باید شرایطی به وجود آوریم که دانشجو بدون لکنت زبان حرف‌هایش را بیان کند

گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ هر کاری راهی دارد. هر قفلی هم کلید خاص خودش را، برای تحول در جامعه هم باید از راه خودش وارد شویم و کلید خاص خودش را به کار ببریم. یکی از راه ها برای ایجاد تحول و بازگویی مسائل و مشکلات جامعه، برپایی کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه هاست. هر چند برپایی این کرسی ها از سوی مقام معظم رهبری تاکید فراوانی شده است، اما همچنان این نوع جلسات در پیچ و خم اول راه باقی مانده اند.

با حجت الاسلام حبیب محمدنژاد، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شریف در این‌باره به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر درباره این مسئله به بحث بپردازیم.

«خبرگزاری دانشجو»- کرسی های آزاد اندیشی از چه اهمیتی برخوردار هستند و چرا مقام معظم رهبری در این خصوص تاکید فراوانی دارند؟

محمدنژاد: طبیعتا در محلی مانند دانشگاه که عموما قشر فرهیخته کشور جمعند و با نظرات بسیار زیادی آشنا می شوند و دیدگاه های مختلف را می بینند و می شنوند و با کشورهای خارجی بیشترین ارتباط را برقرار می کنند، باید برای آشنایی این قشر با همه دیدگاه ها و پاسخگویی به یک سری شبهات و سوالاتی پیرامون انقلاب، دین، ارزش های کشورمان یک محفلی به منظور تبادل نظر ایجاد شود. پیش فرض این دیدگاه هم این است که اگر شبهه ای هم در این خصوص ایجاد شد، بهترین پاسخگوی این شبهات خود دانشگاهیان و جامعه فرهیختگان باشند بنابراین جلساتی تحت عنوان کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها برگزار می شود تا صاحبان دیدگاه های مختلف چه موافق و مخالف در آنجا جمع بشوند تا به یک سری سوال ها در جلسات اقناعی و مطلوب پاسخ بدهند یعنی هم اشکال کننده و هم پاسخگو از قشر فرهیخته هستند. مقام معظم رهبری هم در دیدارهای مختلف شان با قشر دانشجویان متوجه شده اند که همچنان بسیاری از سوال ها در ذهن دانشجویان باقی مانده است به همین دلیل بعضی از سوال ها را در این دیدارها مطرح کرده اند. تشخیص ایشان از مطرح کردن این سوال ها نشان می دهد که دانشگاه های ما هنوز در خصوص برپایی کرسی های آزاد اندیشی چندان فعال نیست و عرصه و فضایی برای تبادل نظر قشر فرهیخته کشور ایجاد نشده است تا دانشجویان در محیطی آموزشی و دانشگاهی سوال های خودشان را مطرح و بحث کنند. متاسفانه هنوز به آن نقطه مطلوب و تاکید که مقام معظم رهبری در این خصوص داشته اند نرسیده ایم و این حرکت ضروری که آغاز شده باید همچنان در دانشگاهیان ما ادامه پیدا کند و زمین گذاشته نشود.

«خبرگزاری دانشجو»- گره کار کجاست که هنوز برپایی کرسی های آزاد اندیشی ما به نقطه مطلوب خودشان نرسیده اند؟

محمدنژاد: یکی از علت هایش این است که اولا ما هنوز نتوانسته ایم آن احساس امنیتی که باید یک دانشجو در این فضا داشته باشد را ایجاد کنیم یعنی دانشجو نگران از این است که نمی تواند به راحتی حرف خودش را بزند. دانشجو از نظام نمی ترسد بلکه از مسئولان رده پایینی که عموما بعضی هایشان به خاطر حفظ جایگاه و پست دولتی شان کاسه داغ تر از آش می شوند، نگرانند. درست است که نظام قصد صدمه زدن ندارد اما اگر یک مسئولی احساس مسئولیت نسبت به نظام نکند و خلاف خاص مقام معظم رهبری رفتار کند و هزینه ای را به دانشجویی کند، چه کسی مدافع این دانشجو در مقابل این مسئول خواهد بود؟ مسئولی که نسبت به پست و مقام خود احساس مسئولیت نمی کند! عموما این کرسی ها به دلیل این نوع نگرانی ها و عواقب پس از آن به صورت مطلوب در دانشگاه ها برگزار نمی شود.

«خبرگزاری دانشجو»- گمان نمی کنید که فضای کرسی های آزاد اندیشی ما در دانشگاه ها بیش از حد سیاسی است؟

محمد نژاد: هرچند 35 سال از پیروزی انقلاب گذشته و بسیاری از جوانانی که الان در دانشگاه ها تدریس می کنند اصلا انقلاب و جنگ را ندیده اند و بعد از 8 سال دفاع مقدس متولد شده اند ، اما نباید این را فراموش کنیم که کشور ما کشوری عادی مانند سایر کشورها نیست و ما برای پاسداری از انقلاب، ارزش ها ، باورهای اعتقادی ، مذهبی و استقلال مان در مقابل همه قدرت ها قد علم کرده ایم و در راه رسیدن  به آرمان هایمان بسیار هزینه های گران قدر؛ خون شهدایمان را پرداخته ایم. جانبازان عزیزمان که اینک با جانبازی و از خود گذشتگی شان با مصائب زیادی دست و پنجه نرم می کنند تا این انقلاب استقلال خودش را داشته باشد. در چنین کشوری مسایل اقتصادی و علمی اش هم باید نگاه سیاسی داشته باشد چون استقلال یک واژه سیاسی است و دانشجویی که بر فرض در دانشکده عمران یا برق درس می خواند هم نباید فکر کند که کار سیاسی نمی کند بلکه او هم برای استقلال این مملکت تلاش می کند و کار سیاسی انجام می دهد تا مملکت در برابر تهاجم دشمن های این مرز و بوم مستحکم و مقتدر باشد. در چنین شرایطی، وقتی یک سری کرسی های آزاد اندیشی برگزار می شود ناخود آگاه هر موضوعی که مطرح می شوند به نوعی با مسایل سیاسی کشورمان گره می خورد یعنی وقتی دانشجوی سوالی مطرح می کند که چرا باید به سراغ مسایل علمی هسته ای برویم در واقع با مطرح کردن این مساله لزوم رفتن به این سو و از بین رفتن تمام وابستگی ها و استقلال کشور نسبت به سایر کشورها را مطرح می کند. در حقیقت موضوع باز به استقلال و اقتدار بر می گردد. دانشجویی هم که جواب این سوال را می دهد به سراغ این مبحث می رود که ما یک کشور انقلابی هستیم و نیاز داریم که مستقل باشیم. ما  هرچقدر به کشورهای دیگر وابسته باشیم به همان اندازه هم تحت فشار دشمن هایمان قرار می گیریم. همان طور که می بینید دشمن برای مساله هسته ای فشار زیادی به ما وارد نمی کند بلکه دنبال سلب استقلال کشورماست تا ما سراغ این مسایل نرویم. در این مذاکرات نیز آنان به سراغ ارزش های ما رفته اند و اظهار می کنند که چرا حقوق بشر را رعایت نمی کنید. در بطن این حرف رعایت کردن موازین و قوانین اسلامی نهفته است بنابراین سیاسی نشدن کرسی های آزاد اندیشی اصلا ممکن نیست. در این شکی نیست که تمام مسایل مطرح شده این کرسی ها آمیخته با مسایل سیاسی شود.

«خبرگزاری دانشجو»- برای اینکه مناظرات غیر جدلی باشند و افراد واقعا به دنبال کشف حقیقت باشند و پایان دادن به بی انگیزگی و تردید دانشجویان در اظهار نظر کردن آزاد و عواقب و پیامدهای آن چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

محمدنژاد: نکته حائز اهمیت این است که ما باید هزینه دانشجویان موافق و مخالف را کم و از بین ببریم تا دانشجو بتواند بدون صرف هیچ گونه هزینه ای و نیاز داشتن به ریا کاری و سفسطه و مغلطه ای به راحتی و آزادانه حرف هایش را باز گو کند. ما زمانی می توانیم در مقابل دشمن هایمان قد علم کنیم و حرف استقلال کشورمان را بزنیم که در داخل دانشگاه ها دانشجو یمان احساس ترس از بازگو کردن حقایق نداشته باشد و اصلا مفهوم ندارد که دانشجویان بخواهد با یک سیاست های علمی و فرهنگی مخالفت کنند. البته تا جایی که من می دانم تاکنون قوای قضاییه و حراست یا نیروهای امنیتی هم نسبت به کرسی های آزاد اندیشی مشکلی ایجاد نکرده اند. تمام مردم مملکت ما، اساتید، دانشجویان و فرهیختگان معتقد به ارزش و انقلاب و هنجارهای ما نیاز جدی دارند به اینکه در دانشگاه ها بتوانندحرف خودشان را بدون لکنت زبان و ذره ای سانسور، تحریف، ریاکاری ، آزادانه ، صاف و پوست کنده بزنند و مسایل و نکته های خوب را تایید بکنند و اگر ایرادی و اشکالی هم است آن موضوع را صریح و پوست کنده پاسخ بدهند تا در یک فضای بی حال و بی رمق، سست، فرهنگی قرار نگریم زیرا اصلا شایسته دانشگاه این سستی نیست. یک دانشگاه پویا لازمه اش این است که هرآنچه به ذهن دانشجو می رسد را پاسخ دهد و افراد نسبت به آن موضوع احساس مسئولیت کنند نه اینکه وقتی سوال برای دانشجو پیش بیاید، نگران از مطرح کردن آن داشته باشد. در مقابل پاسخگو هم نسبت به پاسخ آن سوال نگرانی داشته باشد. مثلا ممکن است سوالی را استاد مطرح کند. دانشجو نباید از این بترسد که اگر پاسخ دهد استاد نمره اش را کم دهد یا آینده اش به علت این پاسخ زیر سوال برود یا جذبش با مشکل مواجه شود. به نظر من این نوع فضاها شایسته دانشگاه های ما نیست. فضای دانشگاه، فضای آزاد اندیشی است. فضای دانشگاه، آزادی بیان است و برای این امر هم یک محفل مناسب و شایسته لازم است. کرسی های آزاداندیشی شایسته ترین و مناسب ترین این محفل ها برای این کار هستند.

«خبرگزاری دانشجو»- چه کنیم تا کرسی های آزاداندیشی های ما به تولید علم منجر شود؟ عوامل تاثیر گذار در این مساله چیست؟

محمد نژاد: اصولا کرسی ها آزاد اندیشی در هدف گذاری هایش دنبال تولید علم نیست؛ کرسی های نظریه پردازی دنبال علم و کرسی های آزاد اندیشی دنبال فهم مسایل، اقناع مخالف نسبت به شبهات فراهم شده است. عموما کرسی های آزاد اندیشی از نظر ساختاری اهداف ترویجی اما کرسی های نظریه پردازی اهداف پژوهشی دارند. این نوع کرسی  با هم دیگر متفاوت اند. کرسی های نظریه پردازی زیر مجموعه شورای انقلاب فرهنگی است و  یک روند خاص خودش را دارد و جلسات متعدد خصوصی با علما و دانشمندان آن موضوع برگزار می شود تا اینکه اثبات شود، استادی در یک عرصه ای نظریه ای دارد و حتی این نظریه از یک نوآوری هم متفاوت است چون یک نوآوری به یک مقاله پژوهشی تبدیل می شود و برایمان حرف جدیدی می زند ولی نظریه فراتر از حتی یک نوآوری است و باید شرایط خاص خودش را داشته باشد بنابراین مد نظر ما کرسی های آزاد اندیشی تولید علم نیست و تا به حال اهداف هایی که منجر به تولید علم شود، دنبال نشده است ولی شاید در آینده امیدوار باشیم که ما مسایل ترویجی مان حل بشود و به آن مرحله برسیم که کرسی های آزاد اندیشی هم محفلی برای نوآوری ها، حرف ها، نقد حرف های جدید دانشجویان باشند. رسیدن به این حد یک رشد دیگری است.

«خبرگزاری دانشجو»-جدا از نقاط ضعف و قوت های برپایی این کرسی ها ما باید به چه سمتی برویم، اولویت های ما در این برنامه ها  و کرسی ها باید چگونه باشند تا بار محتوایی این کرسی ها پر بارتر باشند؟

محمدنژاد: ما باید پیرامون این مساله به بحث های شکلی و محتوایی بپردازیم. در بحث های محتوایی، هرچقدر بیشتر به مسایل اولویت دار مملکت و مسایلی که اکثر دانشجویان و اساتید درگیر آن هستند، پرداخته شود، به همان اندازه جلسات بهتری برگزار خواهیم کرد  و این جلسات نیز از استقبال بیشتری برخوردار خواهد بود. متاسفانه بعضی وقت ها این کرسی ها از نظر محتوایی کلیشه ای برگزار می شود یعنی عموما به موضوعاتی پرداخته می شود که تنها یک عده ای دوست دارند به آن موضوعات پرداخته شود نه مسایل و مشکلاتی که  دغدغه مردم جامعه، مملکت، دانشجو و استاد دانشگاه است. به همین دلیل ضرورت دارد در این کرسی ها از نظر محتوایی به موضوعاتی جدی و مهم پرداخته شود. از نظر شکلی هم کرسی ها باید خوب برگزار شود یعنی باید این کرسی ها طوری برگزار شود که دانشجو مخالف احساس نکند شرایط مناسبی برای بیان صحبت هایش فراهم نیست و در مقابل دانشجوی موافق هم احساس نکند برای حضور دانشجوی مخالف امتیاز های قائل شده اند. در این شرایط است که دانشجو احساس امنیت می کند و احساس عبث بودن برای دانشجو و استاد از بین می رود.