رضا خانی پور در گفتگو با «خبرگزاری دانشجو»:
به گزارش خبرنگار آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ مصاحبه ای که پیش رو داریم مصاحبه با دکتر رضا خانی پور عضو هیئت علمی کتابخانه ملی ایران است که پیرامون بحث کرسی های آزاداندیشی شکل گرفته است.
«خبرگزاری دانشجو»- نظر شما در ارتباط با کرسی های آزاداندیشی چیست و آیا ضرورتی در برگزاری این جلسات احساس می‌کنید؟
خانی‌پور: ضرورت کرسی آزاداندیشی و پیگیری این ابتکار در دانشگاه حتما مفید فایده و منشا اثرات زیادی خواهد بود. بنده فلسفه انجام و اجرای کرسی ها را در چندچیز می‌بینیم. اول اینکه دانشجویان از فضای رسمی مباحث و درس‌های آکادمیک که به اجبار خوانده می‌شوند فارغ می‌شوند و از آن فضا بیرون می‌آیند و در فضایی راحت‌تر قوه استدلال و تفکر و تعقل خودشان را آزاد می‌کنند و پرورش می‌دهند و از رهگذر این دیگران را نیز منتفع می‌سازند.
دوم اینکه بر اساس ضروریات و نیازهای جامعه در عرصه‌های مختلف اجتماعی اقتصادی سیاسی و به ویژه در دین نیاز به کرسی آزاداندیشی احساس می‌شود. در مورد اخیر(دین)دنیای حقیقی و مجازی فعلی در عرصه ملی و بین المللی با معضلات و شبهات زیادی همراه است که پاسخ‌دهی به آنها فراتر از دروس رسمی ارائه شده در دانشگاه‌هاست که چه بسا این دروس با سازمان، سن، مخاطب و ویژگی‌های ژئوپولوتیک و روزآمد پیش نمی‌روند. پس ضرورت تفکر در همین جملات احساس می‌شود.
سوم اینکه رشد و توسعه علمی، ابتکار و خلاقیت همواره می‌طلبد که قشر و پوسته ظاهری شکسته شود و به عمق مسائل و باطن آنها توجه بیشتری مبذول شود. مثلا در فقه علمای زیادی بودند که هرکدام منشا اثرات و خیرات فراوانی شدند. اما در همین مباحث اصول، اصول فقه و فقه کسانی موفق تر و ماندگارتر بودند که تفکر انتقادی و به نوعی آزاداندیشی و شکستن پوسته را در دستور کار خود داشتند که از این میان می‌توان به شیخ مرتضی انصاری اشاره کرد.
شیخ مبتکر در فقه هستند و به همین علت کتابهایشان ماندگارتر شد و بلاخره اینکه تولید اندیشه، تفکر خلاق، نگاه نقادانه نسبت به مسائل همه و همه می‌طلبد که کمی نوع نگاه و اندیشه مان را نسبت به مسائل جاری و بین المللی عوض کنیم.
در این صورت موارد پیش گفته منجر به خروجی ای به نام تولید دانش یا تولید ادبیات در عرصه‌های گوناگون خواهدشد.
«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به تجربه شما در فضای آکادمیک؛پس از فرمایشات رهبری مبنی بر برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی چه قدر شاهد برگزاری این کرسی‌ها بودید و آیا این مقدار را کافی می‌دانید؟
خانی‌پور: به نظر می‌رسد آنگونه که شایسته و بایسته است در همه دانشگاه‌ها این امر جدی گرفته نشده است و مطلوب است تشکیلاتی متولی این امر گردد. اما باید دقت کنیم این تشکیلات دچار آفت نقض غرض و رسمیت مانند سایر نهادهای دانشگاهی احزاب گروه ها و مانند آن نشود.به نظر می‌رسد ضرورت‌ها، بایدها و نبایدها، ارزش‌ها و منافع کرسی‌های آزاداندیشی هنوز برای استادان و دانشجویان تبیین نشده و آنان یقین به ضرورت آن پیدا نکرده‌اند. به نظر بنده طرح همین کرسی آزاد اندیشی از شعور و باطن کمی به سوی شعار و ظاهر گراییده است.
«خبرگزاری دانشجو»- چه آسیب ها و آفت هایی را در مسیر برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی احساس می‌کنید؟
خانی‌پور: اول اینکه فرد یا گروهی منصف و فارغ از گرایشات سیاسی چپ و راست باید هدایت این طرح را برعهده بگیرند.
دوم؛ اولویت‌های موضوعی با عنایت به دانشگاه‌های مختلف و رشته‌ها و گرایش‌های متفاوت با نظر و کارشناسی استادان و دانشجویان و کارشناسان باید تعیین گردد.
سوم؛ به مصداق اینکه سنگ بزرگ نشانه نزدن است باید هرسال با محوریت یک یا دو موضوع حرکت کنیم.
چهارم؛ ضرورت و فلسفه کرسی‌های آزاداندیشی همان طور که عرض کردم هنوز نیاز به کار و جای تامل و قلم زدن بیشتری دارد.
پنجم؛ مشارکت جمعی به ویژه با محوریت هدایت دانشجویان و مدیریت آنها باید بیشتر مدنظر قرار گیرد تا دانشجویان این طرح را از حالت فرمایشی کلیشه ای و شعاری خارج شده تلقی کنند.
«خبرگزاری دانشجو»- آیا مبانی فکری آزاداندیشی در ادله دینی یافت می‌شود؟
خانی‌پور: بله در جای جای آموزه های قرآنی و روایی و در خطیرترین مواضع تاریخ در اسلام ریشه‌ها و ردپاهایی از آزاداندیشی دیده می‌شود برای مثال؛ امام حسین (ع) فرمودند: «اگر دین ندارید آزادمرد باشید» یا قرآن کریم می‌فرماید: «ادعُ الی سَبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه» که معنی حکمت و موعظه آزاداندیشی است یا در جای دیگر می‌فرماید: «انّا هدیناه السَّبیل اِمّا شاکرا و اِمّا کَفورا» و اینکه در قرآن می‌خوانیم «لا اِکراه فی الدّین قَد تَبَیَّن الرّشد من الغَی» که اینجا رشد مهم است.
و یا اینکه با وجود رسالت عظیم هدایتگری انسان ها درقرآن داریم «و ما عَلَینا الا البلاغ المبین» و یا درجای دیگر این است که «لَستَ عَلَیهِم بِمُصَیطِر» و یا اینکه «انَّ علینا حسابهم ثم اِنَّ الینا اِیّابهم»
«خبرگزاری دانشجو»- نقش و جایگاه اساتید را در برگزاری و رونق کرسی‌های آزاداندیشی چه می‌دانید؟
خانی‌پور: متاسفانه استادان آنگونه که شایسته و بایسته است انگار به ضرورت این بحث پی نبرده‌اند.کاش به ضرورت و فلسفه آن بیشتر فکر می‌کردند. نقش آنها می‌تواند تعیین اولویت‌های مباحث برای دانشجویان باشد اما نه به صورت فرمایشی و دیکته‌ای بلکه در فضایی کاملا برابر منصفانه و نقادانه آزاد. اما تا خود استادان وارد این عرصه به طور جدی نشوند به نظر می‌رسد دانشجویان نیز رغبت کمتری نشان خواهند داد؛ زیرا خوش‌بختانه بسیاری از استادان در بسیاری از رشته‌ها از محبوبیت خوبی بین دانشجویان برخوردارند. لذا باید از این حسن شهرت و محبوبیت در جهت ایجاد فضای آزاداندیشی،تضارب آراء و تولید فکر و دانش استفاده کنند.
«خبرگزاری دانشجو»- به نظر شما چه موضوعاتی برای طرح شدن در جلسات آزاداندیشی مفیدند؟
خانی‌پور: تعیین موضوعات باید بر محورهای مخاطب مداری، نیازسنجی، علایق موضوعی، سلیقه‌های متفاوت، توان‌های گوناگون، استعدادهای مختلف رشته‌های دانشگاهی، موضوعات روز و مبتلی به جامعه در عرصه ملی و بین المللی باشد. یک وقت اولویت هسته‌ای است، یک وقت شبهات دینی است و هرکس با رشته و توانایی خودش نگاه می‌کند و همه مسائل ذکرشده تعیین کننده هستند.
مصاحبه از محمدصادق خادم
ارسال نظرات