دوگانگی تعیین نرخ سود بانکی در ایران

آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو» با بیان اینکه بحث سود بانکی در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است، اظهار داشت: در کشورهای توسعه یافته مشکل کمبود منابع بانکی وجود ندارد، یعنی پس انداز کننده به خاطر نرخ سود بانکی پس انداز نمی کند بلکه در این کشورها سرمایه گذار است که به نرخ سود بانکی حساس است.

وی افزود: بانک های کشورهای توسعه یافته برای تشویق ارائه خدمت و مشتری پیدا کردن دنبال ارائه راهکارهای آسان تری برای اعطای وام هستند.

بغزیان وام ارزان تر، بلندمدت تر و با تضمین های کمتر را راهکار بانکها در این کشورها عنوان کرد.

وی ادامه داد: بانک ها در کشورهای توسعه یافته از منابع خوبی برخوردارند و می خواهند به صورتی از این پول خلاص شوند و به همین دلیل دنبال سرمایه گذار می گردند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در این کشورها نرخ های سود حداکثر 3 تا 4 درصد است در نتیجه نمی تواند تشویقی برای پس انداز افراد باشد و تنها مازاد درآمد افراد پس انداز می شود نه اینکه پس اندازی را انجام دهد تا درر چند سال آینده از سود ناشی از بهره آن بتواند مصرف بیشتری انجام دهد.

وی با تاکید بر اینکه افراد در کشورهای توسعه یافته مصرف حال را بر آینده ترجیح می دهند، اظهار داشت: این بانکها به دنبال ارائه تسهیلات با نرخ های پایین تر به متقاضیان وجوه مالی هستند اما در کشورهایی همانند ایران این موضوع برعکس است.

بغزیان اضافه کرد: در ایران به دلیل تجهیز منابع بانکی نرخ سود را باید بالاتر ببریم اما از طرفی دیگر افزایش نرخ سود، نرخ تسهیلات را افزایش می دهد بنابر این هزینه وام بالاتر می رود و این یک ضد انگیزش برای سرمایه گذاری است.

وی با بیان اینکه اخذ هر گونه تصمیمی در کشور ما گروهی را متضرر می کند، عنوان کرد: زمانی در ایران بحث تورم مطرح بود و گفته می شد چون مردم بازار های موازی همچون طلا، ارز، مسکن و غیره را به دلیل اخذ سود بالاتر ترجیح می دهند، پول های خود را برای سرمایه گذاری در بانکها نمی آورند که به دنبال آن بانکها نیز قادر به پرداخت وام نخواهند بود.

این اقتصاددان در ادامه توضیح داد: به همین سبب بود که نرخ های سود بانکی را افزایش دادند. این موضوع باعث شد تا سرمایه گذار و تولیدکننده متضرر شود.

وی افزود: بعد از مدتی با این بهانه که نرخ تورم کنترل شده است، دوباره نرخ سود را کاهش و کاهش دادند؛ چرا که می گفتند نرخ سود بانکی نباید بالاتر از نرخ تورم باشد و باید با کاهش این نرخ سرمایه مردم را از پس انداز و به سمت کارهای سرمایه ای و تولیدی هدایت کنیم که باز حرکت صحیحی نبود.

بغزیان با تاکید بر اینکه در تمامی این تصمیمات گروهی ندیده گرفته شده اند، گفت: کاهش نرخ سود بانکی به ضرر سرمایه گذار می شود، چرا که او تمایل به اخذ وام دارد در حالی که با این نرخ ها دیگر سرمایه ای برای بانکها باقی نمانده که تسهیلات پرداخت کنند.

وی اضافه کرد: در کشورهای همانند ایران تنها منبعی که می تواند به اندازه منابع بانکی را تجهیز کند، دولت است یعنی بانک مرکزی وجوه را در اختیار بانکها قرار دهد تا بتوانند وام اعطا کنند که البته نیازمند نظارت نیز می باشد تا وام به دست افراد اصلی برسد که در اینجا هم با مشکل ماجه می شویم چرا که نظارت بانک مرکزی نیز چندان قوی نیست.

این استاد اقتصاد دانشگاه تهران در پایان خاطرنشان کرد: بنابر این همانگونه که در این سالها نیز دیدیم وام ها به سمت فعالیت های رانتی در بازارهای موازی و قراردادهای سوری می رود که نتیجه آن نیز همین معوقاتی است که در حال حاضر پیش روی بانکها قرار دارد.