گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو-محمدصالح سلطانی؛ ساده و بی‌تعارف بودند ، ساده و بی‌تعارف هم پرسیدیم. این، خلاصه گفتگوی حدوداً دو ساعته‌ی ما با مسئول جدید بسیج مداحان کشور است. حاج‌آقا مجتبای روشن‌روان، بدون تکلف‌های مرسوم، شنونده سوالات چالشی ما درباره هیئات مذهبی بود. انتقادها را دقیق می‌شنید و البته دقیق پاسخ می‌داد. مداح باسابقه و پرطرفدار همدانی، معتقد بود کاری که در بسیج مداحان انجام می‌شود، یک نوع ریل‌گذاری است و هیئات مذهبی باید مستقل بمانند. او همچنین از «جلسات مساله‌دار» برایمان گفت و هیات‌هایی که به نام عزاداری برای اهل بیت، واجبات مسلم دینی را زیر سوال می‌برند. صراحت لهجه و بیان آقای روشن‌روان، از روزهای داغ و پر چالش او در مواجهه با هیئات مذهبی حکایت می‌کرد. بخش اول این گفتگو پیش روی شماست.
بسیج مداحان از سال ۸۸ راه اندازی شد. سیاست آقای نقدی در دوران مسئولیت‌شان این بود که هر قشری یک سازمان بسیج داشته باشد. مثلاً اصناف، دانشجویی، متخصصین، مهندسین. بنا بر این شد مداحان و مدیران هیئت‌های مذهبی هم یک سازمان بسیج داشته باشند.
بسیج یعنی به خط کردن. یعنی در اختیار و در خدمت نظام و انقلاب بودن. ولی یک اهداف تعریف شده‌ای هم مستقل از این هدف آرمانی برایش تعریف کردند. مثل آموزش ها. مثل مباحث بصیرتی و مهارتی و فرهنگی. ما در بسیج مداحان با برگزاری دوره‌ها و برنامه‌های بصیرت افزایی به دنبال ارتقا و رشد کار مداحان هستیم.
به نظر من عمده‌ترین کار بسیج مداحان و مدیران هیئت‌های مذهبی، ورود به مقولات و موضوعات مرتبط با هیات هاست. به سهمگینی و سنگینی کار اذعان دارم. یعنی می‌گویم که کار ما با جماعتی است که خیلی سخت می‌شود این‌ها را به خط کرد. چون هر کدامشان مخاطب خاص خودشان را دارند. هر کدامشان در فضایی مشغول هستند و مشغله‌هایی که دارند.
روند کلی بسیج مداحان را چطور می‌بینید؟ چه نقاط قوت و ضعفی در گذشته داشته؟
هر جا که حرف آقا اجرا شده، ما راضی بودیم. هر جا حرف آقا زمین مانده است و هیچ فکری برایش نشده است، موفق نبودیم. یعنی الان باید از خودمان بپرسیم حضرت آقا درباره بسیج مداحان چه دغدغه‌هایی داشته؟ آیا این‌ها انجام شده است؟ برآورده شده است؟ من نظرم این است که بخشی از آن انجام شده است، ولی رسانه‌ای نشده است. بخشی هم روی زمین مانده است. مثلاً در مساله وحدت، حضرت آقا یک سال اعتراض کردند، و درباره اشعار وحدت شکن تذکر دادند. خیلی از مداحان ما رعایت کردند. بعضی‌ها هم رعایت نکردند. بسیج مداحان باید این‌هایی که رعایت نکردند را پوشش می‌داد. البته زحمات زیادی هم کشیده شده است و عزیزانی داریم که خیلی از خود گذشتگی کرده اند و این حرف آقا را واقعاً عمل کرده اند و نگذاشته اند زمین بماند.
یکی دیگر از مهم‌ترین برنامه‌های ما بحث تربیت مربی مداح و تربیت مداح است. البته این کاری نیست که من بگویم یک ساله، دو ساله و یا حتی ۵ ساله انجام بدهیم. اصلاً این طور نیست. چون مداحی یک کسوتی و پیشه‌ای است که خود مداح در اثر گذشت زمان متوجه می‌شود که چه طوری می‌تواند پیشرفت کند. اینطور نیست که بشود برایش روند و خط سیر دقیق آموزشی تعریف کرد. بستگی به توان و یادگیری فرد دارد. تربیت و آموزش، مخصوصاً بحث تربیت جزو برنامه‌های اصلی ماست. توجه ما هم به مداحان جوان است. یعنی همان بحثی که آقا فرمودند، ناظر به کادرسازی و جانشین سازی. طوری که مثلا در هر استان ۵ مداح تراز انقلابی داشته باشیم. ما به لحاظ رسانه‌ای هم روی این‌ها کار می‌کنیم. یعنی این‌ها را معرفی می‌کنیم به جامعه. تا مردم چهره‌های جدید را ببینند. بدانند که این سلسله، رویش‌هایی هم دارد. ما الان خیلی چهره‌ها را داریم که، چون رسانه ندارند پنهان هستند.
حاج آقا قبلاً کاری برای آموزش انجام شده؟
خیلی کار‌ها انجام شده است، ولی نتیجه مطلوب را که باید می‌گرفتند نگرفته اند. ما می‌خواهیم بستر آموزش را ایجاد کنیم. ما نمی‌توانیم آموزش بدهیم. آموزش را باید ببینند. آقا می‌فرمایند مداحی شغل نیست، هنر است؛ و این هنر باید آموخته شود. نمی‌فرمایند باید آموزش داده شود. یعنی من اگر می‌خواهم مداح شوم، باید بروم و بیاموزم. برای کسی که می‌خواهد مداحی کند باید بستری فراهم شود که بیاید و یاد بگیرد.
سوالی که برای خیلی از جوان‌ها ایجاد می‌شود این است که ماهیت اصلی هیئت‌های مذهبی در مردمی بودن و عدم وابستگی به نهاد قدرت تعریف می‌شود. این که شما می‌گویید ما می‌خواهیم برای مداح‌ها سیاست گذاری و ریل گذاری کنیم، با آن استقلال هیئت‌های مذهبی به نظر شما منافات ندارد؟
ما می‌خواهیم ریل گذاری کنیم. برای این که مداح‌ها را به طرف آموزش بیاوریم نه این که ما برای آنها تعیین تکلیف کنیم. اثرگذاری هیات‌های مذهبی به خاطر انتساب‌شان به امام حسین(علیه السلام) است. یعنی هیچ مجموعه‌ای نمی‌تواند بگوید شما این کار را کن و این کار را نکن. ولی اگر کسی کاری بر خلاف شئون اهل بیت انجام بدهد وظیفه ما است که مقابله کنیم. البته نه به شیوه قهری. وظیفه ما این است که زمینه اش را فراهم کنیم. در گذشته جلسات مسئله دار خیلی کم بود. الان جلسات مسئله دار هم زیاد شده است. با این‌ها هم نمی‌شود این طور مقابله کرد. باید اول به این‌ها اصل رسالت مداحی و اصل نوکری اهل بیت را آموزش داد. هدف مداحی را نباید گم کنیم.
این جو و فضا که یک نسلی از نوجوان‌های ما صرفاً به خاطر شور و علاقه بخواهند مداح شوند به نظر شما خوب است؟ نباید جلوی این گرفته شود؟
این ایجاد انگیزه، کامل نیست. انگیزه مداحی باید تبلیغ مرام و مسلک اهل بیت باشد نه چیز دیگر. اینکه انگیزه ورود به مداحی، شبیه شدن به فلان مداح مشهور باشد خوب نیست. ما باید نوجوان را به گونه ای متوجه کنیم که این نگاه صحیحی نیست. بیا و نگاهت را عوض کن. اما ما حتی به این انگیزه ها هم خوش بین هستیم. بلاخره پشت آن شهرتی که فلان مداح کسب کرده محبت اهل بیت است. یعنی فلان مداح هم به خاطر امام حسین(علیه السلام) محبوب شده.
پس با برگزاری مسابقات مداحی در تلویزیون مخالف نیستید؟ مسابقاتی شبیه برنامه های ماهواره ای و...
نه. آن برنامه خیلی خوب بود. خیلی ایجاد انگیزه می‌کرد. البته شاید تغییراتی در روند برنامه لازم باشد ولی واقعاً ایجاد انگیزه می‌کند.
ما باید از همه ظرفیت‌هایمان و از همه راهکارهایمان برای جذب قلوب جوانان به سمت اهل بیت استفاده کنیم. نمی گویم مداحی را بیاوریم به نمایش بگذاریم. اما منِ مداح اگر یک دهه محرم جمعیت قابل توجهی دارم؛ یک وقتی بگذارم برای نونهال هایی که دوست دارند نوحه ها را تکرار کنند. این ها از همین جا دلشان به سمت اهل بیت کشیده می شود. بنده اعتقادم این است که مداحی امروز خیلی باید فاخرتر از وضعیت فعلی باشد. خیلی باید توپر باشد. خیلی باید پرمحتوا باشد. ولی فعلا با این وضعیت، در این جبهه ای که الان قرار داریم ،باید بجنگیم.
گفتید جلسات مسئله دار، تعریفتان از جلسه مسئله دار چیست؟
جلساتی که به هر حال اشکالات و ایراداتی دارند. بعضی ها می خواهند امیرالمومنین (علیه السلام) را بالا ببرند، می آیند فلان پیغمبر را پایین می‌آورند. من این را می گویم جلسه ای که ایراد دارد. امیرالمومنین (علیه السلام) بالا هست. نمی خواهد دیگری را پایین بیاوری. بعضی‌ها می‌خواهند امام حسین (علیه السلام) را بالا ببرند، مقام ائمه (علیه السلام) دیگر را پایین می آورند. یکی از اساتید بخشی از این اشعار مسئله‌دار را جمع‌آوری کرده که با مبانی اعتقادی ما منافات دارد. از اشعاری که در هیئت ها خوانده می شود.
به کدام جلسه می‌گوییم جلسه ایراد دار؟ جلسه ای که جوان را به در خانه امام حسین (علیه السلام) نمی‌برد. جوان را نمی‌برد پای صحبت امام حسین (علیه السلام). جوان را می برد پای حال و هوای امام حسین (علیه السلام). بحث شور و شعور کلیشه‌ای شده است و نمی خواهم از این ادبیات استفاده کنم اما من به جلسه‌ای جلسه سالم می‌گویم که در آن جلسه یک حرکتی، ولو آرام آرام به سمت توحید و ولایت انجام شود. جلسه ای که ما را از توحید جدا کند جلسه خوبی نیست. به مجلسی ، مجلس ایراد دار می‌گویند که مداح می آید پشت تریبون می گوید نماز صبحت قضا شود می‌توانی قضا کنی، شب عاشورا را اگر از دست بدهی کی می‌خواهی قضا کنی؟! این ها جلسات مسئله دار است.
جلسات مسئله دارمان جلساتی است که مرز حزن و شادیمان در آن مشخص نیست یعنی نمی دانیم تا کجا باید گریه کنیم تا کجا باید عزاداری داشته باشیم. از طرف دیگر شادیهایمان هم خیلی زیادی شاد شده است! یعنی یک مرجع تقلید هرگز حاضر نیست در چنین جلساتی حاضر بشود. حالا من چه طور انتظار دارم که امام حسین (علیه السلام) به چنین جلسه ای بیاید؟
یعنی الان می‌گویید که نه تنها ما مشکل شادی نداریم، بلکه زیادی هم شادی داریم؟
ملودی هایی که در جلسات تولد استفاده می کنند ملودی هایی است که در شان اهل بیت نیست. یک وقتی آقا فرمودند که شما شادی و غمتان خیلی فرقی نمیکند، من تولدهایتان را گوش می‌دهم متوجه نمی شوم سینه زنی و یا کف زنی است. ما همه چیز را زیر پا گذاشتیم رفتیم سراغ تولید آهنگ هایی که مطرب محض است. من قرار است برای ولادت امام حسین (علیه السلام) شادی کنم، قرار نیست عروسی بگیرم! شادمانی و حزن دو تا امر قلبی است. اعتقاد من این است که بخشی از آن به بیرون افراد بروز می‌کند یعنی جزء افعالشان می‌شود. ما وقتی از یک نکته‌ای ذوق زده و هیجان زده می‌شویم، شادی می‌کنیم و دست می‌زنیم. همین بس است. بیشتر از این نباید باشد.