عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو از مشهد، نخستین جلسه دوره مطالعاتی زن و خانواده «دختران انقلاب»، روز گذشته با حضور دانشجویان نخبه و فعال فرهنگی دانشگاه های مشهد از سوی واحد مطالعات زن و خانواده دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در آمفی‌تئاتر دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی برگزار شد.
حجت‌الاسلام فرج‌الله هدایت‌نیا، عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ابتدای این جلسه با تأکید براینکه در حوزه زنان دو اقدام باید صورت گیرد، اظهار کرد: نخستین اقدام، گفتمان‌سازی در زمینه الگوی تراز زن انقلاب اسلامی و گام بعدی عملیاتی کردن این گفتمان است که متأسفانه تاکنون در هیچ‌یک توفیق چندانی نداشته‌ایم.
هدایت‌نیا ادامه داد: در حوزه زنان به سه الگوی رفتاری می‌توان اشاره کرد. نخستین الگو، خانه‌نشینی است که نگاهی تفریطی و سنتی به زن دارد و معتقد به حضور اجتماعی زن در حد ضرورت است. این موضوع در دنیای غرب و همچنین در دنیای اسلام وجود داشته است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: الگوی رفتاری دوم یعنی خانواده‌گریزی، نگاهی افراطی به زن داشته و در رهبانیت مسیحی و فمینیسم افراطی وجود دارد و حتی تا جایی پیش رفتند که کتاب‌هایی با عنوان «جنگ علیه خانواده» هم نوشته شد.
وی خانواده‌گرایی را الگوی رفتاری سوم برشمرد و گفت: خانواده‌گرایی که الگویی اعتدالی به شمار می‌رود، تلفیقی از حفظ خانواده و ایفای نقش‌های اجتماعی است که کمی دشوار به نظر می‌رسد.
هدایت‌نیا در ادامه با اشاره به مبانی الگوی خانه‌نشینی بیان کرد: فرودستی طبیعی زنان، محصول سیاست‌های فرهنگی حاکم بر جوامع است اما اینطور القا می‌شود که خدا زنان را فرودست آفریده است!
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در توضیح آفرینش تبعی زنان تصریح کرد: در فضای سنتی زن برای آرامش مرد آفریده شده، بنابراین تمام وظیفه و مسوولیت زنان در دایره خانواده تعریف می‌شود و تنها راه کمال و رشد او خانه‌داری است. همچنین در پارادایم سنتی حضور زنان در جامعه موجب فساد خواهد شد.
وی با بیان اینکه خانواده‌گریزی واکنشی به الگوی سنتی خانه‌نشینی است، گفت: طبق بیان بعضی بزرگان، پافشاری بر الگوی خانه نشینی و نفی حضور اجتماعی زن، ممکن است زنان مسلمان را دین‌گریز کرده و به سمت ادبیات مقابل سوق دهد.
هدایت‌نیا استضعاف فکری زن را اولین پیامد خانه‌نشینی زنان دانست و اضافه کرد: فرد باید هنجارمند زندگی کند اما حتی سیاست‌های اشتغال زنان در کشور به نحوی است که رویکرد الگوی سوم با وجود آن نمی‌تواند عملیاتی شود.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه خانه‌نشینی تضییع استعدادهای زنان را به دنبال دارد، گفت: به فرموده رهبر معظم انقلاب جامعه نمی‌تواند خود را از نعمت حضور زنان محروم کند.
وی مردانه شدن امور زنان، ایجاد تنگناهای روحی، دین‌گریزی و تأثیرپذیری از اندیشه‌های فمینیستی را از دیگر پیامدهای خانه‌نشینی برشمرد و یادآور شد: الگوی خانه‌نشینی به دلایل اقناعی اراده شریعت نیست. خانه‌نشینی و خانواده‌گریزی دو نقطه مقابل یکدیگرند و کسانی که به الگوی خانه‌نشینی پشت کردند به سوی الگوی رقیب رفتند.
هدایت‌نیا با بیان اینکه خانواده‌گریزی دو خاستگاه متفاوت دارد که هر دو در نفی خانواده و مرجوح‌شماری آن مشترک‌اند، گفت: این دو خاستگاه شامل خانواده‌گریزی در نگرش سنتی و خانواده‌گریزی در نگرش مدرن افراطی است.
عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به آسیب‌های جریان فمینیستی بر خانواده، متذکر شد: معضل مجردزیستی یکی از این آسیب‌هاست که از آن به عنوان یک ارزش یاد می‌شود. بحران طلاق عاطفی و حقوقی، که از حداقلی شدن روابط همسری نشأت می‌گیرد و نیز آسیب روابط زناشویی از دیگر آسیب‌های این جریان به نظام خانواده به شمار می‌رود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در کشور ما تعداد افراد مجرد در سنین بین ۳۰ تا ۵۰ سال در مجموع حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار بوده که ۲۵ درصد آن مربوط به آقایان و ۷۵ درصد مربوط به خانم‌هاست.
هدایت‌نیا با بیان اینکه تعداد افراد در سن تجرد قطعی در مجموع حدود ۱۵۲ هزارنفر است، گفت: برای نسل جوان ما مضرات ازدواج بیش از منافع آن شده زیرا بسیاری از افراد فکر می‌کنند با ازدواج دیگر نمی‌توانند به ترقی برسند.
عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه با بیان اینکه حوزه زندگی زن و شوهر به دو بخش تقسیم می‌شود، گفت: نخست، حقوق متقابل و هر تصمیمی است که به نحوی به زندگی شخصی آنان مرتبط می‌شود. دوم، حوزه مسائل خصوصی است که تأثیری در طرف مقابل ندارد.
وی با اشاره به آیه ۳۴ سوره نساء که می‌فرماید «الرجال، قوامون علی‌النساء...»، توضیح داد: آیا اقتدار قوامیتی شوهر می‌تواند از حوزه مسایل مشترک به زندگی شخصی زن سرایت کند؟ برمبنای گفتمان الگوی سوم باید به گونه‌ای رفتار شود که بدون تضییع حق شوهر و بدون آسیب به مصالح خانواده، زن بتواند به مسائل شخصی خود نیز رسیدگی نماید؛ به طورکلی، در تعریف قلمرو اقتدار شوهر نیازمند بازنگری هستیم.
هدایت‌نیا در بخش دیگری از سخنانش در توضیح خانواده‌گریزی و بحران طلاق با اشاره به آماری بیان کرد: آمار ازدواج در سال 93، حدود ۷۲۴۳۲۳ مورد بوده درحالی که این آمار در سال ۹۴ به ۶۸۵۳۵۲ مورد رسیده است، یعنی با کاهش ۳۸۹۷۲ مواجه بوده‌ایم.
عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین افزود: آمار طلاق در سال 93 حدود ۱۶۳۵۶۹ بوده است که در سال ۹۴ با عدد ۱۶۳۷۶۵، با ۱۹۶ مورد افزایش مواجه شده است. در استان خراسان رضوی نسبت ازدواج و طلاق در نه ماهه سال 95 حدود ۳.۶ است. یعنی از هر ۳.۶ ازدواج یکی منجر به طلاق می‌شود.
وی یادآور شد: شرایط کشور ما به سمتی پیش می‌رود که آمار ازدواج در حال کاهش و آمار طلاق رو به افزایش است. گفتمان الگوی سنتی خانه‌نشینی می‌تواند منجر به کاهش آمار طلاق و افزایش آمار ازدواج شود اما یکی از عوارض آن استضعاف فکری است.
هدایت‌نیا در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به الگوی خانواده‌گرایی در اندیشه شهیدمطهری، اظهار کرد: شهید مطهری سه الگوی متفاوت برای نقش زن در جامعه و تاریخ ترسیم کرده است. زن به عنوان شیء گران‌بها و بدون نقش مستقیم در جامعه، زن به عنوان شخص بی‌بها و دارای نقش و زن به عنوان شخص گران‌بها و دارای نقش.
عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تکمیل توضیح فوق افزود: وقتی به متن اسلام مراجعه می‌کنیم می‌بینیم نتیجه آنچه که اسلام در مورد زن می‌خواهد، شخصیت است و گران‌بها بودن. در پرتو همین نگاه، عفاف در جامعه مستقر می‌شود.
وی به قسمتی از پیام رهبری معظم انقلاب اسلامی به کنگره ملی هفت هزار شهید زن کشور اشاره کرد و گفت: زن در تعریف غالبا شرقی همچون عنصری درحاشیه و بی‌نقش در تاریخ‌سازی و در تعریف غالبا غربی به مثابه موجودی که جنسیت او بر انسانیتش می‌چربد و ابزاری جنسی برای مردان و در خدمت سرمایه‌داری جدید است، معرفی شده است.
هدایت‌نیا گفت: در انقلاب اسلامی و در دفاع مقدس، زنانی ظهور کردند که می‌توانند تعریف زن و حضور او در ساحت رشد و تهذیب خویش، و در ساحت حفظ خانه سالم و خانواده متعادل، و در ساحت ولایت اجتماعی و جهاد امر به معروف و نهی از منکر، و جهاد اجتماعی را جهانی کنند و بُن‌بست‌های بزرگ را در هم بشکنند.
این استاد حوزه و دانشگاه رشد فکری و تهذیب اخلاقی را شاخص‌های الگوی سوم در حوزه فردی دانست و افزود: همسرگزینی، همسرداری و فرزندپروری در حوزه خانوادگی و حضور اجتماعی مسوولانه و حضور اجتماعی هنجارمند از مشخصه‌‌های الگوی خانواده‌گرایی در حوزه اجتماعی است.
وی به مشکلات فرهنگی الگوی سوم نیز اشاره کرد و افزود: گروهی از زنان حضور اجتماعی و نیل به کمالات فردی را بر مسوولیت‌های خانوادگی ترجیح می‌دهند و به نفع جامعه از خانواده کم می‌گذارند. می‌توان گفت این زنان به الگوی خانواد‌گریزی گرایش دارند.
هدایت‌نیا همچنین اضافه کرد: گروهی از مردان به دلیل برداشت نادرست از اختیارات شوهر با حضور همسرانشان در فعالیت‌های اجتماعی مخالفت کرده و آنان را به ماندن در خانه ملزم می‌کنند.
عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به موانع اجتماعی اجرای الگوی سوم بیان کرد: گروهی از مردان به توانایی زنان به دیده تردید می‌نگرند و گروه دیگری به زن نگاهی ابزاری در نقش‌های اجتماعی دارند.
وی در بخش پایانی سخنانش در تشریح تحولات حقوق زنان پس از انقلاب اسلامی بیان کرد: در بخش حقوق سیاسی اجتماعی زنان درحوزه مناصب ولایی، مناصب قضایی، فرصت‌های شغلی و آموزشی، وضعیت زنان دچار تحولات جدی شده است.
هدایت‌نیا با بیان اینکه در حوزه حقوق خانوادگی نیز در اموری چون تشکیل خانواده، تزویج کودکان، تزویج دوشیزگان و رفع موانع حقوقی ازدواج تحولاتی داشته‌ایم، افزود: همچنین در روابط همسری(حقوق مالی) اعم از تعدیل مهریه، اجرت‌المثل، نفقه، تنصیف دارایی و حقوق غیرمالی مانند طلاق اصلاحات خوبی صورت گرفته است.
عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان گفت: در حوزه نقش مادری نیز در باب حضانت، قیمومیت و ولایت و در حوزه کیفری در بخش دیه زنان دستاوردهای خوبی داشته‌ایم.
ارسال نظرات