وقتی دانش‌آموزان محروم با کمک شریفی‌ها، نخبه می‌شوند/ سفری از کلاس‌های دانشگاه شریف به دل نهبندان

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- اعظم ذوالفقاری منظری؛ * کم آبی، شاید مهم‌ترین معضلی باشد که مردم خراسان جنوبی با آن درگیرند. این موضوع در منطقه‌ای که بخش عمده و اصلی اقتصاد خرد آن را کشاورزی و دامداری تشکیل می‌دهد، می‌تواند عاملی شود برای مشکلات دیگر؛ محرومیت، کوچ از روستا‌ها به شهر‌ها و خالی شدن روستا‌ها و آسیب به اقتصاد روستایی در پی نبود آب تشدید می‌شوند. بر این موارد اضافه کنید که برخی روستا‌ها به دلیل نداشتن آب شرب از سکنه خالی شده اند؛ روستا‌هایی که در حاشیه مرز ایران و افغانستان قرار گرفته اند. مردم برخی روستا‌ها در خراسان جنوبی مرزنشینان بوده اند که با بروز خشکسالی‌های پی در پی، به شهر‌ها و دیگر مناطق مسکونی مهاجرت کرده اند.

حل این مجموعه مشکلات، زمان زیادی می‌طلبد؛ از فراهم کردن زیرساخت‌ها بگیرید تا اولویت بندی‌ها و تخصیص بودجه و مدیریت بر اجرای امور. اما گاهی می‌شود با صرف هزینه کمتر و تلاش بیشتر برخی مشکلات را در سطح خردتری حل و مردم را به سکونت در روستا‌ها تشویق کرد. گروه‌های جهادی این وظیفه را به عهده گرفته اند.

در خراسان جنوبی گروه‌های جهادی اعم از دانشجویی و غیردانشجویی بسیاری فعال هستند؛ اما دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در قالب یک گروه جهادی که نام شهید وزوایی را به دوش می‌کشد، از سال ۹۵ در مناطق مختلف خراسان جنوبی حضور یافته اند و با برگزاری اردو‌های متعدد جهادی در این استان، گام‌های مهمی در حل مشکلات مردم این منطقه برداشته اند.

علی یوسفی، در حال حاضر مسئول این گروه جهادی است و در گفتگو با ما بخشی از فعالیت‌های این گروه جهادی را شرح می‌دهد و جزئیاتی از سفر پیش روی این گروه به نهبندان سخن می‌گوید:

دانشجو: فعالیت جهادی گروه شهید وزوایی از کی آغاز شد و چرا خراسان جنوبی و نهبندان را انتخاب کردید؟
اولین سفر جهادی ما به سال ۹۵ برمی گردد که با شناسایی بچه‌ها، به منطقه زیرکوه رسیده بودند. البته بچه‌های هسته اولیه گروه جهادی، قبلا فعالیت‌هایی در آن منطقه داشتند. اولین اردو‌های جهادی ما در آن منطقه و به مدت یک سال بود. بعد از آن تصمیم گرفتیم که منطقه را عوض کنیم؛ و به شهرستان نهبندان رفتیم.

 

در انتخاب مناطق مختلف برای اعزام گروه، تحقیق و مشورت می‌کنیم و مناطق محرومی را که نیاز به حضور گروه‌های جهادی دارند، شناسایی می‌کنیم. با تحقیقاتی که کردیم، متوجه شدیم در این شهرستان حتی ارگان‌های دولتی هم برای ارائه خدمت به مردم دستشان باز نیست. نحوه بودجه ریزی و تخصیص به این شهرستان چندان رضایت بخش نبود. حتی در اموری مانند لوله کشی‌های آب و مسائل مختلفی که به دولت بر می گردد، باز هم نهاد‌های دولتی در این شهرستان امکان انجام این طرح‌ها را نداشتند.

 

دانشجو: چرا خواستید منطقه را عوض کنید؟
در انتخاب مناطق برای حضور گروه‌های جهادی، به ظرفیت منطقه توجه می‌کنیم. با تحقیقاتی که کردیم، متوجه شدیم که گروه‌های جهادی در نهبندان کمتر حضور یافته اند و از طرف دیگر ما ظرفیت زیرکوه را کار کرده بودیم؛ یعنی یک سال کامل ما به لحاظ آموزشی دانش آموزان را آماده کرده بودیم و نتیجه کار را گرفته بودیم. این را هم باید مدنظر قرار دهیم که گروه جهادی نباید تا آخر فعالیت خود در یک شهرستان بماند، باید یک حرکتی را که در یک منطقه راه می‌اندازند، در جای دیگری تکمیل کنند.

دانشجو: در کدام بخش شهرستان نهبندان فعالیت خود را آغاز کردید؟
در شوسف. پروژه‌های ما در چند دسته تقسیم می‌شود؛ آموزشی، عمرانی و مانند آن. یک بخش از فعالیت گروه جهادی دانشگاه شریف به فعالیت مطالبه گرانه اختصاص پیدا می‌کند. یعنی ما وارد منطقه می‌شویم و یک گروه را برای برگزاری جلسه با نمایندگان مردم آن منطقه در مجلس شورای اسلامی، فرماندار و دیگر مسئولان محلی اختصاص می‌دهیم.

 

هدفمان هم این است که این مسئولان را پای قضیه محرومیت بیاوریم. ممکن است مسئولان از محرومان فاصله گرفته باشند و از طرف دیگر حضور مسئولان در میان اقشار محروم منطقه باعث امیدبخشی مردم می‌شود و هم مسئولان از نزدیک مشکلات را می‌بینند و برای حل آن اقدامی انجام دهند.

دانشجو: فعالیت‌های گروه را در بخش‌های مختلف شرح دهید؛ تمرکزتان روی چه فعالیت‌های آموزشی یا عمرانی بود؟
در حوزه آموزشی در سفر‌هایی که داشتیم هم گروه‌های خواهران و هم برادران برای دانش آموزان دبیرستانی نهم یا دهم یا دانش آموزان پشت کنکوری در قالب رفع اشکال و مشاوره و البته با هماهنگی با آموزش و پرورش کلاس می‌گذاشتیم. تعدادی از دانش آموزان که علاقه‌مند بودند در این کلاس‌ها حضور پیدا می‌کردند و گاهی بین دانش آموزان و بچه‌های گروه حتی ارتباط تلفنی هم برقرار می‌شد. خروجی این حضور ما در مناطق محروم نهبندان این شد که چند دانش آموز رتبه سه رقمی آوردند.

اما در حوزه نهبندان مشکلی در حوزه آموزشی پیش آمد، این بود که مسئولان سنگ اندازی می‌کنند. تابستان ما گروهی را برای فعالیت‌های آموزشی فرستادیم، اما آموزش و پرورش مدرسه در اختیار ما قرار نداد و متوجه شدیم که آموزش و پرورش شهرستان یک همایش مشاوره‌ای با حضور فردی خارج از آموزش و پرورش برگزار کرده و برای برگزاری این همایش از دانش آموزان پول گرفته است. غیر از آن برنامه‌های دیگری هم بود که اگر گروه جهادی ما در مدارس نهبندان حضور می‌یافت، کسی از این همایش‌ها استقبال نمی‌کرد. امسال هم با مسئولان شهرستان که صحبت می‌کردیم، گفتند که با یک سری موسسات آموزشی قرارداد بسته اند که برنامه‌های آموزشی فوق برنامه دانش آموزان را تأمین کنند.

 

وقتی متوجه شدیم که اگر از باب دولتی بخواهیم در حوزه آموزش وارد شویم، این سنگ اندازی‌ها صورت می‌گیرد، بنا گذاشتیم که نوع جدیدی از فعالیت‌های آموزش را راه بیندازیم. برای این لازم است ساختاری را برنامه ریزی کنیم و مساجد را به پایگاه‌های علمی هر منطقه تبدیل کنیم. یک سری از مساجد را در این زمینه فعال کنیم و یکی دو نفر از اهالی و دانشجویان یا طلبه‌های منطقه را به عنوان مسئول این پایگاه علمی انتخاب کنیم. احتمالا این برنامه برای اردوی تابستان عملیاتی شود.

دانشجو: در حوزه فعالیت‌های عمرانی چه اقداماتی انجام داده اید؟
نگاه و سیاست کلی گروه جهادی ما در حوزه فعالیت‌های عمرانی این است که اقدامی جزئی و برای یک نفر نباشد. یا مثلا پروژه‌هایی مانند ساخت دستشویی یا حمام در یک روستا در پروژه‌های ما نیست. این اقدامات را رد نمی‌کنیم؛ اما تلاش کردیم کلان‌تر برنامه ریزی کنیم به طوری که بتوانیم در روستا ارزش افزوده ایجاد کنیم یا فعالیت‌هایی را انجام دهیم که منجر به اشتغالزایی خانواده‌های ساکن روستا شود.

نگاه اولیه ما در روستای شوسف این بود که با توجه به کمبود آب در این روستا، قنات ایجاد کنیم. در گام بعدی قصد ما این بود که در تغییر نوع کشت اقدامتی را انجام دهیم. کشاورزی که در شوسف بود، برای خانواده‌ها سودآور نبود و نهایتا می‌توانست تأمین مایحتاج خانواده و دام باشد و بیشتر نمی‌شد. مطالعاتی انجام دادیم و با چند کارشناس صحبت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که اقداماتی برای تغییر نوع کشت را به گیاهانی مانند زرشک و زعفران انجام دهیم. رشد این گیاهان نیازی به آب زیادی ندارد و به همین دلیل در این مناطق قابل کشت هستند.

ساکنان این مناطق درآمدی ندارند؛ نهایتا از دامی که پرورش می‌دهند که بسیار کم است و یارانه‌ای که دریافت می‌کنند. کشت چغندر و گندم هم برای تأمین نیاز‌های دامی و خانواده صورت می‌گیرد.

 

یکی از اقدامات ما کانال کشی به طول ۵۰۰ متر از محل قنات این روستا تا اراضی کشاروزی بود. از ۱۵ سال پیش قنات این منطقه خشک شده بود. وقتی قنات این منطقه فعال بود، استخر بزرگی داشت که محل ذخیره آب محسوب می‌شد. در اردوی جهادی نوروز ۹۶، یک پروژه از سوی جهاد سازندگی با همکاری سپاه برای احیای قنات شوسف اجرا شد. بعد از آن ما در دو اردو مسیر آب به زمین‌های کشاورزی را کانال کشی کردیم؛ کانال سیمانی به صورت مهندسی ساخته شد که بسیار زیاد از پرت آب جلوگیری کرد.

علاوه بر آن، خود قنات هم در زمستان پارسال پس از بارندگی شدید و جاری شدن سیل، پر از گل و لای می‌شود. لایروبی کردیم که باعث شد خروجی آب از قنات افزایش یابد. استخر را هم بازسازی کردیم و دیواره‌های آن را بلندتر ساختیم.

دانشجو: فعالیت‌های فرهنگی در کنار این فعالیت‌های عمرانی و آموزشی هم انجام می‌دادید؟
در منطقه یک پایگاه بسیج احداث کردیم که فعالیت آن اقتصادی است. مثلا کلاس‌هایی که برای خانواده‌ها برگزار می‌کنیم، یا برنامه‌هایی که برای آگاهی بخشی به کشاورزان داریم، در این پایگاه صورت می‌گیرد. جلسات مختلفی با اهالی می‌گذاشتیم که مرکزیت آن همین پایگاه بسیج بوده است. ساخت این پایگاه بسیج هم تابستان گذشته تمام شد.

دانشجو: پروژه‌های پیش روی گروه جهادی شهیدوزوایی در چه حوزه‌هایی برنامه ریزی شده اند؟‌
می‌خواهیم مرغداری بزنیم. مطالعاتی انجام داده ایم در این زمینه. در شوسف حدود ۲۰ جوان بیکار هستند که اگر بتوانیم این پروژه را انجام دهیم، می‌تواند در ایجاد فرصت اشتغال برای این جوانان مؤثر باشد.

خود اهالی در کنار دامداری هایشان، مکانی برای پرورش برای طیور هم داشتند. اما از طرفی کمبود‌هایی برای یک مرغداری با تجهیزات مناسب وجود دارد که باید برطرف شود. زیرساخت آن تاحدی موجود است. با چند کارشناس هم صحبت کرده ایم و اقدامات اولیه در اردوی بهمن انجام خواهد شد.

یکی دیگر از برنامه هایمان در این اردو، تکمیل مسجد در روستای کلاته حبیب است. در این روستا قبلا روحانی رفت و آمد داشته و الان خود روستا چند طلبه دارد. هدف گذاری ما این بود که این روستا مرکز فعالیت‌های فرهنگی روستا‌های اطراف خود نیز باشد. مسجدی با متراژ حدود ۱۰۰ متر طراحی کردیم. نکته جالب این بود که مسجد این روستا را توانستیم با کمک گروه‌های جهادی خود شهرستان نهبندن در هفت یا هشت روز بسازیم. سقف آن را هم همین روز‌ها یکی از بنا‌های روستا می‌سازد.

 

دانشجو: برخورد دانشجویان دانشگاه شریف با برگزاری این اردو‌ها چگونه است؟ آیا حضور در اردو‌های جهادی برای دانشجویان جذابیت دارد؟
استقبال دانشجویان در این چند سال به شدت افزایش داشته است. دو سال پیش اردو‌های ما با حدود ۳۰ نفر برگزار می‌شد که این عدد در تابستان امسال به ۱۰۰ نفر رسید. برای اردوی بهمن تا حدود ۲۳۰ نفر ثبت نامی داشتیم که ظرفیت ما برای اعزام گروه جهادی نهایتا تا ۱۲۰ نفر است.

دانشجو: هزینه‌های سفر و اقامت دانشجویان در مناطق محروم و همینطور اجرای پروژه‌ها از کجا تأمین می‌شود؟ 
تیم اجرایی اردو نسبتا قوی است از طرف دیگر همه می‌دانیم که این اردوی تفریحی نیست. برای کار و خدمت می‌رویم. در اردوی جهادی هرکسی کار خودش را خودش انجام می‌دهد؛ مثلا در اردوی راهیان نور یک نفر باید مسئول توزیع غذا بین بچه‌ها باشد، اما ما اعلام می‌کنیم که غذا آماده است و بچه‌ها خودشان می‌آیند و غذایشان را می‌گیرند. پخت غذا هم گاهی خودمان می‌پزیم، گاهی هم قبل از حرکت اردو با یک آشپزخانه محلی هماهنگ می‌کنیم. جای خواب هم معمولا در حسینیه‌های روستا‌ها است. این پایگاه بسیج که ساخته ایم هم امکان استراحت برای حدود ۲۰ نفر دارد.

هزینه‌ها را هم از کمک‌های خیران جمع آوری می‌کنیم. وقتی برای خیران توضیح دادیم که اقدامات ما برنامه ریزی شده است و بنا نیست به چند کار کوچک و موقتی محدود شود، کمک‌های زیادی می‌کنند. در هیات دانشگاه هم کمک‌های دانشجویان را جمع آوری می‌کنیم. بنیاد برکت و بسیج سازندگی و برخی ارگان‌های دیگر هم کمکمان می‌کنند.

رهبر معظم انقلاب در دیدار‌های مختلف بر این نکته خیلی تأکید دارند که اردو‌های جهادی برای نخبگان اهمیت زیادی دارد. در واقع حضور نخبگان در این مناطق حتی اگر کاری هم نکنند، فایده دارد. ما سعی می‌کنیم که تعداد افراد را بیشتر کنیم تا در کنار فعالیت‌های عمرانی، به فعالیت‌های فرهنگی بیشتری بتوانیم بپردازیم. به خودمان زحمت بیشتری می‌دهیم تا دانشجویان نخبه بیشتری در منطقه حضور یابند و از نزدیک با مردم و مشکلات مردمی در مناطق محروم آشنا شوند.