پروژه‌های عمرانی که تعطیل شد؛ حمل و نقل عمومی هم تغییری نکرد/ تنفس سنگین شهروندان با وعده‌های سبک مسئولان

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ سینا احدیان - کلانشهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی ایران مانند سایر کلان شهرهای دنیا با معضلات ترافیک، آلودگی هوا و آسیب های اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند اما به نظر می رسد مسئله آلودگی هوا از آنجا که مستقیما سلامت افراد جامعه را به مخاطره می اندازد و از جمعیت 9 میلیونی شهر تهران سالانه بیش از 5000 تلفات جانی می گیرد (آمار مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا در کل کشور سالیانه 13 هزار نفر است) به مهمترین معضل پایتخت تبدیل شده است. 

بیماری‌های بسیاری از سرطان، آسم، آلرژی، مشکلات ریوی، سکته، ام اس و پرخاشگری و خستگی و بی حوصلگی بسیاری از مردم که هر روز در مترو و معابر شهری به عینه قابل مشاهده است همگی از عوارض ناشی از آلاینده‌های هوا است که به نام قاتل نامرئی از آن یاد می شود.

در پژوهش مشترک چند دانشگاه اروپایی، تهران در رتبه 14 آلوده ترین شهرهای دنیا قرار گرفته است. همچنین به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) پایتخت ایران در میان 20 شهر آلوده جهان که رتبه های اول تا ششم آن به ترتیب به دهلی نو، قاهره، داکا در بنگلادش، بمبئی، پکن و سئول اختصاص دارد، قرار گرفته است. 

آلودگی هوا در تهران در فصل زمستان به نسبت سایر فصول بیشتر است، زمانی که هوا سرد است عمده آلودگی از ذرات زیر 2.5 میکرون که عمدتا ناشی از سوخت گازوئیل است ناشی می شود. توپوگرافی خاص تهران در فصل سرما هم موجب ایجاد پدیده وارونگی دما و تجمع آلاینده‌ها می‌شود.

آلودگی هوای تهران علل مختلفی دارد که به طور کلی به دو دسته آلاینده های متحرک و ثابت تقسیم می شود. طبق آخرین بررسی های سازمان حفاظت محیط زیست و اظهارنظر ریاست این سازمان عامل اصلی آلودگی هوای تهران با اختصاص سهم 67 درصدی متعلق به کامیون ها و اتوبوس های فرسوده است. در عین حال محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران این دسته بندی ها را قبول نداشته و در مصاحبه ای گفته بود نهایت سهم کامیون های فرسوده در آلودگی هوای تهران 20 درصد است. 

 

آلاینده های ثابت به دود و آلودگی ناشی از کارخانجات و نیروگاه ها و همچنین منازل مسکونی (استفاده از گاز و سیستم گرمایشی) گفته می شود و آلاینده های متحرک شامل وسایل نقلیه؛ سواری (کاربراتوری و انژکتوری) دیزلی (کامیون و اتوبوس شهری) و موتور سیکلت می شود. 

البته موارد دیگری نیز در آلودگی هوای تهران یا به بیان دیگر تشدید آلودگی یا مانعی برای کاهش آلودگی هوا از جمله افزایش تراکم جمعیت به علت مهاجرت و ایجاد مانع برای جابه جایی بار و تهویه هوا، سوزاندن زباله و مشکلات مربوط به دفع پسماندها، کم توجهی به پوشش فضای سبز شهری و درختکاری، کیفیت پایین سوخت اتومبیل ها و مشکلات فاضلاب های شهری از جمله آنها می باشد. 

در هر حال از نظر اکثر کارشناسان بیشترین سهم آلودگی هوای تهران به خودروهای فرسوده به ویژه کامیون های حمل بار و اتوبوس های شهری که عمدتا دولتی و یا خصولتی هستند، مربوط می شود. 

سوالی که پیش می آید این است که مدیریت شهری جدید با گذشت 17 ماه از فعالیت و همچنین دولت به نسبت سهم خود برای این معضل اساسی چه تدابیری اتخاذ و اجرا کرده اند؟ 

همچنین شهرداری تهران مقرر کرد از ابتدای آبان سال جاری تردد خودروهای دودزا در تهران ممنوع باشد و مردم نیز مشاهدات خود را با هشتک دود_بدرود در فضای مجازی منتشر کنند تا به آنها رسیدگی شود با این حال اما هنوز هم کامیون ها و اتوبوس های فرسوده در معابر شهری عبور و مرور داشته و عملا به آلوده کردن هوا ادامه می دهند. 

طبق برنامه پنج ساله دوم شهرداری تهران و مصوبه هیئت دولت شهرداری موظف شده است تا 8400 دستگاه اتوبوس دیزلی را به فیلتر جذبه دوده مجهز کند اما تاکنون فقط 50 اتوبوس به این فیلتر مجهز شده و دلیل عدم اجرای آن به صرفه نبودن این کار به علت گرانی هر فیلتر (70 میلیون تومان) و کارایی نداشتن آن اعلام شده است. 

طرح (LEZ) یا کاهش انتشار هم البته از طرح های در حال اجرا است که از طریق دوربین های مجهز شده به کنترل معاینه فنی خودروها مبادرت می کند و خودروهای فاقد معاینه فنی را جریمه می نماید. به نظر می رسد اجرای این طرح در غیاب سایر طرح هایی که فقط روی کاغذ آمده  قابل تقدیر است اما کافی نیست. 

وعده مدیران شهری در حوزه حمل و نقل عمومی فقط در حرف است

موضوع نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی تهران با محوریت مترو از ابتدای شروع کار شورای پنجم شهر تهران و شهرداری جدید که شامل اعضای این شورا، شهردار مستعفی (نجفی) و شهردار بازنشسته (افشانی) می شود، با تاکید بسیار به عنوان اولویت برنامه و بودجه شهر تهران مطرح بوده است.

 

به گفته نجفی شهردار اسبق تهران 1500 واگن در ناوگان متروی تهران موجود است که از این تعداد 300 ناوگان مستهلک یا در دست تعمیر است از طرفی مترو به 2000 واگن جدید نیاز دارد. همچنین به گفته علیخانی عضو شورای شهر تهران تعداد 2600 دستگاه اتوبوس فرسوده در حمل و نقل عمومی تهران وجود دارد که باید نوسازی و 2000 دستگاه اتوبوس دیگر به این ناوگان افزوده شود. 

همچنین وی گفته بود که تمام اتوبوس های تهران تا دو سال دیگر از رده خارج می شوند. این عضو شورای شهر بارها نیز از اتوبوس های فرسوده به دلیل مشکلات فنی در مخازن گاز به عنوان بمبی متحرک در شهر یاد کرده است. 

اکنون با گذشت یک سال و نیم از این صحبت ها کاری که در حوزه نوسازی و تقویت سیستم حمل و نقل عمومی پایتخت انجام شده باشد تقریبا هیچ است! و این سوال برای شهروندان تهرانی پیش می آید که اگر به گفته علی اعطاء سخنگوی شورای شهر تهران فعالیت های عمرانی و زیرساختی پایتخت در دوره شهرداری قالیباف بیشتر از حد نیاز هم انجام شده و تاکید مکرر مدیریت شهری جدید بر تقویت حمل و نقل عمومی تهران چرا این مهم صورت نمی پذیرد و مشخص نیست بودجه های شهرداری که در بخش عمران و حمل و نقل هزینه نشده در چه فعالیت هایی خرج می شود؟

 

 

سهم دولت در رفع آلودگی هوای پایتخت 

طبق مصوبه هیئت وزیران در سال 85 دولت می بایست برای نوسازی اتوبوس های پایتخت 82.5 درصد از هزینه را پرداخت کند و مابقی به عهده شهرداری باشد. رزومه دولت تدبیر و امید در نوسازی اتوبوس و مترو به ویژه در دو سال اخیر تقریبا خالی است و مسئولان مدیریت شهری بارها از پرداخت نشدن سهم دولت در نوسازی حمل و نقل عمومی پایتخت گله کرده اند. 

همه اینها در حالی است که انتظار می رفت با روی کار آمدن مدیریت شهری همسو با دولت شهرداری بتواند طلب 15 هزار میلیاردی خود از دولت را وصول کند. 

محسن پیرهادی عضو سابق شورای شهر تهران در روزهای پایانی شورای چهارم شهر تهران گفته بود: (دوستانی که مدیریت شهری آینده را به عهده گرفته اند مدعی اند که ارتباط خوبی با دولت دارند، امیدواریم بتوانند طلب شهرداری را از دولت بگیرند.) اما بعد از گذشت چندین ماه از شروع کار شورای پنجم شهر تهران (لیست امید) با اینکه دولت و سازمان برنامه و بودجه دائما وعده پرداخت مالی به شهرداری را می داد اما همچنان هیچ پولی پرداخت نشده است.

 بی توجهی به پرداخت بدهی شهرداری از طرف دولت با واکنش های تندی از سوی مدیریت شهری جدید روبرو شده است.علیخانی؛ رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در یکی از جلسات صحن علنی شورا گفته بود (دولت با قالیباف تعامل بهتری داشت و هنوز با گذشت چند ماه از تغییر مدیریت شهری هیچ پرداختی به شهرداری از طرف دولت انجام نشده است). 

مرتضی الویری، عضو دیگر شورای پنجم شهر تهران نیز هفته پیش گفته بود: (دولت سهم یک سومی خود را در یارانه بلیط اتوبوس و مترو پرداخت نکرده است).

مدیریت شهری در خصوص وضعیت هوای تهران در سال جاری معتقد است با اجرای طرح ترافیک جدید حال هوای شهر هم بهتر شده است اما بسیاری معتقدند طرح ترافیک تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای پایتخت ندارد و دلیل آلودگی به مسائلی که ذکر شد برمی گردد و بهتر شدن هوای امسال نسبت به سال قبل بارش باران و وزش باد است نه طرح ترافیکی که با پول همه می توانند از آن مستثنی شوند. 

از سوی دیگر بسیاری از فعالان محیط زیست و ثمن ها در دوره مدیریت شهری سابق آلودگی تهران را به ساخت و سازهای غرب تهران ربط می دادند و وضعیت هوای پایتخت را بسیار خطرناک و کشنده می دانستند و هر روز خبر فوت یکی از اقوام و آشنایان شان بر اثر آلودگی هوای تهران را در فضای مجازی و روزنامه برجسته می کردند اما اکنون خبری از آن هیاهو و سروصدا نیست. 

این سوال به وجود می آید که آیا ساخت و سازهای غرب تهران تمام شد یا اینکه هوای تهران پاک شد و آلایند ها از بین رفتند؟ آیا این رویکرد به منزله سیاسی کاری فعالان محیط زیست و تامین هزینه های NGOها از طریق یک جریان سیاسی تلقی نمی شود؟

به هوای آلوده تهران عادت کنیم، مسئولین کاری نمی کنند

آیا زمان آن نرسیده که مسئولان مدیریت شهری به جای بازی های جناحی یا زدن حرف های رسانه ای نسبت به سلامت شهروندان تهرانی پاسخگوی مسئولیت خود باشند و کاری کنند؟

 

 

به گفته خود مسئولین بهترین راه کاهش آلودگی هوای تهران و همین طور حل معضل ترافیک استفاده بیشتر مردم از حمل و نقل عمومی است اما هنوز مشخص نیست تا چه زمان باید صبر کرد تا شاهد تغییر در ناوگان اتوبوس، تاکسی و مترو تهران و راه اندازی خطوط و ایستگاه های جدید برای دسترسی بیشتر مردم باشیم!؟

البته فراموش نکنید که ما شهروندان هم به نوبه خود علاوه بر عادت کردن به استفاده از اتوبوس های از رده خارج شده و استنشاق هوای ناپاک و شلوغی واگن های مترو باید توصیه های رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور جهت کاهش آلودگی هوا را که گفته بود: ( دعا کنیم باد بیاید.) جدی بگیریم! 

روز هوای پاک بر تمامی شهروندان هوای ناپاک خورده تهرانی مبارک.