هراتی:
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، حسین هراتی نماینده ادوار مجلس و معاون پرورشی اسبق وزارت آموزش و پرورش در میزگرد بررسی چالش‌ها و مسائل گلوگاهی برای تحول نظام تعلیم و تربیت و ویژگی‌های وزیر آینده آموزش و پرورش که در خبرگزاری فارس برگزار شد، اظهار کرد: در ابتدا تصور می‌کنم در چالش‌ها و مسائل گلوگاهی آموزش و پرورش یکی از مهمترین مسائل، نگاه و باور مسؤولان به مسأله آموزش و پرورش است؛ ما در طول ۴۰ سال اول انقلاب اسلامی حدود ۱۵ وزیر و سرپرست داشته‌ایم و در دولت فعلی نیز سه وزیر و دو سرپرست آمده و رفته‌اند.
وی ادامه داد: در زمینه این آمد و رفت‌ها مشکل اینجاست که مسؤولین باور نمی‌کنند که در گام اول، زیربنایی‌ترین، اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین مسأله در جامعه، آموزش و پرورش است و نمی‌خواهند این موضوع را باور کنند؛ دوم اینکه با کمال تأسف برخی مسؤولان، آموزش و پرورش را به عنوان هزینه مطرح می‌کنند؛ هزینه در اصطلاح برنامه و بودجه یعنی پولی که ارائه می‌شود و سپس تنها برای روزمره‌گی پایان می‌پذیرد، در حالی که بزرگترین، پر سود‌ترین و سازنده‌ترین سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش است.
هراتی اضافه کرد: نکته سوم این است که تجربه جهانی به ما نشان می‌دهد هر کشوری که در عرصه تعلیم و تربیت سرمایه‌گذاری کرد به توسعه و پیشرفت‌های جامع رسید که نمونه آن ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور و در غرب، کشور آمریکاست؛ این کشور‌ها زمانی به خود آمدند و مشاهده کردند که استقبال نخبگان و مغز‌های برتر از آموزش و پرورش کم است سپس بررسی کردند و مشخص شد وجود نخبگان در رشته پزشکی به دلیل حقوق بالا، زیاد است پس از آن تغییر جهت داده شد و از آنجا ریشه برخی پیشرفت‌ها آغاز شد.
وی با بیان اگر نیروی انسانی شایسته نباشد، تمدنی وجود ندارد، گفت: تا زمانی که نگاه، باور و رویکرد دولتمردان در عرصه آموزش و پرورش تغییر نیابد و بر اساس عقل، تجربه، منطق و احساسات به واقعیات نرسند، مشکلات آموزش و پرورش به قوت خود باقی است.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: مشکلات آموزش و پرورش در سه مقوله خلاصه می‌شود و اولین مقوله این است که این نهاد بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیاز به تحول نگری، برنامه‌گرایی و نوآفرینی دارد یعنی باید در گام اول این موضوعات اجرایی شود.
وی با بیان اینکه در آموزش و پرورش تاکنون تغییر صورت گرفته، اما ما تحول نمی‌بینیم، گفت: تفاوت تغییر و تحول در این است که تغییر در سخت‌افزار، و تحول در نرم افزار است؛ البته در مواقعی حرکت‌های جسته و گریخته‌ای را شاهد بودیم، اما به مفهوم واقعی شاهد تحول نشدیم.
هراتی اضافه کرد: دومین مورد تأمین معیشت آبرومندانه معلمان است؛ همه شما می‌دانید که در پرداختی‌های کارمندان دولت، کمترینش به آموزش و پرورش تعلق می‌گیرد و در اینجا ما با یک پارادوکس مواجه هستیم؛ از یک طرف می‌گوییم که معلمی شغل انبیاست و تربیت نسل آینده را بر عهده دارد و از طرف دیگر کمترین امکانات را برای آنان قرار می‌دهیم
وی با بیان اینکه مسأله مهم دیگری که اکنون وجود دارد، گزینش معلمان است، افزود: گزینش کنونی کهنه، نخ نما و ناکارآمد است؛ اکنون به گونه‌ای است که فرم‌هایی را تهیه می‌کنند، تحقیقات محلی انجام می‌شود و مصاحبه‌ای صورت می‌گیرد؛ چند نفر سوابق وی را می‌خوانند و اعلام می‌کنند که صلاحیت دارد یا خیر؛ در حالی که در آموزش و پرورش به تست‌های استاندارد شده‌ای نیاز است تا ابتدا بگوید آیا فرد وارد شونده به آموزش و پرورش رغبت، میل درونی، انگیزه و عشق به معلمی دارد یا خیر.
نماینده ادوار مجلس گفت: زمانی که معلمی را عشق، علم، فن و هنر می‌دانیم باید دید آیا در وجود فرد هست یا خیر؛ با توجه به اینکه شخصیت معلم در داخل کلاس و حتی بیرون مدرسه الگویی برای دانش آموزان است، باید دید شخصیت مناسبی دارد؟ بنابراین هنگامی که معلم ویژگی‌های لازم را نداشته باشد بقیه برنامه‌ها به نتیجه مطلوبی نمی‌رسد.
وی به ویژگی‌های وزیر آموزش و پرورش اشاره کرد و ادامه داد: اینکه می‌گویید وزیر آموزش و پرورش باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، می‌گویم که این فرد باید متدین، ارزش‌گرا و ولایت مدار باشد؛ از لحاظ تدین ما سه نوع مدیر متدین داریم؛ اول مدیری که تدینش در حد خودش است، دوم مدیری که سعی می‌کند این جریان را در حدی به زیرمجموعه خود انتقال دهد و سوم مدیری است که سعی می‌کند دینداری خود را در تمام مجموعه خود به صورت سیستماتیک پیاده کند.
هراتی با بیان اینکه به صورت کلی وزیر منتخب آموزش و پرورش باید دارای صلاحیت، توانمندی و انگیزه از نوع الهی برای خدمت به جامعه باشد، افزود: این شخص باید تحول‌نگر و تحول خواه باشد یعنی دارای نگاه تحولی و طرح و برنامه باشد و خدای ناکرده دچار روزمرگی نشود بلکه به جای برنامه‌روزی، برنامه‌ریزی داشته باشد؛ وزیری که برای آموزش و پرورش انتخاب می‌شود باید ژرف‌اندیش، آینده نگر، دارای نگرش سیستمی، مردمی و پاسخ‌گویی باشد. این فرد باید شناخت لازم از آموزش و پرورش و نیرو‌های آگاه و کارآمد داشته باشد؛ همچنین باید بداند وضع موجود و مطلوب چیست و برای رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب برنامه ارائه کند.
وی ادامه داد: فرد انتخاب شده باید دارای ویژگی‌های مدیریتی، قدرت اجرایی و هفت شاخص جهادی مدیر، انتقادپذیر و مشارکت‌جو باشد؛ وزیری که قرار است سکان‌دار آموزش و پرورش شود باید بینش و گرایش تعامل با مجلس و توان جذب هم‌افزایی سایر دستگاه‌ها را دارا باشد و تعهدات لازم برای مساعدت‌ها را از جانب معرفی شونده (رئیس جمهور) اخذ کند.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: وزیر انتخابی باید سابقه و پیشینه مسؤولیت با انگیزه و مطلوب را داشته باشد؛ در مورد دلیل اینکه تعداد بسیاری سرپرست و وزیر آمده و رفته اند، ولی دستاوردی نداشتند سه عامل تاثیرگذار است، اول اینکه بررسی و مطالعه لازم و جامعه برای فردی که به مجلس معرفی می‌شود، صورت نگرفته است، دوم متاسفانه حصار تنگ و محدود جناحی و توصیه‌گرایی برخی سبب مشکلات شده است و سوم اینکه وزیر آموزش و پرورش را وارد عرصه کردیم بدون آنکه حمایت و پشتیبانی‌های لازم در این ارتباط صورت گیرد.
وی اظهار کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش سه بخش دارد؛ یک بخش در واقع فلسفه آموزش و پرورش است که چرا، چیست و چگونه است؛ به عبارت دیگر می‌توان بگوییم آن چیز‌هایی که هست و آن چیز‌هایی که نیست؛ در بخش دوم در واقع دکترین وزارت آموزش و پرورش یعنی باید‌ها و نبایدهاست و بخش سوم نیروی انسانی است که در ارتباط با نیروی انسانی، مهمترین بخش مدیریت امکانات و مقررات است.
هراتی گفت: برای اینکه سند تحول تحقق پیدا کند و وارد صحنه اجرا شود باید ۳ مؤلفه را در نظر بگیریم و باید مفهوم‌سازی شود؛ واقعا دست‌اندرکاران چه نگاه و چه برداشتی دارند و چه مفهومی برایشان روشن است؛ مشخص نیست و اکنون اندر خم یک کوچه هستیم.
وی ادامه داد: بعد از مفهوم‌سازی در گام دوم باید نهادینه‌سازی شود؛ بعد از نهادینه‌سازی نیز باید جریان‌سازی شود؛ لذا ما در هر ۳ قسمت، ورود پیدا نکردیم؛ پس باید این ۳ گام را برداریم تا یک مطالبه‌گری عام و خاص داشته باشیم تا به این مقوله بپردازیم.
نماینده ادوار مجلس با بیان اینکه مدیریت در آموزش و پرورش یک مدیریت استراتژیک است، اظهار کرد: مدیریت استراتژیک ۳ مؤلفه دارد اول اینکه مبتنی بر مطالعات و تحقیقات علمی باشد و دومین این است که مبتنی بر آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی است و سومین هم مبتنی بر آینده‌نگری است.
وی افزود: یادم نمی‌آید که کسی وارد عرصه آموزش و پرورش شده باشد و بگوید مطالعات و تحقیقات، آسیب‌های آموزش و پرورش این است و برنامه من در چارچوب سند تحول بنیادین این است.
هراتی ادامه داد: یک وزیر آموزش و پرورش بود که استیضاح کردند و برکنار شد؛ وی می‌گفت: «می‌گویند مدیر قوی نیستی، اما من مدیر قوی هستم»؛ الفبای مدیریت چیست؟ برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی و راهبری و مهارت و ارزشیابی است.
وی اضافه کرد: یک نکته‌ای را آقای جانباز اشاره کرد که اکنون متأسفانه برنامه‌ها بگونه‌ای است که افراد را فردگرا می‌کند و از جمع‌گرایی دور می‌کند؛ در دنیا بررسی کنید ببینید بودجه آموزش و پرورش کشور‌های توسعه یافته یا در حال توسعه، چند درصد از تولید ناخالص ملی آنهاست؛ خیلی از کشور‌ها بالای ۲۵ درصد است، اما در آموزش و پرورش ما ۱۱ درصد است.
وی ادامه داد: در زمینه این آمد و رفت‌ها مشکل اینجاست که مسؤولین باور نمی‌کنند که در گام اول، زیربنایی‌ترین، اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین مسأله در جامعه، آموزش و پرورش است و نمی‌خواهند این موضوع را باور کنند؛ دوم اینکه با کمال تأسف برخی مسؤولان، آموزش و پرورش را به عنوان هزینه مطرح می‌کنند؛ هزینه در اصطلاح برنامه و بودجه یعنی پولی که ارائه می‌شود و سپس تنها برای روزمره‌گی پایان می‌پذیرد، در حالی که بزرگترین، پر سود‌ترین و سازنده‌ترین سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش است.
هراتی اضافه کرد: نکته سوم این است که تجربه جهانی به ما نشان می‌دهد هر کشوری که در عرصه تعلیم و تربیت سرمایه‌گذاری کرد به توسعه و پیشرفت‌های جامع رسید که نمونه آن ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور و در غرب، کشور آمریکاست؛ این کشور‌ها زمانی به خود آمدند و مشاهده کردند که استقبال نخبگان و مغز‌های برتر از آموزش و پرورش کم است سپس بررسی کردند و مشخص شد وجود نخبگان در رشته پزشکی به دلیل حقوق بالا، زیاد است پس از آن تغییر جهت داده شد و از آنجا ریشه برخی پیشرفت‌ها آغاز شد.
وی با بیان اگر نیروی انسانی شایسته نباشد، تمدنی وجود ندارد، گفت: تا زمانی که نگاه، باور و رویکرد دولتمردان در عرصه آموزش و پرورش تغییر نیابد و بر اساس عقل، تجربه، منطق و احساسات به واقعیات نرسند، مشکلات آموزش و پرورش به قوت خود باقی است.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: مشکلات آموزش و پرورش در سه مقوله خلاصه می‌شود و اولین مقوله این است که این نهاد بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیاز به تحول نگری، برنامه‌گرایی و نوآفرینی دارد یعنی باید در گام اول این موضوعات اجرایی شود.
وی با بیان اینکه در آموزش و پرورش تاکنون تغییر صورت گرفته، اما ما تحول نمی‌بینیم، گفت: تفاوت تغییر و تحول در این است که تغییر در سخت‌افزار، و تحول در نرم افزار است؛ البته در مواقعی حرکت‌های جسته و گریخته‌ای را شاهد بودیم، اما به مفهوم واقعی شاهد تحول نشدیم.
هراتی اضافه کرد: دومین مورد تأمین معیشت آبرومندانه معلمان است؛ همه شما می‌دانید که در پرداختی‌های کارمندان دولت، کمترینش به آموزش و پرورش تعلق می‌گیرد و در اینجا ما با یک پارادوکس مواجه هستیم؛ از یک طرف می‌گوییم که معلمی شغل انبیاست و تربیت نسل آینده را بر عهده دارد و از طرف دیگر کمترین امکانات را برای آنان قرار می‌دهیم
وی با بیان اینکه مسأله مهم دیگری که اکنون وجود دارد، گزینش معلمان است، افزود: گزینش کنونی کهنه، نخ نما و ناکارآمد است؛ اکنون به گونه‌ای است که فرم‌هایی را تهیه می‌کنند، تحقیقات محلی انجام می‌شود و مصاحبه‌ای صورت می‌گیرد؛ چند نفر سوابق وی را می‌خوانند و اعلام می‌کنند که صلاحیت دارد یا خیر؛ در حالی که در آموزش و پرورش به تست‌های استاندارد شده‌ای نیاز است تا ابتدا بگوید آیا فرد وارد شونده به آموزش و پرورش رغبت، میل درونی، انگیزه و عشق به معلمی دارد یا خیر.
نماینده ادوار مجلس گفت: زمانی که معلمی را عشق، علم، فن و هنر می‌دانیم باید دید آیا در وجود فرد هست یا خیر؛ با توجه به اینکه شخصیت معلم در داخل کلاس و حتی بیرون مدرسه الگویی برای دانش آموزان است، باید دید شخصیت مناسبی دارد؟ بنابراین هنگامی که معلم ویژگی‌های لازم را نداشته باشد بقیه برنامه‌ها به نتیجه مطلوبی نمی‌رسد.
وی به ویژگی‌های وزیر آموزش و پرورش اشاره کرد و ادامه داد: اینکه می‌گویید وزیر آموزش و پرورش باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، می‌گویم که این فرد باید متدین، ارزش‌گرا و ولایت مدار باشد؛ از لحاظ تدین ما سه نوع مدیر متدین داریم؛ اول مدیری که تدینش در حد خودش است، دوم مدیری که سعی می‌کند این جریان را در حدی به زیرمجموعه خود انتقال دهد و سوم مدیری است که سعی می‌کند دینداری خود را در تمام مجموعه خود به صورت سیستماتیک پیاده کند.
هراتی با بیان اینکه به صورت کلی وزیر منتخب آموزش و پرورش باید دارای صلاحیت، توانمندی و انگیزه از نوع الهی برای خدمت به جامعه باشد، افزود: این شخص باید تحول‌نگر و تحول خواه باشد یعنی دارای نگاه تحولی و طرح و برنامه باشد و خدای ناکرده دچار روزمرگی نشود بلکه به جای برنامه‌روزی، برنامه‌ریزی داشته باشد؛ وزیری که برای آموزش و پرورش انتخاب می‌شود باید ژرف‌اندیش، آینده نگر، دارای نگرش سیستمی، مردمی و پاسخ‌گویی باشد. این فرد باید شناخت لازم از آموزش و پرورش و نیرو‌های آگاه و کارآمد داشته باشد؛ همچنین باید بداند وضع موجود و مطلوب چیست و برای رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب برنامه ارائه کند.
وی ادامه داد: فرد انتخاب شده باید دارای ویژگی‌های مدیریتی، قدرت اجرایی و هفت شاخص جهادی مدیر، انتقادپذیر و مشارکت‌جو باشد؛ وزیری که قرار است سکان‌دار آموزش و پرورش شود باید بینش و گرایش تعامل با مجلس و توان جذب هم‌افزایی سایر دستگاه‌ها را دارا باشد و تعهدات لازم برای مساعدت‌ها را از جانب معرفی شونده (رئیس جمهور) اخذ کند.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: وزیر انتخابی باید سابقه و پیشینه مسؤولیت با انگیزه و مطلوب را داشته باشد؛ در مورد دلیل اینکه تعداد بسیاری سرپرست و وزیر آمده و رفته اند، ولی دستاوردی نداشتند سه عامل تاثیرگذار است، اول اینکه بررسی و مطالعه لازم و جامعه برای فردی که به مجلس معرفی می‌شود، صورت نگرفته است، دوم متاسفانه حصار تنگ و محدود جناحی و توصیه‌گرایی برخی سبب مشکلات شده است و سوم اینکه وزیر آموزش و پرورش را وارد عرصه کردیم بدون آنکه حمایت و پشتیبانی‌های لازم در این ارتباط صورت گیرد.
وی اظهار کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش سه بخش دارد؛ یک بخش در واقع فلسفه آموزش و پرورش است که چرا، چیست و چگونه است؛ به عبارت دیگر می‌توان بگوییم آن چیز‌هایی که هست و آن چیز‌هایی که نیست؛ در بخش دوم در واقع دکترین وزارت آموزش و پرورش یعنی باید‌ها و نبایدهاست و بخش سوم نیروی انسانی است که در ارتباط با نیروی انسانی، مهمترین بخش مدیریت امکانات و مقررات است.
هراتی گفت: برای اینکه سند تحول تحقق پیدا کند و وارد صحنه اجرا شود باید ۳ مؤلفه را در نظر بگیریم و باید مفهوم‌سازی شود؛ واقعا دست‌اندرکاران چه نگاه و چه برداشتی دارند و چه مفهومی برایشان روشن است؛ مشخص نیست و اکنون اندر خم یک کوچه هستیم.
وی ادامه داد: بعد از مفهوم‌سازی در گام دوم باید نهادینه‌سازی شود؛ بعد از نهادینه‌سازی نیز باید جریان‌سازی شود؛ لذا ما در هر ۳ قسمت، ورود پیدا نکردیم؛ پس باید این ۳ گام را برداریم تا یک مطالبه‌گری عام و خاص داشته باشیم تا به این مقوله بپردازیم.
نماینده ادوار مجلس با بیان اینکه مدیریت در آموزش و پرورش یک مدیریت استراتژیک است، اظهار کرد: مدیریت استراتژیک ۳ مؤلفه دارد اول اینکه مبتنی بر مطالعات و تحقیقات علمی باشد و دومین این است که مبتنی بر آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی است و سومین هم مبتنی بر آینده‌نگری است.
وی افزود: یادم نمی‌آید که کسی وارد عرصه آموزش و پرورش شده باشد و بگوید مطالعات و تحقیقات، آسیب‌های آموزش و پرورش این است و برنامه من در چارچوب سند تحول بنیادین این است.
هراتی ادامه داد: یک وزیر آموزش و پرورش بود که استیضاح کردند و برکنار شد؛ وی می‌گفت: «می‌گویند مدیر قوی نیستی، اما من مدیر قوی هستم»؛ الفبای مدیریت چیست؟ برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی و راهبری و مهارت و ارزشیابی است.
وی اضافه کرد: یک نکته‌ای را آقای جانباز اشاره کرد که اکنون متأسفانه برنامه‌ها بگونه‌ای است که افراد را فردگرا می‌کند و از جمع‌گرایی دور می‌کند؛ در دنیا بررسی کنید ببینید بودجه آموزش و پرورش کشور‌های توسعه یافته یا در حال توسعه، چند درصد از تولید ناخالص ملی آنهاست؛ خیلی از کشور‌ها بالای ۲۵ درصد است، اما در آموزش و پرورش ما ۱۱ درصد است.
ارسال نظرات