به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، در «میز علم» برنامه‌ی یکشنبه ۶ تیر، حسین فروتن به‌عنوان مجری-کارشناس «چرخ»، میزبان دکتر یوسف مرادی، باستان‌شناس و سرپرست کاوش‌های باستان‌شناختی جندی‌شاپور بود.
مرادی صحبت‌هایش را با بحث درباره‌ی باستان‌شناسی آغاز کرد: «اساسا امروزه باستان‌شناسی راهش را از عتیقه‌جویی جدا کرده است. باستان‌شناسی یک روشی است که به شیوه‌ی معقول و منطقی بر اساس شواهد و مدارک مادی به بازسازی بخشی از فرهنگ گذشته می‌پردازد. باستان‌شناس‌ها بر مبنای این شواهد مادی به دنبال این هستند که روابط انسان‌ها و تعامل انسان با محیط‌زیست در گذشته را درک کنند. اشیا و آثار تاریخی صامت، اما گویا هستند و با زبان بی‌زبانی با باستان‌شناس‌ها صحبت می‌کنند. ما بر مبنای این آثار باید به روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی، رابطه‌ی دین و دولت و ... در گذشته پی ببریم؛ بنابراین باستان‌شناسی یک رشته‌ی کاملا علمی است و با رشته‌های دیگری مانند فیزیک، شیمی، پزشکی و ... ارتباط دارد.»
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناختی جندی‌شاپور درباره‌ی اهمیت این منطقه گفت: «به گواه متون تاریخی گندی‌شاپور یا جندی‌شاپور یکی از چهار شهر مهم دوره‌ی ساسانی در کنار شهر‌های شوش، شوشتر و ایوان کرخه در استان خوزستان بوده که پس از پیروزی شاپور یکم بر والرین امپراتور روم و فتح انطاکیه در سال ۲۵۶ میلادی ساخته شده است. مورخان می‌گویند پادشاه ساسانی با کمک الگوی شهرسازی رومی، به‌خصوص شهر انطاکیه، شهری جدید را می‌سازد. این شهر بعد‌ها به نام‌های جندی‌شاپور، گندی‌شاپور، نیلات و ... هم شناخته می‌شود. جندی‌شاپور در سده‌های نخستین اسلامی یکی از کانون‌های مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و علمی ایران بوده است. امروزه تپه‌هایی در شمال روستای اسلام‌آباد وجود دارد که احتمالا این همان شهر جندی‌شاپور کهن باشد.»
مرادی در ادامه‌ی گفتگو به موضوع ناپدید شدن شهر جندی‌شاپور پرداخت: «مطالعات باستان‌شناسی روش‌مند و جدی درباره‌ی جندی‌شاپور صورت نگرفته بود. نخستین بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناختی در سال ۱۹۶۳ توسط یک هیات آمریکایی انجام شده. این هیات یک نقشه را بر اساس عکس‌های هوایی منتشر کرده است. این کاوش‌ها تا دو سال پیش متوقف شده بود تا اینکه من دو سال پیش توانستم کاوش‌های باستان‌شناسی را در این شهر مهم انجام بدهم. شهری که جایگاه رفیعی در جهان باستان داشته و خدمات بزرگی به جهان اسلام داشته است. این شهر مقر اسقف اعظم خوزستان بوده. در این شهر بود که مانی پیامبر به دربار شاپور یکم راه پیدا می‌کند و می‌تواند به ترویج آیین مانویت بپردازد. به لحاظ سیاسی اتفاقات مهمی در جندی‌شاپور رخ داده است. به لحاظ اقتصادی جندی‌شاپوریکی از مراکز مهم توسعه و صنعت، به‌ویژه در نساجی و پارچه‌بافی بوده است. همچنین قند بخش‌های زیادی از ایران از جندی‌شاپور تامین می‌شده است. جندی‌شاپور یکی از بزرگترین مراکز علمی و دانشگاهی جهان باستان بوده. شاپور یکم به خاطر علاقه‌ای که به علم و ادبیات داشته دستور می‌دهد مراکز آموزشی را در تعدادی از شهر‌های خوزستان از جمله شوش، رامهرمز و ... بنا بگذارد، اما جندی‌شاپور سرآمد همه‌ی آن‌ها بود».
مرادی صحبت‌هایش را با بحث درباره‌ی باستان‌شناسی آغاز کرد: «اساسا امروزه باستان‌شناسی راهش را از عتیقه‌جویی جدا کرده است. باستان‌شناسی یک روشی است که به شیوه‌ی معقول و منطقی بر اساس شواهد و مدارک مادی به بازسازی بخشی از فرهنگ گذشته می‌پردازد. باستان‌شناس‌ها بر مبنای این شواهد مادی به دنبال این هستند که روابط انسان‌ها و تعامل انسان با محیط‌زیست در گذشته را درک کنند. اشیا و آثار تاریخی صامت، اما گویا هستند و با زبان بی‌زبانی با باستان‌شناس‌ها صحبت می‌کنند. ما بر مبنای این آثار باید به روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی، رابطه‌ی دین و دولت و ... در گذشته پی ببریم؛ بنابراین باستان‌شناسی یک رشته‌ی کاملا علمی است و با رشته‌های دیگری مانند فیزیک، شیمی، پزشکی و ... ارتباط دارد.»
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناختی جندی‌شاپور درباره‌ی اهمیت این منطقه گفت: «به گواه متون تاریخی گندی‌شاپور یا جندی‌شاپور یکی از چهار شهر مهم دوره‌ی ساسانی در کنار شهر‌های شوش، شوشتر و ایوان کرخه در استان خوزستان بوده که پس از پیروزی شاپور یکم بر والرین امپراتور روم و فتح انطاکیه در سال ۲۵۶ میلادی ساخته شده است. مورخان می‌گویند پادشاه ساسانی با کمک الگوی شهرسازی رومی، به‌خصوص شهر انطاکیه، شهری جدید را می‌سازد. این شهر بعد‌ها به نام‌های جندی‌شاپور، گندی‌شاپور، نیلات و ... هم شناخته می‌شود. جندی‌شاپور در سده‌های نخستین اسلامی یکی از کانون‌های مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و علمی ایران بوده است. امروزه تپه‌هایی در شمال روستای اسلام‌آباد وجود دارد که احتمالا این همان شهر جندی‌شاپور کهن باشد.»
مرادی در ادامه‌ی گفتگو به موضوع ناپدید شدن شهر جندی‌شاپور پرداخت: «مطالعات باستان‌شناسی روش‌مند و جدی درباره‌ی جندی‌شاپور صورت نگرفته بود. نخستین بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناختی در سال ۱۹۶۳ توسط یک هیات آمریکایی انجام شده. این هیات یک نقشه را بر اساس عکس‌های هوایی منتشر کرده است. این کاوش‌ها تا دو سال پیش متوقف شده بود تا اینکه من دو سال پیش توانستم کاوش‌های باستان‌شناسی را در این شهر مهم انجام بدهم. شهری که جایگاه رفیعی در جهان باستان داشته و خدمات بزرگی به جهان اسلام داشته است. این شهر مقر اسقف اعظم خوزستان بوده. در این شهر بود که مانی پیامبر به دربار شاپور یکم راه پیدا می‌کند و می‌تواند به ترویج آیین مانویت بپردازد. به لحاظ سیاسی اتفاقات مهمی در جندی‌شاپور رخ داده است. به لحاظ اقتصادی جندی‌شاپوریکی از مراکز مهم توسعه و صنعت، به‌ویژه در نساجی و پارچه‌بافی بوده است. همچنین قند بخش‌های زیادی از ایران از جندی‌شاپور تامین می‌شده است. جندی‌شاپور یکی از بزرگترین مراکز علمی و دانشگاهی جهان باستان بوده. شاپور یکم به خاطر علاقه‌ای که به علم و ادبیات داشته دستور می‌دهد مراکز آموزشی را در تعدادی از شهر‌های خوزستان از جمله شوش، رامهرمز و ... بنا بگذارد، اما جندی‌شاپور سرآمد همه‌ی آن‌ها بود».
ارسال نظرات