پرده‌ای از رنج ۶۰ ساله‌ مردم کشمیر / سفیر پاکستان: تابع تصمیم مردم در خصوص الحاق کشمیر به هند یا پاکستان هستیم

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سارا عاقلی؛ «اولین باری که معنی وحشت را درک کردم و درگیری‌ها را از نزدیک دیدم، کلاس اول دبستان بودم. زمانی که با دوستانم می‌خواستیم از مدرسه خارج شویم. یکباره خیابان اصلی شهر رنگ و بوی تشنج گرفت؛ بمبی منفجر شد؛ چند نفر از بچه‌ها کشته شدند و چند نفر هم زخمی. کادر مدرسه هراسان ما را به داخل مدرسه بردند و در را بستند و چند ساعتی صبر کردیم تا اوضاع آرام شود. در این فاصله پدر مادر‌ها که خبر درگیری به گوششان رسیده بود بیرون مدرسه و میان درگیری انتظار ما را می‌کشیدند؛ سردرگم بودیم؛ نمی‌دانستیم یک دیگر را زنده می‌بینیم یا مرده. در آخر هیچ گروهی مسئولیت بمب‌گذاری را به عهده نگرفت؛ دولت هند آن را به نیرو‌های تندرو و تروریستی نسبت می‌داد و نیرو‌های انقلابی معتقد بودند این سیاستِ خود دولت هند است تا نیرو‌های آزادی بخش را تروریست جلوه دهد و با آغاز اغتشاشات سلطه‌ی خودش بر کشمیر را شدت بخشد.

این اتفاق بار‌ها و بار‌ها تکرار شد؛ تا جایی که برای حفظ جان دانش آموزان چند ماه در سال‌های مختلف، مدارس ما تعطیل، حکومت نظامی برپا و درگیری نیرو‌های انقلابی با نظامیان هندی آغاز می‌شد؛ آخرینش مربوط به تابستان همین امسال است که زخم قدیمی کشمیر که از زمان استعمار انگلستان بر هندوستان شکل گرفته بود، دهان باز کرد. نزاع طرف‌های درگیر یعنی هند و پاکستان دوباره بالا گرفت و ایران صغیر (نام دیگر کشمیر) را به خاک و خون کشید و مردم را از زندگی عادی ساقط کرد. مردم حتی در ایام محرم و صفر اجازه‌ جمع شدن و عزاداری نداشتند. حتما صحنه‌های مردی که لبیک یا حسین(ع) می‌گفت و نیرو‌های نظامی هندی او را با ضرب و شتم به داخل ماشین می‌انداختند، دیدید.»

این‌ها را فائزه فاطمه حکیم می‌گوید؛ دختری که در زمان تحصیلات حوزوی پدرش در قم متولد شده، اما اصالتا کشمیری است و سال‌های زیادی از جمله سال‌های مدرسه را در منطقه کشمیر زندگی کرده و برای تحصیلات دانشگاهی به ایران بازگشته و اکنون در دانشگاه علم و صنعت، معماری می‌خواند.

سرگذشت فائزه حکیم سرگذشت جوانان زیادی در منطقه کشمیر است که منازعه طولانی بین هند و پاکستان و یادگاریِ بریتانیای کبیر در ۶۰ سال پیش آن‌ها را خسته کرده و با انقلاب اسلامی ایران احساس قرابت زیادی دارند. پدربزرگ فائزه، مبلغ اسلام سیاسی تشیع در کشمیر بوده و سخنرانی‌ها و تصاویر امام را در ایران صغیر توزیع می‌کرده و زمانی که فرزندش به دنیا می‌آید، نام سرباز روح الله را برای او انتخاب می‌کند. سرباز روح الله اکنون داییِ فائزه است و یکی از مدافعان حقوق مردم کشمیر که در درگیری‌های اخیر و بایکوت خبری، وضعیت آنجا و ظلم بوداییان را برای رسانه‌ها تبیین می‌کرد تا صدای مظلومیت کشمیر شنیده شود.

 

کشمیر، پاکستان و هند همگی قسمتی از سرزمین‌های هندوستان بودند و با پایان استعمار انگلستان بر این منطقه و شکل‌گیری دولت پاکستان به عنوان یک کشور مستقل و مسلمان، کشمیر به عنوان یک منطقه بلاتکیف میان این دو باقی ماند. پیش از تقسیم برای مردم این منطقه که اغلب مسلمان بودند، حاکمی هندی که مسلمان هم نبود، گماشته شد و این یعنی تسلط اقلیت بر اکثریت؛ که زمینه‌ساز درگیری‌های داخلی شد و حتی چند باری تلاش کردند تا بافت جمعیت این منطقه که اغلب مسلمان نشین بودند متلاشی شود.

البته طبق قانون اساسی هند گونه‌ای از خودمختاری به این منطقه داده شده بود و در حکم یک ایالت خودمختار باید با آن برخورد می‌شد، اما هند بار‌ها قانون اساسی خود را نقض کرد؛ مانند تابستان همین امسال که جمعی از بودایی‌های هندی وارد منطقه کشمیر شدند؛ این در حالی بود که طبق قانون اساسی دولت هند، مالکیت کشمیر برای هند است، اما مالکیت زمین‌های آن بر عهده‌ خود مردمِ کشمیر.

با نقض این قانون، اعتراضات گروه‌های مختلف آغاز شد. در یکی از درگیری ها ۴۰ هندی کشته شدند و پس از این اتفاق، ارتش هند رسما وارد کشمیر شد و جنگنده‌های آن شروع به بمباران کشمیر کردند. دولت پاکستان هم در عوض با جنگنده‌ها برای مقابله وارد صحنه شد؛ یک جنگنده‌ی هندی را ساقط کرد و یکی از خلبان‌ها را اسیر.

 

بعد از این اتفاق، ارتش هند، نیرو‌های خود را وارد منطقه کشمیر و حکومت نظامی اعلام کرد. کشمیر یک پارلمان هم دارد که خودمختار اداره می‌شود، اما اعضای آن توسط نیرو‌های هندی دستگیر شدند و اکنون جمعی از مسئولین منطقه کشمیر در حصر به سر می‌برند و تا الان حکومت نظامی و درگیری ادامه دارد و همچنان تجمع بالای ۵ نفر ممنوع است.

عدم توجه به وضعیت بحرانی و مظلومانه‌ی مردم در ایران صغیر موضوعی بود که واحد بین الملل دفتر تحکیم وحدت را بر آن داشت تا پنجشنبه گذشته، نشستی را پیرامون آن ترتیب دهد و میزبان رفعت مسعود، سفیر پاکستان در ایران باشد.

نشست با توضیحات مسئول بین الملل این اتحادیه دانشجویی آغاز شد؛ وحید عبدالله زاده در این باره توضیح داد: توجه به آسیای غربی نباید مانع از توجه ما به مسائل، ظرفیت‌ها و چالش‌های آسیاسی شرقی شود؛ جایی که به لحاظ فرهنگی با ایران قرابت زیادی دارد؛ به همین خاطر برای بررسی وضعیت کشمیر علاوه بر رایزنی با نهاد‌های مربوطه در طی یک جلسه میزبان سفیر پاکستان و در طی جلسه‌ی دیگر میزبان سفیر هند خواهیم بود تا علاوه بر اطلاع از مواضع طرف‌های درگیر، مطالبه‌گر آن‌ها نیز باشیم.

 

رفعت مسعود هم که به همراه هیئتی از همکاران خود آمده بود، پس از اکران یک مستند کوتاه از سخنان نخست وزیر پاکستان در دفاع از کشمیر و پخش جزواتی که به معرفی کشمیر و جامو می‌پرداخت؛ بحث خود را اینطور آغاز کرد: موضوع کشمیر مانند موضوع فلسطین یک مسئله قدیمی است؛ با این تفاوت که اگر هند و پاکستان برای بار چهارم بر سر کشمیر با یک دیگر وارد درگیری شوند جنگ سختی درخواهد گرفت، چون این بار هر دو طرف مجهز به سلاح اتمی هستند.

سفیر پاکستان در پاسخ به این سوال که اگر مردم کشمیر نه مایل به الحاق به هند باشند و نه مایل به پیوستن به پاکستان و خواهان برگزاری همه پرسی جهت کشور مستقل باشند، در آن صورت تصمیم پاکستان چه خواهد بود؛ پاسخ داد: هر تصمیمی مردم کشمیر بگیرند؛ ما تابع آن هستیم.

 

رفعت مسعود دلیل اهمیت کشمیر را برای هند نه فقط سیاسی که بیشتر اقتصادی می‌دانست و در این‌باره گفت: هند منابع آب خود را از کوه‌های کشمیر تامین می‌کند، به همین خاطر به تعهدات خود مبنی بر ایجاد همه پرسی عمل نمی‌کند و بار‌ها قطعنامه‌های شورای امنیت در این باره را نقض کرده و با این حال درخواست عضویت دائم در شورای امنیت را دارد.

مسعود در پایان سخنانش به نقش ایران در حل مناقشه کشمیر اشاره کرد و اظهار داشت: ایران به عنوان کشور ثالث نقش موثری می‌تواند ایفا کند چراکه روابط خوبی با هند دارد و ما هم روابط برادرانه‌ای با ایران داریم و در جلسات متفاوتی که در سطوح مختلف با سران ایران داشته‌ایم خواستار ورود ایران به این مسئله بودیم؛ ایران هم با استقبال از این موضوع تماس‌های مختلفی با کشور هند گرفت؛ اما پاسخ مثبتی از سوی هند داده نشد.

 

در این نشست علاوه برای هیئت همراه سفیر پاکستان، دانشجویانی از منطقه کشمیر نیز حضور داشتند که فائزه حکیم یکی از آن‌ها بود؛ با او در حاشیه‌ی نشست آشنا شدیم و او پرده‌ای از رنج ۶۰ ساله‌ی مردم کشمیر را نشان داد؛ همان تصویری که علی رغم واقعی بودن، اغلب از دیدِ سیاست مداران و دیپلمات‌ها دور می‌ماند.