اردوغان کجا دفن خواهد شد؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛  اندیشکده «امریکن اینترپرایز - The American Enterprise» که یکی از مهمترین اندیشکده‌های جهان است، در گزارشی به تاریخ ۲۲ فوریه ۲۰۲۱ با عنوان «اردوغان کجا دفن خواهد شد؟» و به قلم «مایکل رابین» نوشت: طی دو دهه اخیر امور سیاسی ترکیه زیر سلطه رجب طیب اردوغان بوده است. اردوغان بیشترین دوره زمانی حضور در قدرت را از زمان مصطفی کمال پاشا (آتاتورک) داشته است ـــ آتاتورک حدود یک قرن پیش کشور ترکیه را پس از فروپاشی امپراتوری سنّی مذهب عثمانی پایه گذاری کرد. اردوغان کاخی ساخته که ۵۸ برابر کاخ سفید است و به مثابه یک سلطان در این محل زندگی می‌کند. در واقع ممکن است همین موضوع هدف رئیس جمهور ترکیه باشد. اردوغان محتاج احترام است. ملازمانی را اطراف خودش جمع کرده که مداوم او را می‌ستایند و کسانی که انتقاد می‌کنند را زندانی می‌کند. اردوغان ارزش خود را بالاتر از حیات زندگی می‌داند و معیار واقعی برای سنجیدن نگرش ترک‌ها به او ظاهراً پس از مرگ عیان خواهد شد.

مرگ اردوغان موضوعی است که به طرز قابل ملاحظه‌ای مورد بحث مردم ترکیه است. چهارشنبه ۲۴ فوریه / ششم بهمن اردوغان ۶۷ ساله شد. او بدلیل وقایع متعددی که رخ داده دچار نوعی ترس از به خطر افتادن سلامتی‌اش (health scares) است ـــ اصطلاح health scares به وضعیتی اطلاق می‌شود که با ایجاد و یا تشخیص یک بیماری و خطر ابتلاء به آن به وجود می‌آید. اردوغان در سال ۲۰۰۶ داخل ماشین تشریفات خود به حالت بیهوشی درآمد و درب خودروی حامل او نیز در همین حین قفل شد (۱۰ دقیقه زمان برد تا محافظان بتوانند وارد ماشین شوند و اگر اردوغان به جای بیهوشی براثر کاهش قند خون دچار حمله قلبی می‌شد، جان خود را از دست می‌داد). یک دهه پیش، اردوغان به دلیل سرطان روده تحت عمل جراحی قرار گرفت. در روز عید فطر سال ۲۰۱۷ به دلیل دیابت از هوش رفت. گفته می‌شود بیماری صرع نیز دارد.

نویسنده اندیشکده «امریکن اینترپرایز» در ادامه به این مضمون نوشت که هر رئیس‌جمهوری در ساختار دموکراتیک می‌داند که روز اتمام مسئولیت وی چه روزی است درحالیکه دیکتاتورهایی نظیر رئیس‌جمهور اردوغان هر روز می‌تواند آخرین روز کاری آن‌ها باشد و این امکان نیز وجود دارد که روزهای آخر زندگی وی در تبعید بگذرد. 

مایکل رابین در ادامه نوشت: چقدر ممکن است که ترک‌ها بعد از مرگ اردوغان به آن افتخار کنند؟ ترکیه اغلب با رهبر خود بعد از مرگ با احترام بیشتری نسبت به دوران حیات آن برخورد می‌کند. رابین مدعی است که مصطفی کمال پاشا مورد احترام‌ترین شخصیت در تاریخ ترکیه است که این کشور را حدود صد سال پیش بنیان گذاشت. «آنیت قابیر - the Anıtkabir» محل دفن آتاتورک منطقه‌ای سرسبز در آنکاراست که پیش از رشد انفجاری پایتخت، ساکنان سراسر شهر می‌توانسنتد آن را همچون یک آکروپولیس نوین (نماد ملی یونان) ببینند.  

مرقد آتاتورک ممکن است که بزرگترین آرامگاه در ترکیه باشد، ولی او تنها رهبر ترکیه‌ای نیست که دارای مقبره است. ارتش ترکیه در سال ۱۹۶۰ عدنان مندرس نخست وزیر وقت را برکنار کرد. مندرس دهه ۵۰ میلادی ترکیه را رهبری می‌کرد و طی کودتای ارتش در سال ۱۹۶۱ اعدام شد. مندرس در امنیتی‌ترین زندان ترکیه دفن شد، امّا درنهایت مقامات ترکیه آرامگاهی در استانبول ساختند و پیکر وی را به آنجا منتقل کردند. جلال بایار رئیس جمهور وقت ترکیه در زمان کودتای سال ۱۹۶۰ نیز درحالی به حبس ابد محکوم شد که تنها سه سال از خدمت وی می‌گذشت. بایار سال ۱۹۸۶ در سن ۱۰۳ سالگی از دنیا رفت. دولت ترکیه یاد او را با ساخت موزه و آرامگاه در شهر بورسا گرامی داشت. سلیمان دمیرل یکی دیگر از مقامات مشهور ترکیه بود که در سال ۱۹۶۵ به قدرت رسید و به مدت شش سال در این کشور حکمرانی کرد. پس از این واقعه نیز سه دوره متوالی به قدرت بازگشت و یکبار دیگر در اوایل ۱۹۹۰ به عنوان رئیس حزب راه راست پا به عرصه سیاست ترکیه گذاشت.

نجم الدین اربکان اوّلین رهبر اسلامگرای ترکیه در قبرستان مرکزافندی (واقع در بخش اروپایی استانبول) تدفین آرام و ساده‌ای داشت. اردوغان در قامت یک مسلمان پرهیزکار رخ نمایی می‌کند، ولی پشت در‌های بسته از زندگی زاهدانه گریزان است. نظر به اینکه وصیت اربکان یک تشییع جنازه ساده بود، محل اقامت ۱۰۰۰ اتاقه اردوغان نشانه‌ای است که احتمالاً وی بسیار بیشتر برای خود انتظار خواهد داشت. روحیه انتقامجویی اردوغان ممکن است تمایل وی به احترامات پس از مرگ را احمقانه نشان دهد. اردوغان منفورترین مرد ترکیه است. صدها هزار نفری که او اخراج و زندانی کرده است به این زودی اردوغان را نخواهند بخشید.

همزمان با انقلاب اسلامی در ایران، یادبود‌های مربوط به رژیم پیشین نابود شد. فقط همین چند وقت اخیر بود که ایرانی‌ها به صورت اتفاقی بقایای مومیایی رضاشاه پهلوی را پیدا کردند. [دیکتاتوری] که طی سال‌های ۱۹۲۵-۱۹۴۱ بر ایران حکمرانی می‌کرد.(صحت و سقم این ادعا تایید نشده و صرفا ادعای نویسنده آمریکایی است) محمدرضا پهلوی، آخرین شاه ایران در دوران تبعید خود در قاهره مصر مدفون شد. عیدی امین دیکتاتور اوگاندا نیز زندگی اشرافی داشت و جزیره موکوسو واقع در دریاچه ویکتوریا (بزرگترین دریاچه قاره آفریقا) را تبدیل به تفرجگاه شخصی کرد. با این حال بالاجبار تبعید شد و اکنون جسد او داخل یک قبر بدون توضیح از شخص مدفون در شهر جدّه عربستان سعودی آرام گرفته است. بن علی دیکتاتور تونس نیز در [قبرستان بقیع] مدینه عربستان سعودی دفن شده است. اریش هونکر به عنوان رهبر آلمان شرقی زندگی مجللی داشت ولی الان در قبرستان کوچکی در کشور شیلی آرمیده است. 

دوران مسئولیت اردوغان در مقام نخست وزیری و رئیس‌جمهوری به ترک‌ها و جهانیان نشان داد که او مردی شکننده، نحیف و رذل است. اردوغان به شکستن مخالفت‌ها راضی تر است تا پیروزی در یک مباحثه برسر شایستگی‌های خود. او در دروان حکمرانی‌اش نه تنها بسیاری از ترک‌ها را به ضدیّت و عناد کشاند بلکه خودش را به شخصیتی غیرقابل پذیرش درمیان دولت‌های منطقه و متحدان سنّتی ترکیه تبدیل کرد.

نویسنده در پایان با تعریض به سرنوشت دیکتاتورهایی که خارج از کشور خود دفن شدند، نوشت: اردوغان ممکن است بر این اعتقاد باشد که میراث وی به عنوان آتاتورک دوّم خواهد بود. امّا گذشته از همه این موارد، برای دانش آموزان ترکیه دشوار است که به سادگی از مقبره‌ای در آذربایجان، قطر یا سومالی بازدید به عمل بیاورند!

انتشار مطالب فوق لزوماً به معنای تایید آن توسط خبرگزاری نیست.