ماجرای یک کوهخواری بی وقفه در کرمان / شیون شیوشگان هنوز بلند است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو، حنانه جانمحمدی؛ * ساخت و ساز‌ها، بساز و بکوب‌ها انگار تمامی ندارد، دست‌بردار مجموعه کوه‌های شیوشگان نیست. کوه را می‌شکافند و به رویش تیر و تخته نصب می‌کنند و قدمگاه و محل سکونت انسان‌های نخستین را آهسته و پیوسته با چالش نابودی مواجه می‌کنند. صدای شیون حزن‌انگیز شیوشگان سال‌هاست که با تخریب گسترده بلند شده و دل هیچکس برایش به درد نمی‌آید.

ماجرای بی‌مهری همه جانبه مسئولان میراث فرهنگی به کرمان، سرزمین قلعه اردشیر و قلعه دختر برای همه قابل درک شده است؛ یک روز نابودی محله قلعه و یک روز بام کرمان. مجموعه کوه‌های شیوشگان را همه به نام کوه‌های صاحب الزمان می‌شناسیم، مجموعه‌ای تاریخی که قدمت آن به سال‌های دور برمی‌گردد و سینه‌اش مالامال وقایع ثبت شده در دل تاریخ است. مدتی است که این مجموعه گرانبها با تصرفات چند موسسه و سازمان از حالت طبیعی خود درآمده است. در دو سال گذشته در خبر و گزارش‌های گوناگون به ساخت و ساز‌های متعدد در این محل پرداخته‌ایم.

استان کرمان بهشت بنا‌های تاریخی است که متاسفانه با عدم همراهی مسئولین به جهنم میراث فرهنگی بدل شده. محوطه تاریخی شیوشگان به خودی خود صاحب بخش بزرگی از این بنا‌های تاریخی است که با دست بردن به طبیعت بکر آن، لطمه‌های جبران ناپذیری را متحمل شده است.

کوهخواری در کرمان عنوان پرونده‌ای بود که در سال ۹۸ رسیدگی به آن را آغاز کردیم، اما ریشه‌های این داستان آنقدر در لا‌به‌لای رانت‌های میلیارد تومانی تنیده که هنوز پایانی برای آن مقدر نشده است. در کل اتفاقات کوه صاحب الزمان در خصوص همکاری موسسه ملل با شهرداری کرمان برای بهره‌برداری از کوه شیوشگان است. فعالان دانشجویی در کنار کنشگران محیط زیست و میراث فرهنگی در سال‌های اخیر برای جلوگیری از اجرای این طرح، آستین بالا زدند.

 

نکته عجیب اینجا است که این موسسه هر متر از زمین بام کرمان را به قیمت ۳۷ هزار تومان صاحب شد؛ در حالی که ارزش پروژه بام کرمان در سال ۹۴ با پایین‌ترین قیمت‌های کارشناسی بیش از ۲۳۰ میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده است. سوالی که مطرح می‌شود این است که در کدام منطقه کرمان زمین به قیمت ۳۷ هزار تومان به فروش می‌رود؟

هرچند که تا امروز بخشی از میراث مجموعه صاحب الزمان به همت فعالان میراث فرهنگی به ثبت رسیده، اما این باعث توقف روند تخریب و ساخت و ساز شبانه روزی در بام کرمان نشده؛ انگار که تاسیس تله کابین و هتل به مراتب مهم‌تر از حفظ یکی از قدیمی‌ترین مناطق فرهنگی ایران است که می‌تواند زمینه‌ساز جذب توریست در کرمان باشد.

با این حال همه کمر همت بسته‌اند تا طرح زمین نخورد و هتل و تله کابین در روز‌های نه چندان دور به بهره‌برداری برسد. با اینکه معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تابستان ۹۹ نسبت به ضرورت حفاظت از کوه صاحب الزمان کرمان به مثابه یک اثر فرهنگی و طبیعی تاکید کرده و خواسته تا «طرح‌های گردشگری در پهنه فرهنگی و طبیعی این کوه با درنظر گرفتن اولویت‌های حفاظتی تهیه شود و به مرحله اجرا درآید» شهردار کرمان در تیرماه سال گذشته در خصوص آخرین وضعیت پروژه بام کرمان اعلام می‌کند که «هتل بام‌کرمان در مرحله تایید نقشه‌ها از سوی میراث‌فرهنگی کشور است، اما عملیات محوطه‌سازی و کاشت درخت در بالای کوه در حال انجام است.»

 

 

 

محمدعلی عسکری، دبیر قرارگاه احمدی روشن بسیج دانشجویی کرمان در این خصوص می‌گوید: از روز نخست نگاه ما نسبت به این پروژه کارشناسی و تخصصی است. ۳ هکتار زمین به قیمت یک میلیارد تومان واگذار می‌شود که براساس نظریه کارشناسی هر متر زمین ۳۷ هزار تومان است و در نظریه کارشناسی نوشته در صورتی که آب، زمین، برق و جاده دسترسی داشته باشد.

عسکری اظهار می‌کند: وجود شائبه فساد، تخلفات و ابهاماتی در پروژه بام کرمان در ماه‌های گذشته به وجود آمده که بعد از ارجاع این مسئله به هسته مبارزه با مفاسد اقتصادی به این نتیجه رسیدیم که تخلفات، کارشکنی و تخلفاتی وجود دارد و با کسانی که با این پروژه مخالفت داشتند جلساتی تشکیل دادیم. کوه‌های باستانی شیوشگان در سایت اصلی گردشگری کرمان قرار دارند که برخی آثار این منطقه تا ۱۰ هزار تخمین قدمت زده شده و سئوال این است چرا در این منطقه و حریم میراث فرهنگی شهر کرمان باید این پروژه اجرا شود؟

دبیر قرارگاه احمدی روشن کرمان ادامه می‌دهد: شائبه عدم اخذ مجو‌های قانونی در مورد پروژه و عدم در نظر گرفتن منافع عمومی مردم کرمان در حوزه زیست محیطی و میراثی دو چالش این پروژه است. آنچه که دیده می‌شود واگذاری این پروژه به موسسه ملل است نه بخش خصوصی و نکته سوال برانگیز این است که برخی افراد در این روند جاده صاف کن پروژه هستند.

 

وی تاکید می‌کند: در زمان واگذاری پروژه به موسسه ملل به آگهی روزنامه محلی کرمان در یک سال و نیم قبل از آن استناد شده در حالی که در آن آگهی نه زمین و نه نوع پروژه مشخص شده است. واگذاری زمین از سوی راه و شهرسازی به شهرداری از نوع قرارداد اجاره به شرط تملیک است. پس چگونه شهرداری دو روز بعد از واگذاری زمین قرارداد مشارکت مدنی با موسسه ملل امضاء می‌کند؟ در حالی که در قرارداد واگذاری زمین، شهرداری حق این واگذاری را ندارد.

عسکری می‌گوید: پروژه بام کرمان می‌توانست اتفاق نیفتد اگر در شهرداری و ادارات شفافیت قابل قبولی وجود داشت. سئوال این است چرا قانون شفافیت اطلاعات اجرایی نمی‌شود؟ درخواست ما این است با متخلفان برخورد شود و اگر فساد سازمان شده‌ای در این پروژه وجود دارد مفسدان معرفی و با آن‌ها برخورد شود. حالا که در این پروژه هزینه شده، شهرداری هتل را بسازد و منافع آن به مردم برسد نه موسسه خصوصی غیرکرمانی و اینکه تبدیل به یک تفرجگاه عمومی بشود.

 

 

 

 

برای بازگویی وقایعی که از ابتدا در این باره رخ داده بود با امید ابراهیمی، فعال میراث فرهنگی و کارشناس مرمت بنا‌های تاریخی به گفتگو نشستیم. ابراهیمی با تاکید بر اینکه قصدی برای بیان تخلفات اقتصادی و سیاسی کوهخواری در کرمان ندارد و صرفا به آسیب‌های زیست محیطی آن می‌پردازد، می‌گوید: شروع این پروژه از سال ۹۴ بود که با حرف و حدیث زیادی همراه شد. در ابتدا سازمان محیط زیست با تعیین چند اصل، از جمله عدم انفجار در شیوشگان، قول صدور مجوز را داده بود که هیچ کدام از این بند‌ها توسط مسئولین پروژه رعایت نشد. قطع نکردن درختان، عدم انفجار و استفاده نکردن از آب و خاک منطقه تاریخی صاحب الزمان از جمله شروط محیط زیست کرمان بود که در روند ساخت و ساز، مورد بی توجهی قرار گرفت.

 

ابراهیمی ادامه می‌دهد: در این سال‌ها اعتراضات متعددی به همت فعال زیست محیطی و میراث فرهنگی شکل گرفت. در ارتفاعات این محدوده تاریخی، قلعه‌ای با قدمت بسیار بالای تاریخی قرار دارد که برای ثبت آن در میراث ملی، دوندگی زیادی انجام شد تا بالاخره بعد از گذشت ۴ سال به ثبت رسید. با این حال ثبت و تایید این قلعه تاریخی بعد از مطالبه گری‌های چند ساله نشان از این دارد که این بنا دیگر در مسیر ساخت و ساز‌های بام کرمان نیست و عملا کار پروژه با این قسمت به خصوص تمام شده است.

این کارشناس مرمت آثار باستانی اظهار می‌کند: این پروژه در ابتدا به نام هتل و تله کابین آغاز شد و حالا پروژه‌های دیگری هم به آن اضافه شده است. به گفته رهبری کوه را حتی برای ساخت حوزه علمیه نباید تخریب کنند. علاوه بر کوه در این منطقه، جنگلی دست کاشت وجو دارد که قدمت آن به حدود ۶۰ سال پیش برمی‌گردد؛ هم ریه‌های تنفسی شهر است و هم جلوی طوفان شن به سمت شهر را می‌گیرد.

وی ادامه می‌دهد: نامه‌ای را در سال ۹۶ با تاکید به فرمایشات رهبر انقلاب به مقامات فرستادیم، ولی متاسفانه بعد از پیگیری‌های صورت گرفته مشخص شد که این پروژه دارای مجوز است. سازمان میراث فرهنگی و محیط زیست استان موافقت یک ساله خود را با جود مفاد در نظر گرفته شده، اعلام کردند که همگی آن‌ها من جمله آلوده نشدن آب و عدم تخریب پوشش گیاهی و بنا‌های تاریخی نقض شد. همچنین این مجوز در صورتی از سوی میراث فرهنگی صادر شده بود که مسئولان پروژه نقشه‌های مورد نظرشان را به سازمان ارائه بدهند که با گذشت ۶ سال هنوز این اتفاق نیفتاده است.

 

ابراهیمی خاطرنشان کرد: وقتی انجام پروژه‌ای باعث آسیب به منطقه مورد بهره برداری می‌شود، باید در ابتدا پروژه را لغو کنند تا بتوان زوایای آن را بررسی کرد؛ اما مسئولان بدون اینکه دستوری برای لغو ساخت و ساز‌ها بدهند فقط وعده پیگیری را می‌دهند. طالبیان، معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بازدید از پروژه گفت «ما با ساخت این پروژه مخالف هستیم»، اما مخالفت او هم پروژه را متوقف نکرد.

علاوه بر این‌ها وجود یک محوطه باستانی به روی کوه صاحب الزمان باعث نگرانی حامیان میراث فرهنگی شده؛ محوطه‌ای که اکنون تبدیل به یک ملک شخصی شده و هیچ کس خبر کاملی از آن ندارد. همچنین چندین غار باستانی در محل ساخت و ساز بود که تعدادی از آن‌ها به نابودی رسید. این پروژه بار‌ها حرف‌های ضد و نقیضی را به خود دیده و هنوز زمان قطعی تاسیس و یا افتتاح آن رسانه‌ای نشده است. در این میان میراث گرانبهای استان کرمان زیر تیغ نگاه بی‌تفاوت مسئولان در حال نابودی است.