ورود فاضلاب شهری به رودخانه کارون / تکمیل کلکتور تصفیه‌خانه شرق اهواز ضروری است!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو، هانا چراغی؛* کارون را به عنوان بزرگترین و طولانی‌ترین رودخانه ایران می‌شناسند که آب آشامیدنی کلانشهر اهواز از آن تامین می‌شود.

با اینکه رودخانه کارون در طول مسیر خود، آب مورد نیاز صنایع، مراکز شهری و کشاورزی را تامین می‌کند؛ اما سال‌هاست که با معضلاتی همچون آلودگی به فاضلاب شهری و پساب‌ها دست و پنجه نرم می‌کند؛ مسئله ورود فاضلاب به کارون، محیط زیست و مجموعه اکولوژیک این پهنه آبی و سلامت شهروندان خوزستانی که از آب این رودخانه برای شرب استفاده می‌کنند را تهدید می‌کند.

ورود فاضلاب خام از ۲۳ نقطه به کارون

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در مقطع اهواز، در ۲۳ نقطه فاضلاب خام به رودخانه کارون وارد می‌شود و هر چند که یکسری اقدامات برای جلوگیری از ورود فاضلاب به آن صورت گرفته، اما همچنان این روند ادامه دارد و حیات کارون را به خطر انداخته است.

ورود فاضلاب شهری به کارون مسئله جدیدی نیست و چند سالی می‌شود که به دلیل عدم تکمیل شبکه فاضلاب شهری در اهواز، این پساب‌ها وارد رودخانه می‌شوند و با اینکه اعتبارات بسیاری برای رفع آن به این بخش اختصاص یافته، اما در عمل شاهد اقدام خاصی برای جلوگیری از ورود فاضلاب به کارون نبودیم.

اختصاص اعتبارات کلان برای تکمیل شبکه فاضلاب اهواز

یکی از اعتبارات کلانی که طی سال‌های گذشته به این بخش اختصاص یافته، اعتبار ۱۰۰ میلیون یورویی بود که با موافقت مقام معظم رهبری این اعتبار برای تکمیل شبکه فاضلاب شهر اهواز از صندوق ملی توسعه کشور برداشت شد، در سال ۱۳۹۹ هم مبلغ ۵۰ میلیون یورو دیگر برای رفع این مسئله به اهواز اختصاص یافت که قرار بود در ایستگاه‌های پمپاژ و تکمیل شبکه فاضلاب شهر اهواز هزینه شود و طبق اعلام اداره حفاظت محیط زیست خوزستان، با تخصیص این اعتبارات، ظرف سه سال مشکل فاضلاب شهر اهواز برطرف می‌شود. اما هنوز مشکل فاضلاب پابرجاست و اتفاق خاصی در این بخش نیفتاده است و بار‌ها شاهد بودیم که به دلیل فرسودگی شبکه فاضلاب اهواز، بعد از هر بارش باران تمام معابر اهواز دچار آبگرفتگی می‌شوند و فاضلاب همچنان وارد کارون می‌شود.

جدای از فاضلاب‌های شهری، چندین بار مردم اهواز مدعی شدند که پساب‌های بیمارستانی و کشاورزی هم وارد رودخانه کارون می‌شوند، اما اداره حفاظت محیط زیست خوزستان این ادعا را رد کرد و خردادماه ۱۳۹۹ اعلام کرد که طرح تجهیز بیمارستان‌ها به تصفیه پساب و جلوگیری از ورود فاضلاب و پساب بیمارستانی به طور مستقیم به رودخانه کارون، پایش مستمر تصفیه خانه‌های بیمارستانی و جلوگیری از ورود پساب‌های شرکت توسعه نیشکر به رودخانه از اقدامات و پیگیری‌های مجدانه محیط زیست با همکاری دستگاه‌های استان بوده است.

بهانه تراشی‌های شرکت آبفا اهواز برای جلوگیری از ورود فاضلاب به کارون

گفتنی است که، اهواز با بیش از یک میلیون نفر جمعیت، تنها دارای یک تصفیه خانه فاضلاب در غرب شهر است که با ظرفیت ۳۰ هزار مترمکعب در شبانه روز نمی‌تواند پاسخگوی حجم فاضلاب تولیدی باشد و در حال حاضر ۹۵ درصد فاضلاب به صورت خام از ۲۳ نقطه به رودخانه کارون در اهواز تخلیه می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مقرر شده بود شرکت آبفا اهواز تا سال ۱۳۹۶ پنج نقطه بحرانی را که حدود ۴۰ درصد از فاضلاب اهواز از طریق آن‌ها وارد رودخانه می‌شود، به عنوان اولویت اجرا کنند، اما این شرکت پیش از این اعلام کرده بوده که عدم اختصاص اعتبار مانع اجرای تعهداتش شده است.

آنچه مسلم است، شرکت آب و فاضلاب اهواز چند سالی است که نبود اعتبار را به عنوان دلیل اجرایی نشدن طرح کاهش تخلیه آلودگی به رودخانه ارائه می‌کند و این در حالی بوده که طی سال‌های گذشته، این شرکت هیچ اقدام عملی در زمینه کاهش تخلیه فاضلاب شهری به رودخانه کارون انجام نداده و مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان هم در اواسط سال ۱۳۹۸ این مسئله را تایید و اعلام کرده، در صورت عدم ارائه برنامه مدون برای جلوگیری از تخلیه فاضلاب شهری به رودخانه کارون، شرکت آب و فاضلاب اهواز به مراجع قضایی معرفی می‌شود و به عنوان حافظ منافع محیط زیست نمی‌توانیم بیش از این صبر کنیم، بنابراین اقدام قضایی خود را علیه این شرکت انجام می‌دهیم.

ناگفته نماند که قائم مقام مدیرعامل آبفای اهواز هم آبان ماه ۱۳۹۹ در خصوص اجرای طرح جامع فاضلاب کلانشهر اهواز اظهار کرد: در حال حاضر از بیش از ۲۰ نقطه آب خام فاضلاب بدون تصفیه وارد رودخانه کارون می‌شود که با بهره‌برداری کامل کلکتور‌های شرق و غرب ۱۸ نقطه با لوله گذاری جدید حذف خواهد شد. با اجرای کامل این طرح فاضلابی که وارد رودخانه کارون می‌شود توسط کلکتور‌ها به تصفیه خانه‌های غرب و شرق اهواز منتقل خواهند شد.

فرسودگی شبکه فاضلاب اهواز

این در حالی است که، فاضل عبیات معاون امور عمرانی استاندار سابق خوزستان اواسط آبان ماه ۱۳۹۹ گفت: یکی از معضلات اصلی زیست محیطی خوزستان، بحث ورود فاضلاب به رودخانه کارون است. سرعت بخشیدن به تصفیه و هدایت فاضلاب به سمت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب نیز از چالش‌های اصلی زیست محیطی استان خوزستان است. در این مدت اقداماتی در این راستا انجام شده، اما با توجه به وقوع سیلاب و ریزش‌های بسیار زیاد و قابل توجه شبکه فاضلاب اهواز در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، پروژه‌های زیادی تعریف و انجام شده با این وجود، شبکه فاضلاب اهواز فرسوده است و پیشرفت اجرای طرح جامع به گونه‌ای نبوده که مشکل فرسودگی را برطرف کند بنابراین اقدامات انجام‌شده بر رفع نقاط ریزشی یا احداث محلی خطوط و شبکه‌های فاضلاب متمرکز بوده است.

با این حال، مشکل ورود فاضلاب به رودخانه کارون و اصلاح شبکه فاضلاب اهواز هنوز حل نشده و به قوت خود باقیست. به طوری که قاسم سلیمانی‌دشتکی، استاندار خوزستان اواسط فروردین ماه ۱۴۰۰ در این باره گفت: مشکل آب و فاضلاب استان به یک گره کور تبدیل شده و مشکلات مربوط به سیستم آب و فاضلاب هیچ استانی مانند خوزستان نیست. اگر در طول ۱۰ سال گذشته سالی ۱۰ درصد در حوزه آب و فاضلاب کار انجام می‌شد، الان پروژه‌های این حوزه ۱۰۰ درصد تکمیل شده بودند. باید برای وضعیت سیستم آب و فاضلاب خوزستان اقدامی جدی انجام دهیم و همه به صورت یکپارچه به دنبال تامین منابع در سطح استانی و ملی باشیم.

لزوم تکمیل کلکتور تصفیه‌خانه شرق اهواز برای جلوگیری از ورود پساب به کارون

سلیمانی‌دشتکی اظهار کرد: تفاهم‌نامه تامین منابع مالی از طریق ساز و کار موضوع ماده (۵۶) قانون الحاق، حرکت خوبی در جهت اصلاح شبکه و زیرساخت فاضلاب در خوزستان است. قول وزیر نفت برای اختصاص ۲ میلیارد یورو به خوزستان برای برطرف کردن مشکلات زیرساختی باید به جد پیگیری شود و به معاونت عمرانی استانداری اعلام کردم تمام وقت خود را برای پیگیری این مبلغ اختصاص دهد. با تکمیل کلکتور تصفیه خانه شرق اهواز می‌توان از ورود بخشی از پساب به رودخانه کارون جلوگیری کرد. بر اساس مصوبات مقرر شده این کلکتور تا ۳۱ خرداد امسال تکمیل شود لذا اگر این اتفاق براساس وعده شرکت آب و فاضلاب انجام نشود و خلف وعده صورت گیرد این مسئله را در رسانه‌های کشوری اعلام می‌کنم چرا که معتقدم خلف وعده خیانت به مردم است.

ورود ۲۰۰ هزار مترمکعب پساب به کارون در هر شبانه روز!

ناگفته نماند که طبق اعلام حفاظت محیط زیست خوزستان، هم اکنون در شبانه روز ۲۰۰ هزار مترمکعب پساب وارد رودخانه کارون می‌شود در حالی که اگر کلکتور‌های مذکور تکمیل و به تصفیه خانه متصل شوند روزانه از ورود ۶۰ هزار مترمکعب پساب به این رودخانه جلوگیری شده و به تصفیه خانه منتقل می‌شود. با این اوصاف، باید منتظر تحقق وعده استاندار خوزستان برای حل این مشکل باشیم.

البته، محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان هم اواسط فروردین ماه ۱۴۰۰ در این باره اظهار کرد: اگر در ۲ ماه آینده کلکتور‌های موقت به تصفیه خانه‌های اهواز متصل نشوند، موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهیم کرد. پیشنهاد کلکتور موقت در سال ۱۳۹۸ توسط شرکت آب و فاضلاب داده شد، اما با وجود نشست‌های متعدد هنوز این مسئله به نتیجه نرسیده است.

با این اوصاف، تکمیل کلکتور تصفیه خانه شرق اهواز راهی برای جلوگیری از ورود بخشی از پساب‌ها به رودخانه کارون است و با اعتباراتی که به این بخش اختصاص یافته، از مسئولان مربوطه انتظار می‌رود که هر چه سریعتر به آن رسیدگی و به وعده‌های خود در این بخش عمل کنند.