میثم رشیدی در گفتگو با دانشجو؛
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- شادی رضایی؛ میثم رشیدی نویسنده حوزه تاریخ و دفاع مقدس در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو از ماجرای سرقت های ادبی می گوید و به ابعاد مختلف این مسئله در حوزه نشر می پردازد.
دانشجو: علت سرقت ادبی و میزان شیوع آن در حوزه نشر چگونه است؟
رشیدی: بحث سرقت ادبی در دو حوزه ترجمه و تألیف وجود دارد که بیشتر در حوزه ترجمه دیده می شود. به این علت که کتاب های ترجمه رویکرد خاصی دارند و گردش مالی بیشتری دارند. در این چندسال حتی دیده شده بعضی ناشرین با نام افرادی که وجود خارجی شان مشخص نبود،فیپا می گرفتند و سپس با تغییرات اندک در بعضی افعال اقدام به چاپ کتاب های ترجمه با سرقت ادبی می کردند. روال به این صورت است که اینگونه افراد پیش از چاپ آن کتاب ترجمه ،به اسم یک فردی که حتی گاها وجود خارجی هم می تواند نداشته باشد فیپا می گیرند و سپس اقدام به چاپ کتاب ترجمه می کنند تا بتوانند ادعا کنند اولین کتاب ترجمه چاپ شده بودند.
این موارد می تواند آسیب زا باشد چرا که یکی از این ترجمه ها مدتی پیش به اسم دختری 13 14 ساله ثبت شده بود و خب پس از پیگیری این مطلب آشکار شد اما به جهت نبود ساختار پیگیری برای این مسائل،دست افراد به جایی بند نیست و پیگیری نتیجه و ثمره ای نخواهد داشت. در بحث تألیف بخشی از این اتفاق طبیعی است و معمولا هم با ذکر منبع اتفاق می افتد اما در ایران برخلاف تعدادی از کشورهای اروپایی و آمریکایی که تلاش می کنند تعدد منابع داشته باشند معمولا افراد تلاش دارند مطالب را به نام خود ثبت کنند با اینکه تعدد منابع موجب ارزش بیشتر محتوا می شود و به عبارتی این مفهوم را منتقل می کند که یک منبع و کتاب بیشتر برای جمع آوری مطلب مورد نظر مطالعه شده است.
اینها در حالی است که آوردن منابع بیش تر عمق و ماندگاری کار را افزایش می دهد اما در حقیقت در ایران در حال تلاش برای کاهش منابع و افزایش انتساب به خود هستیم. این موارد سرقت ادبی تألیف در حوزه ادبیات و شعر هم دیده شده است و ممکن است بازهم رخ دهد. در ارتباط با میزان شیوع سرقت های ادبی در حال حضر هم ،حداقل در بازه 2 3 ساله اخیر که در دوران پاندمی کرونا هستیم کسی زیاد این مسئله را مطرح نکرده است و موضوع گل درشتی در حوزه نشر نبوده است اما خب قطعا وجود دارد و به طور کلی رفع نشده است.
دانشجو: سرقت های ادبی چه تاثیری بر فضای نشر دارند؟
رشیدی: عدم رعایت قانون کپی رایت در این فضا موجب بی اعتمادی به طور کلی می شود و تکرار این اتفاقات موجب دامن زدن به بی اعتمادی ها می شود. حتی گاها محتوای اولیه وارد فضاهای با فضای گردش مالی بیش تر می شود و در نتیجه حق نویسنده و صاحب ایده ادا نمی شود. از طرفی حتی افرادی هم که از سرقت های ادبی رخ داده مطلع شدند نتوانستند پیگیری خاص و موثری انجام دهند.همچنین ما قوانین جامعی هم در این باره در خصوص مجازات و توبیخ نداریم.
به گونه ای که از دیدگاه قوانین مدنی و اسلامی پس از تولید فکر و ایده هرکسی می تواند از آن فکر و ایده بهره ببرد.درواقع اسلام به تفکر و اندیشه نگاه مالی ندارد و همین امر موجب شده است قانونی برای برخورد با مسئله نداشته باشیم. برای مثال اگر در حوزه سینما زمانی که می خواهند از روی محتوای تولیدی نویسنده ای کاری تهیه کنند در کنار تمام هزینه هایی که می کنند هزینه ای هم به نویسنده و ایده اولیه بدهد تا شرایط انصاف رعایت شود.
دانشجو: راهکار مقابله و برخورد با مسئله سرقت ادبی چیست؟
رشیدی: راهکار اصلی و موثر مقابله با این موضوع فرهنگ سازی و تغییر در فرهنگ آموزش در مدارس و دوران تحصیل است. برخلاف تصور عمومی اتفاقا فرهنگ سازی پروسه طولانی ای هم نیست. دبیران در مدارس از دانش آموزان تحقیق و و پژوهش می خواهند اما روند این تحقیق و پژوهش را به دانش آموزان آموزش نمی دهند. بنابراین با یک پروسه چندساله در مدارس قابل حل است. و هیچ کاری ماندگارتر و بهتر از فرهنگ سازی برای حل مشکل نیست.
ارسال نظرات