گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، کمبود پزشک به ویژه در شهرستان های کوچک و مناطق محروم معضلی است که در سال های گذشته مشکلات زیادی را برای مردم این مناطق ایجاد کرده و در نتیجه خدمات پزشکی به جز چند شهر بزرگ و مراکز استان های برخوردار با اخلال مواجه شده است. علت این وضعیت و پایین بودن تعداد پزشکان و متخصصان پزشکی در ایران نسبت به سایر کشورها محصول انحصار ایجاد شده در سیستم خدمات بهداشتی و درمانی کشور و ناشی از تعارض منافع در نهادهای قانون گذار و مجری قانون در حوزه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. در همین زمینه با سید جلیل میر محمدی نایب؛ رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی گفتگو کردیم که در ادامه مشاهده می کنید.
یکی از شاخص‌های مهم عدالت اجتماعی دسترسی به پزشک متخصص است، با این وجود و با این نگاه به واقعیت و آمار و ارقام نظام پزشکی کاملا متوجه هستیم که دولت‌ها طی سال‌های اخیر در زمینه ارائه خدمات تخصصی و دسترسی مردم به پزشک متخصص بسیار بد عمل کرده‌اند. چه کارهایی می توانیم برای بهبود در این زمینه انجام دهیم؟
در اینکه تعداد تربیت متخصص کم است و باید افزایش ظرفیت دهیم حرف قابل قبولی است. اما اگر ما همین امروز تصمیم افزایش سهمیه بگیریم، چهار سال دیگر جواب می دهد و قرار نیست تمام نیازهای ما با این مرتفع شود. دو موضوع خیلی مهم وجود دارد که این دو موضوع به نظر من مورد غفلت واقع شده و در کوتاه مدت می تواند به ما کمک کند. قانون به ما می گوید ۳۰ درصد ظرفیت پذیرش فارغ التحصیل‌ها در تمام رشته‌ها موظف هستند برای مناطق محروم و کم‌تر برخوردار خدمت کنند به عبارتی یعنی متخصص را برای آن منطقه محروم تربیت کنیم و سه برابر مدت تحصیلش باید در آنجا خدمت کند. مثلا یک متخصص رادیولوژی که چهار سال دوره دستیاری‌اش است، برای منطقه محروم ایشان را جذب می کنیم و باید دوازده سال در آنجا به مردم ارائه خدمت کند، این یک سهمیه خاص است ولی این ظرفیت متاسفانه در اکثر اوقات پر نمی شود و به جای ۳۰ درصد ظرفیت، زیر ده درصد تکمیل می شود. ما باید انگیزه‌های متعددی را تعریف کنیم و الزامی که برای وزارت بهداشت است را باید در نظر بگیریم تا این ۳۰ درصد پر شود که این امکان وجود دارد.
پیشنهاد ما این است که به جای سه برابر مدت تحصیل، دو برابر مدت تحصیل بروند تا انگیزه بیشتری باشد تا فرد بعد از فارغ التحصیلی هشت سال به مردم در منطقه محروم ارائه خدمت کند چون این موضوع استمرار پیدا می کند و طی یک بازده زمانی ده ساله می توانیم به طور کامل پزشک برای مناطق محروم جذب کنیم. این نکته اول بود که حیاتی است و به ما کمک می کند که متخصص را برای منطقه محروم تربیت کنیم. نکته بعدی، توزیع مناسب پزشک است. در حال حاضر توزیع پزشک به صورت عادلانه و مناسب و مطلوبی نداریم، اگر توزیع پزشک ما مناسب باشد و انگیزه‌ها و مشوق‌هایی را در نظر بگیریم که پزشکان فقط نخواهند در کلان شهرها کار کنند، این هم می تواند به ما کمک کند که با همین تعداد پزشکی که داریم یک توزیع مناسبی برای آنها داشته باشیم، البته طی ده سال گذشته حضور پزشکان متخصص در مناطق کم برخوردار و محروم نسبت به ده سال گذشته خیلی رشد خوبی داشته هرچند هنوز به طور کامل تامین نشده است.
با توجه به بحران جمعیت سالمندی در آینده نزدیک و همچنین اوج گرفتن بیماری‌های مختلف از جمله کرونا، کاهش ظرفیت‌های تخصصی را شاهد بودیم. آیا نهادهای نظارتی نباید به این موضوع ورود کنند؟
خوشبختانه کاهش ظرفیت در تخصص صورت نگرفته است. امسال کمیسیون اصل ۹۰ به این موضوع ورود پیدا کرده و نسبت به سال گذشته نه تنها کاهش ظرفیت نداشتیم بلکه افزایش ظرفیت هم داشتیم اما این ظرفیت موجود کفاف نیازهای کشور را نمی دهد.
مشکل از کدام دستگاه است؟ الان ما شاهد هستیم در برخی از رشتههای تخصصی مثل بیهوشی، رادیولوژی، چشم پزشکی، ارتوپدی و اورولوژی کمبود شدید دستیار داریم در حالی که متقاضی زیاد است؟
تمام این رشته‌هایی که عنوان شد همین امسال ظرفیت کامل آن پر شد. ظرفیت رشته رادیولوژی، اورولوژی و چشم پزشکی کامل پر شد و نسبت به سال قبل نه تنها کاهش ظرفیت نداشتیم بلکه در برخی از این رشته ها تا چند درصد افزایش ظرفیت هم داشتیم ولی بازهم کفاف تقاضای این رشته‌ها را نمی‌داد. ما باید ظرفیت پذیرش متخصص را افزایش دهیم و نیاز اساسی نیز داریم، اما تربیت متخصص به این شکل که فقط دو یا سه سال به منطقه محروم برود و دوباره به کلان شهر برگردد، قرار نیست پاسخگوی ما باشد. ما باید آن ظرفیت سهمیه مناطق محروم را طوری برنامه ریزی کنیم تا کامل اجرایی شود. این بهترین راهی است که به ما کمک می کند تا بتوانیم ظرفیت را افزایش دهیم و توزیع مناسبی داشته باشیم. البته برای تربیت دستیار در رشتههای رادیولوژی، چشم، جراحی، ارتوپدی، داخلی، گوش و حلق و بینی و پوست، نیاز به زیر ساخت داریم که وزارت بهداشت باید در اینجا ورود پیدا کند و هم در جذب هیئت علمی به عنوان زیرساخت اساسی و هم در افزایش زیر ساخت‌های آموزش مثل تخت، بیمارستان، تجهیزات و امکانات ...اقدام اساسی انجام بدهد.
با توجه به جامعه ای که داریم آیا ظرفیت متناسب با نیازهای کشور است ؟
خیر نیست. نیاز هست که ما افزایش ظرفیت داشته باشیم و باید زیرساخت‌های آموزش را بیشتر کنیم. باید ظرفیت مناطق محروم را ارتقا دهیم و به صورت جدی آن را اجرا کنیم. مجلس در کمیسیون تلفیق برای آنها اعتبارات می گذارد و سازمان برنامه و بودجه مکلف است این اعتباراتی که ما برای آنها مصوب کردیم را به آنها تخصیص دهد و آنها مکلف هستند آن را اجرا کنند. یکسری مسائلی که وجود دارد این است که آنها باید منافع و دیدگاه‌های انحصاری را کنار بگذارند تا انشالله این موضوع حل شود.