حقابه مردم لرستان در هاله‌ای از ابهام / سرنوشت سد معشوره چه شد؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، پوریا خلیلی‌نیا، این روز‌ها که تنور اعتراضات و مطالبات مردم استان‌های مرکزی و جنوبی کشور از حقابه استان خود، داغ است، مردم دیگر استان‌های کشور نیز مطالبات آبی خود را وزارت نیرو و مسئولان آبی استانی طلب می‌کنند. لرستان یکی از این استان‌هاست که از گذشته همواره درگیر مشکلات کم آبی و بی آبی است و مطالبات جدی در زمینه حقابه و احداث سد در سالیان قبل داشته است.

در حال حاضر ۲۵ درصد اراضی استان آبی است؛ درحالی که میانگین کشوری ۴۵ درصد بوده و این ظلمی است که مردم این دیار سالیان سال با آن مواجه‌اند و با تغییر دولت‌ها نیز به حق خود نرسیدند. حقابه لرستان، مطالبه جدی مردم استان است چرا که آب این مایه حیات به‌عنوان یک نهاده تولید، نقش مهمی در تولید محصولات (کشاورزی، صنعتی نظیر پتروشیمی، فولاد وسدسازی، گردشگری آبی و...) دارد و دسترسی آسان به منابع آبی نه تنها می‌تواند هزینه‌های تولید را به مقدار زیادی کاهش دهد؛ بلکه سبب افزایش تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی شده، به‌طوری که مازاد تولیدات کشاورزی سبب انباشت سرمایه و رونق اقتصادی در هر منطقه‌ای و در یک کلام توسعه خواهد شد.

لرستان؛ چهارمین استان پرآب کشور

مشکل حقابه لرستان موضوعی است که بعد از انقلاب اسلامی، در گذشته مسئولین استان آنطور که شایسته بوده نتوانسته‌اند از حق مردم این دیار دفاع کنند. علیرغم اینکه لرستان چهارمین استان پرآب کشور محسوب می‌شود؛ اما متاسفانه بهار و زمستان با سیلاب‌های مخرب و تابستان با خشکسالی مواجه است که در این خصوص بار‌ها در صحن مجلس به وزیر نیرو تذکراتی داده شده و حتی استیضاح نیز شد.

متاسفانه وزارت نیرو از گذشته تاکنون با خساست تمام نسبت به لرستان سیاستگذاری‌ها کرده و این درحالی است که با کنترل آب‌های موجود، سدسازی و مهار آب‌های سطحی نه تنها می‌توان جلوی سیلاب‌ها را گرفت؛ بلکه دشت‌های مختلف استان را آبی کرد. کاظمی بیان کرد: هم‌اکنون ۲۳ درصد زمین‌های زراعی استان آبی بوده و این درحالیست که میانگین کشوری ۴۵ درصد است.

لرستانی‌ها معتقدند دلایلی مانند کوتاهی مسئولان، اختلاف و ناهماهنگی نمایندگان سابق، نبود آمایش سرزمین و نداشتن آمار و اطلاعات دقیق مربوط به نیاز آبی استان سبب شده که وزارت نیرو زیر بار تخصیص حق‌آبه لرستان نرود و ساخت بزرگترین و مهم‌ترین سد این استان یعنی سد معشوره که بخش زیادی از مشکلات حق‌آبه لرستان را حل خواهد کرد، اندر خم کوچه اختلافات باشد. اگر این سد به موقع ساخته شده بود، پلدختر را آب نمی‌برد.

سد معشوره یا سد گاشمار یک سد بتونی دوقوسی در دست احداث است که در شهرستان نورآباد دلفان قرار دارد. ساخت این سد مناقشه‌های زیادی بین خوزستان و لرستان به وجود آورده است. کلنگ‌زنی این پروژه طی سال ۹۲ بود، اما در دولت یازدهم به دلیل نداشتن مجوز ماده ۲۱۵ و توجیه اقتصادی متوقف شد و این‌گونه بود که این سد نه تنها ساخته نشد؛ بلکه روی دست لرستان به عنوان یک کلنگ بی‌نتیجه دیگر باقی ماند!

طرحی که درگیر بازی‌های سیاسی شد

طرحی که مطالبه تاریخی مردم لرستان بود و درگیر بازی‌های سیاسی شد، به طوری‌که حتی تخصیص آن به صفر رسیده و از لیست سد‌های اعتباری حذف شد. قرار بود موجب توسعه و رونق استان شود، اما نه تنها این گونه نشد بلکه مسیر آبادانی مناطق حریم خود را هم مسدود کرد و هم‌اکنون این روستا‌ها جزو هفت منطقه محروم کشور شناخته می‌شوند. این توقف با واکنش‌های زیاد رسانه‌ها و مردم مواجه شد و سیل سال ۹۸ نیز نه تنها مهر تاییدی بر اعتراضات بود بلکه تمام استدلال‌های وزارت نیرو مبنی بر عدم نیاز به احداث آن را نیز بر باد داد.

در همین خصوص مهرداد ویس‌کرمی، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در توئیتی می‌نویسد: مافیای آب در بیست سال گذشته به آب شرب لرستان هم رحم نکرد و با عدم سدسازی، سالیانه ۱۲ میلیارد مترمکعب آب را برای شست‌وشو و آبیاری شوره‌زار‌های پایین دست انتقال داد.

وی در ادامه آورده است: نتیجه ظلم تاریخی؛ نه لرستان آب دارد و نه خوزستان! هنوز این سناریو در حال تکرار است! ویس‌کرمی بیان می‌کند: از جلسه روز گذشته با مهندس خامسی و جواب تکراری ایشان به نامه اخیر استاندار، فهمیدم که اربابان آب قصد تخصیص عادلانه آب به لرستان را ندارند! نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سوال اول از وزیر ارسال و دومین سوال در مرحله جمع‌آوری امضاست، در ادامه می‌گوید: شورای امنیت ملی در خصوص عواقب این بی‌حرمتی به مردم نجیب لرستان تدبیر کند.

لرستان همچنان درگیر کم آبی

سال‌ها از بلاتکلیفی روستا‌های حریم سد معشوره و تشنگی زمین‌های لرستان می‌گذرد و تدبیر دولت‌ها نیز دردی از آن دوا نکرد؛ امیدواریم دولت مردمی و ایران قوی بتواند این مطالبه تاریخی و به حق لرستان را جامه عمل بپوشاند و سبب توسعه این دیار شود.

عمده‌ترین اعتراض مردم لرستان در تأمین حق‌آبه این سد است. سد معشوره قبلا برای کنترل سیلاب و بخش کشاورزی شهرستان‌های کوهدشت، چگنی، رومشگان و نورآباد تخصیص اعتبار گرفت، اما به دلیل خشکسالی‌های مداومی که اتفاق افتاد، تخصیص آب آن کاهش یافت. در پیگیری دوباره، این پروژه با اعتبار ۵۰ میلیونی احیا شد و بعدا تخصیص آب تا ۱۳۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت.

معشوره بزرگترین سد لرستان با تخصیص آب کشاورزی خواهد بود. مردم معتقدند این سد باید با همان تخصیص اولیه ساخته شود. وزارت نیرو نیز در حال بازنگری پروژه است و با توجه به این‌که این سد در بالادست پلدختر تاثیر زیادی در کنترل سیلاب آن دارد، مطالعات کنترل سیلابی آن در حال انجام و تخصیص آن نیز در حال پیگیری است.

سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی بودجه در زمینه تخصیص اعتبار اصول خاص و اولویت‌بندی‌هایی دارد، اما باید در این اولویت‌بندی استان‌های کم‌برخوردار مانند لرستان بیشتر دیده شوند؛ زیرا آمار مهاجرت از لرستان بیشتر شده و این نشان می‌دهد مردم این استان نمی‌توانند در شهر خود شغلی پیدا کنند و مجبورند در استان‌های دیگر به مشاغل سطحی با درآمد پایین رضایت دهند.