تقسیم سیستان و بلوچستان به چندین استان؛ خوب یا بد؟ / مخالفان و موافقان چه می‌گویند؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، علی توسلی قمصری،چند سالی بود که زمزمه طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان به گوش می‌رسید. گویا این طرح مجدداً بر سر زبان‌ھا افتاده است.  ۴۹ نماینده مجلس از حوزه‌های مختلف شرق، غرب، شمال و جنوب کشور طرح تقسیم سیستان و بلوچستان را اعلام وصول کردند؛ طرحی که با مخالفت شدید نمایندگان جنوب سیستان و بلوچستان و تاکید بخشی از نمایندگان شمال سیستان و بلوچستان رو به رو شده است؛ طرحی که هر از چندگاهی با مطرح شدن آن حداقل در فضای مجازی جنجال می‌آفریند.

ارائه طرح و تاکید و مخالفت بر سر تقسیم سیستان و بلوچستان اولین بار در سال ۹۶ به شکلی جدی مطرح و داغ شد؛ بهمن ماه ۹۶ موافقان و مخالفان دست به قلم شدند و به رئیس جمهور نامه نوشتند؛ رئیس وقت مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در آن زمان اعلام کرد به همراه پنج نماینده دیگر استان مخالف تقسیم است.

نماینده مردم زابل در مجلس با اشاره به اینکه تقسیم استان یک ضرورت و اولویت است، می‌گوید: اکثر استانداران زنده بعد از انقلاب سیستان و بلوچستان تاکید دارند تاکنون در تقسیم استان غفلت شده است.

موافقان می‌گویند سیستان و بلوچستان باید تقسیم شود، تقسیم‌های گذشته موفقیت‌آمیز بوده و توسعه آورده است. حبیت‌الله دهمرده، نماینده سیستان که به‌همراه حسینعلی شهریاری، نماینده زاهدان همزمان با نامه مخالفان، به رئیس جمهور نامه نوشتند و خواستار تقسیم شدند، در نامه‌شان گفتند: سیستان و بلوچستان گستردگی فراوانی دارد و فاصله شمال تا جنوب آن به بیش از ۹۰۰ کیلومتر می‌رسد و این گستردگی مدیریت استان را دشوار کرده است. تقسیم استان خواسته مردم است. تقسیمات کشوری به عنوان یکی از ظرفیت‌های توسعه‌ای در هر منطقه محسوب می‌شود و روند پیشرفت خراسان قبل و بعد از تقسیم می‌تواند گواه این امر باشد.

مخالفان چه می‌گویند؟

عده‌ای اما معتقدند این طرح توسط افرادی غیردلسوز، رھبری و مطرح می‌شود که خاطر میلیون‌ھا نفر را ناراحت و مخدوش و قلوب پاک جوانان این خطه را مشوش کرده است و باتوجه به شرایط کنونی کشور، این طرح از لحاظ سیاسی و اقتصادی به نفع مردم و دولت نخواهد بود؛ چرا که پهنای استان برای مردمانش یک ظرفیت می‌تواند باشد. آیا نیاز است برای محرومیت‌زدایی، این خاک، همچون مناطقی از بلوچستان که به خراسان جنوبی، کرمان و هرمزگان الحاق شدند، تکه‌تکه شود؟

این مناطق هم زمانی به‌خاطر ترقی و پیشرفت جدا شدند اما همچنان که مستحضرید پس از گذشت بیش از هفتاد سال نه خبری از پیشرفت است و نه آسایش و آرامش. چه بسا که بسیاری از مردم آن مناطق همچنان از امکانات اولیه زندگی، مثل آب، راه، بهداشت و حتی شناسنامه نیز محرومند.

طرحی که هنوز برای مردم شفاف نیست

طرح تقسیم سیستان و بلوچستان نیاز به یک کار کارشناسی جدی‌تری دارد؛ هنوز زوایای مختلف طرح مشخص نیست و هزینه و فایده طرح باید دقیق بررسی کارشناسی شود. در شرایط فعلی وزارت کشور و دولت هم با طرح مخالف است و صریح عنوان کرده‌اند طرح بار مالی دارد؛  نیاز داریم کار کارشناسی لازم روی طرح انجام شود و جنبه‌های هویتی و فرهنگی لحاظ شود وحتماً باید اجماع نخبگان، علما و مردم منطقه را داشته باشد؛ بدون نظر نخبگان و مردم منطقه چنین طرحی‌هایی قابل طرح و اجرا نیست. مثل کمبودهای عمقی چابهار با وجود اهمیت راهبردی آن در شاخص‌های توسعه انسانی با نظام بودجه‌ریزی حاضر به جایی نمی‌رسد، وقتی مشکل آب خوزستان مطرح می‌شود و یا مثلا خشکی دریاچه ارومیه به میان می‌آید تمام مدیران ارشد برای رفع آن پیش قدم می‌شوند غافل از اینکه در چابهار ما ۵۰ سال است مشکل و معضل آب داریم و اکثر روستاهای چابهار و در معنای کلی‌تر بلوچستان با وجود خشکسالی از شبکه آب درکنار سواحل عمان محروم هستند.

 تقسیم یک استان فی نفسه سیاست و اقدامی منفی و مخرب نیست و حتی می‌تواند در برخی موارد بسیار کارگشا باشد، اما هنگامی که با خواست اکثریت مردم و نخبگان و ذینفوذان اجتماعی آن همراه نباشد، مبتنی بر مطالعات علمی و فرهنگی و اجتماعی نباشد، شفافیت لازم را نداشته باشد و تدبیری در فرایند‌های تهیه و ارائه آن دیده نشود، البته نشان دهنده خطا‌های راهبردی متعددی است.

اولین گام برای تقسیم یک استان می‌بایست خواست و نظر اکثریت مردم و نمایندگان اجتماعی و سیاسی آن‌ها باشد؛ حال آنکه متاسفانه در این طرح چنین چیزی وجود ندارد؛ لذا از این منظر، این طرح بیشتر به مثابه فشار و اجباری از بالا می‌ماند و نمی‌توان پیامد‌های مفیدی برای آن متصور بود.