«توثیق هوشمند» اقدام نمایشی سازمان بورس بود؟/ ستاره‌ای که هیچوقت ندرخشید و از بین رفت

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو - مرضیه کوثری: پنجم مرداد ماه سال ۱۴۰۱ بود که سامانه توثیق الکترونیکی روشمند و هوشمند، یا به اختصار سامانه "ستاره"، در سازمان بورس و اوراق بهادار به‌صورت رسمی رونمایی شد. توثیق الکترونیک هوشمند، درواقع قابلیت جدیدی بود که توسط شرکت پرداخت الکترونیک سداد در اپلیکیشن ایوا راه‌اندازی شده بود.

فرایند تسهیلات‌گیری در برخی مواقع و برای اغلب افراد، فرایندی زمان‌بر و طولانی است. هدفی که سامانه ستاره دنبال می‌کند این است که مردم بصورت برخط وثیقه خود را بارگذاری کنند؛ به این ترتیب بخش زیادی از مشکلات مردم برای دریافت تسهیلات از بین می‌رود. درواقع افراد و متقاضیان دریافت وام باوجود این سامانه، سهام خود را به عنوان وثیقه ارائه کرده و با احراز سایر شرایط، تسهیلات خود را دریافت می‌کنند. علاوه بر دریافت وام، می‌توانند با وثیقه‌گذاری سهام خود در این سامانه، اقساطِ ملزوماتی که خریداری کرده‌اند را پرداخت کنند. از دارایی‌هایی که در سامانه فوق قابل وثیقه‌گذاری هستند می‌توان به همه دارایی‌های خرد و کلان افراد اعم از سهام، اندوخته بیمه عمر و سنوات، اسناد املاک و خودرو، سکه، طلای امانی و سیم‌کارت اشاره کرد.

نحوه کارکرد سامانه توثیق

کارکرد این سامانه به این شکل است که اپلیکیشن ایوا به داده‌های بازار سهام متصل می‌شود و قیمت لحظه‌ای سهام عدالت مشتری را محاسبه می‌کند؛ سپس سقف تسهیلاتی که متقاضی با توثیق کل سهام می‌تواند دریافت کند را نمایش می‌دهد. مبلغ تسهیلات دریافتی متقاضی، بر دو اساس لحاظ می‌شود؛ رتبه اعتباری مشتری که از طریق اعتبارسنجی بدست می‌آید و ارزش لحظه‌ای سهامی که به عنوان وثیقه قرار داده شده است.

سهام هر شخص، هنگامی که به عنوان وثیقه در سایت بارگذاری می‌شود اصطلاحا فریز شده و امکان استفاده از آن وجود ندارد. بعد از پرداخت اقساط تسهیلات یا وسیله مورد نظر، دستور آزادسازی وثیقه به صورت خودکار صادر می‌شود و دارایی فرد از توثیق سامانه بیرون می‌آید.

ستاره به فراموشی سپرده شد

سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، در مراسم رونمایی از سامانه ستاره گفته بود: «هر چند که در حال حاضر تنها سه بانک توانایی ارائه تسهیلات از طریق توثیق سهام را دارند، اما در ماه‌های آینده کل شبکه بانکی کشور از طریق این سامانه می‌توانند خدمات پرداخت تسهیلات را به مردم ارائه دهند.» سه بانک ملی، رسالت و مهر ایران، بانک‌هایی بودند که در این بستر جدید وارد شده بودند.

حالا قریب به یک سال است که از رونمایی سامانه ستاره و وعده مذکور وزیر اقتصاد می‌گذرد اما خبری از ملحق شدن سایر بانک‌ها به سامانه ستاره نیست.

در تاریخی دیگر، یعنی ۲۳ مرداد سال گذشته سمیه محمدی، مدیر پروژه توثیق سهام شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، درخصوص ملحق شدن سایر بانک‌ها به سامانه ستاره گفت: «در حال حاضر در حال تنظیم تفاهنامه‌هایی هستیم که علاوه بر افراد حقیقی، ظرفیت حقوقی این فرایند نیز تکمیل شود و پس از آن اعلان عمومی خواهیم کرد تا سایر بانک‌ها نیز بتوانند به این فرآیند ملحق شوند.»

باتوجه به کارآمد بودن سامانه توثیق هوشمند، این سوال بوجود می‌آید که دلیل طولانی شدن زمان تنظیم تفاهم‌نامه جهت پیوستن سایر بانک‌ها به این سامانه چیست؟ طبیعتا سازمان بورس و وزارت اقتصاد باید دربرابر وعده‌ چند ماهه خود جهت تکمیل سامانه ستاره پاسخگو باشند.