توسعه پول دیجیتال بانک مرکزی بستر ساز بهبود کیفیت سیاست‌های پولی است

 به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، دکتر محمد شیریجیان، معاون سیاست گذاری پولی بانک مرکزی در نشست تحلیلی با عنوان «کاربردپذیری ریال دیجیتال و ارتقای شفافیت مالی» که در دومین روز یازدهمین همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت برگزار شد، گفت: یکی از کارکرد‌های پول دیجیتال آن است که به واسطه این ابزار شرایط اقتصادی مدیریت می‌شود و استفاده از ابزار یاد شده بر سرعت گردش نقدینگی تأثیر دارد. همچنین با توجه به اشرافی که بانک مرکزی بر روی پول دیجیتال خود دارد، سیاستی که این نهاد اتخاذ می‌کند، می‌تواند بر روی سرعت گردش پول اثرگذار باشد و اثر قوی تری بر روی کنترل قمیت‌ها داشته باشد. 

وی با بیان اینکه تمرکز اطلاعاتی بانک مرکزی بر روی این ابزار، با هدف بررسی وضعیت عرضه و تقاضای پول به صورت کلی و بخشی در حوزه‌های مختلف است تصریح کرد: با استفاده از ابزار یاد شده می‌توان مدیریت نقدینگی را به صورت انبساطی یا انقباضی پیاده سازی کرد.

معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی درباره تأثیر ریال دیجیتال بر حکمرانی کشور گفت: لازمه تحقق حکمرانی با ریال، حکمرانی بر ریال است و لازمه تحقق حکمرانی بر ریال نیز حاکمیت ریال است. در این زمینه نیز مهم‌ترین ابزاری که مقام سیاست‌گذار پولی به تصمیم گیران اقتصادی کشور ارائه می‌دهد، پول ملی است. چراکه هر معامله‌ای که در کشور رخ می‌دهد، یک حلقه آن معاملات مالی است و بخش دیگر نیز تراکنش‌های مالی است.

دکتر شیریجیان خاطرنشان کرد: از این منظر کشور‌های توسعه یافته دنیا تمرکز خود را بر حلقه معاملات مالی قرار داده‌اند و حلقه تجاری را نیز کنترل می‌کنند؛ لذا ریال مهمترین ابزاری است که مقام سیاستگذار پولی می‌تواند ارائه دهد و هر تعاملی که در اقتصاد رخ می‌دهد، یک حلقه معاملات تجاری و مالی دارد که عمده کشور‌ها دنیا و نظام‌های مالی توسعه یافته بر حلقه مالی متمرکز هستند.

وی افزود: برای اینکه حکمرانی اقتصادی با استفاده از ابزار ریال محقق شود، باید حکمرانی بر ریال رقم بخورد و برای این امر سیاستگذار پولی باید بتواند تراکنش‌های مالی را رصد کند تا بداند پول از چه مبدا به چه مقصدی و بابت چه موضوعی منتقل می‌شود.

شیریجیان تاکید کرد: لازمه تحقق حاکمیت ریال این است که سه وظیفه اصلی پول یعنی ذخیره ارزش، وسیله مبادلات و واحد مبادله حفظ شود، برای اینکه این سه وظیفه برای ریال محقق شود نیازمند ثبات پولی و مالی است.

وی درخصوص اثرات پول دیجیتال بانک مرکزی بر اقتصاد کلان کشور گفت: ثبات پولی و مالی منجر به حاکمیت ریال می‌شود. در این شرایط شاهد حکمرانی اقتصاد با ریال خواهیم بود و در همین راستا نیز ابزار پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) که هرنوع تراکنش را رهگیری کند و دریابد که منابع نقدینگی کشور در چه حوزه‌هایی گردش دارد و اثربخشی لازم را در این باره ایجاد کند.

معاون سیاست گذاری پولی درباره توسعه ریال دیجیتال عنوان کرد: بخشی از این توسعه به صورت طبیعی و ناشی از تقاضای فعالان اقتصادی رخ می‌دهد. برای مثال قرارداد‌های هوشمند در کسب وکار اقتصادی توسعه یابند، برای تحقق این امر نیز ضروری است استفاده از ریال دیجیتال توسعه یابد. این امر بدین معناست که طرفین قرارداد باید بتوانند نسبت به ایفای تعهدات خود اقدام کنند. رکن دیگر توسعه در این باره بستگی به سیاست‌های حاکمیت و نظام حکمرانی دارد. برای مثال می‌توان معافیت‌های مالی را برای تسویه مالی در نظر بگیرد.

وی با بیان اینکه مهم‌ترین مسئله در حوزه توسعه پول‌های دیجیتال و مشخضاً پول‌های دیجیتال بانک مرکزی، بیش از آنکه درباره پیچیدگی فناوری باشد، امری نهادی است، افزود:این امر بدین معناست که ابزار جدیدی که خلق می‌شود باید آثار نهادی آن بر روی سیاست‌های پولی، ارزی و اقتصاد سیاسی و نیز تحولات در نظام بانکی و پرداخت‌ها در نظر گرفته شود؛ لذا باید دید که نحوه مواجهه سیاست‌گذار با این موضوع چگونه خواهد بود.

وی افزود: از نظر فنی بانک‌های مرکزی و از آن جمله کشورمان در این زمینه توسعه فنی مناسبی داشتند. اما در این میان آنچه موجب شده است بانک‌های مرکزی نسبت به این مقوله با احتیاط رفتار کنند، آثار و دلالت‌های پول‌های دیجیتال بر روی سیاست‌های پولی است.

مقام مسئول بانک مرکزی با بیان اینکه پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) بدل بانک‌های جهان به رمزارز‌ها بود، تصریح کرد: رمز ارز‌ها به نحوی حاکمیت پول‌های مرکزی دنیا را به شدت متاثر کرده بود؛ البته منظور مقصود من از رمزارز‌ها اکسچنج توکن‌هاست که بیشتر ماهیت معاملاتی دارند و دارای ماهیت پول دیجیتال یا توکن‌های با ارزش ثابت (Stablecoin) هستند. البته باید یادآور شوم که رمزدارایی‌ها انواع متفاوتی دارند، برای مثال توکن‌های کاربردی (Utility Token) برای ارائه خدمات و توکن‌های اوراق بهادار (Security token) بر روی دارایی‌ها تعریف می‌شوند.

دکتر شیریجیان خاطرنشان کرد: این ابزار‌ها در بستری توزیع شده قرار داشتند، همچنین پول‌های دیجیتال بانک مرکزی را می‌توان در بستر قرارداد‌های هوشمند نیز به کار گرفت. همچنین هنگامی که پول‌های دیجیتال توسعه می‌یابند، بابد در نظر داشت که آیا ابزار‌های سنتی سیاست پولی ما همان کارکرد سنتی خود را حفظ کرده اند یا خیر؟ برای مثال آیا ابزار نرخ سپرده قانونی یا عملیات بازار باز یا همان ابزار‌های سیاست پولی متعارف و غیرمتعارف اساساً کارکرد خود را حفظ کرده اندیا خیر؟ البته اگر این ابزار توسعه یابد با توجه به ماهیتی که دارند، حتما کیفیت سیاست‌های پولی را ارتقا می‌دهد.

وی گفت: پول دیجیتال بانک مرکزی در همان حال که می‌تواند آثاری را بر حفظ حریم خصوصی و مدیریت گردش نقدینگی داشته باشد، در عین حال می‌تواند فشار را بر روی شبکه پرداخت کشور نیز کاهش دهد. چراکه یکی از مزیت‌های پول‌های دیجیتال بانک مرکزی این است که می‌توان از آنها به صورت برون خط (offline) استفاده کرد و این امر یکی از مزیت‌های پول‌های دیجیتال نسبت به پول‌های رایج (fiat money) است. همچنین دیدگاهی مبنی بر این مهم وجود دارد که از منظر بانکی اگر رمزارز‌ها توسعه یابد، دیگر ابزاری به عنوان سپرده بانکی به معنای سنتی آن موضوعیت نخواهد داشت و این مهم وضعیت کسب و کار نظام بانکی را متأثر کند. اما در همان حال این ابزار قدرت تنظیم گری بانک مرکزی بر شبکه اعتباری کشور را افزایش می‌دهد.