اطلاعات سامانه رفاه ایرانیان بروزرسانی شده است؟ / اجرای دقیق "اصلاح نظام پرداخت یارانه‌‌ها" در ابهام!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، رئیس جمهور دوشنبه شب در برنامه زنده تلویزیونی گفت: بر اساس پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه قرار است به سه دهک نخست مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و از دهک چهارم به بعد مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر یارانه پرداخت شود.

به گفته آیت الله رئیسی، در گذشته ارز به وارد کننده داده می‌شد که مشکل آفرین بود؛ از این به بعد قرار است یارانه به مصرف کننده پرداخت شود و مردم می‌توانند خودشان تصمیم بگیرند.

همچنین بنابر اعلام سید احسان خاندوزی؛ وزیر اقتصاد، فرآیند آغاز پرداخت یارانه به مشمولان دریافت یارانه آغاز شده است. بنابر اظهارات وی با توجه به اینکه مسئله حمایت هدفمند و هوشمند مطرح بود، زیرساخت رفاهی خانوارها در کشور چندان دقیق نبود و هم‌اکنون نیز ممکن است مسائلی وجود داشته باشد اما اطلاعات خانوارها در وزارت تعاون تجمیع شده است و سامانه امکان شناسایی دهک‌های جامعه را فراهم کرده است.

آیا پرداخت یارانه‌های جدید عادلانه صورت می‌گیرد؟

سامانه مورد اشاره وزیر اقتصادی همان پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان است که هوشمندسازی پرداخت یارانه قرار است بر اساس داده‌های این سامانه انجام شود. بنابر اطلاع حجت الله عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پایگاه رفاه ایرانیان تا ۹۵ درصد تکمیل شده و آن ۵ درصد باقی مانده به این دلیل است که برخی دستگاه‌ها هنوز به این پایگاه متصل نشده‌اند.

اما با این وجود برخی از کارشناسان معتقدند که اطلاعات موجود در این سامانه نیاز به بروزرسانی آنلاین داشته و بسیاری از داده‌های موجود در آن قدیمی است. این مسئله به عدم همکاری و ارسال اطلاعات توسط برخی از دستگاه‌های متولی مربوط می‌شود.

به نظر می‌رسد که اگر نواقص مطرح شده در مورد پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان در اسرع وقت مورد بررسی قرار نگیرد، ممکن است بر خلاف اهداف تعیین شده دولت، نظام پرداخت عادلانه و هوشمند یارانه با اختلال جدی مواجه شود؛ به عبارت دیگر در صورت عدم بروزرسانی اطلاعات معیشتی و اقتصادی مردم در این سامانه ممکن است شکاف طبقانی بیش از پیش عمیق‌تر شده و پرداخت یارانه‌ 400 و 300 هزار تومانی در نظر گرفته شده هماره با بی‌عدالتی صورت پذیرد.

چرا تکمیل سامانه رفاه ایرانیان برای دولت حیاتی است؟

از همین رو حسین میرزایی، کارشناس حوزه دولت الکترونیک در برنامه رویداد رادیو گفت‌وگو درباره پیگیری بروزرسانی مستمر سامانه رفاه ایرانیان گفت: از دهه هشتاد موضوعی در دستور کار قرار گرفت تحت عنوان سامانه رفاه ایرانیان. بنابر این بود که برای هر فرد ایرانی یک شناسنامه اجتماعی و اقتصادی شکل گیرد، یعنی وضعیت هویتی، سکونتی و مالکیت املاک و خودرو، شغل، تحصیلات درآمد، و شاخص‌های داده‌ای افراد تجمیع شود تا بتوان نظام رفاه و تأمین اجتماعی چند لایه‌ای را طراحی کنیم.

کارشناس حوزه دولت الکترونیک ادامه داد: حاکمیت و دستگاه‌های دولتی باید بدانند که به اشخاص یا خانوارها و در هر استان چه خدماتی باید ارائه شود. در واقع برای هدایت و ارائه کلیه خدماتی که در دستگاه‌های دولتی وجود دارد، باید یک بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد که ضمن شناسایی از همپوشانی داده‌های دستگاه‌های مختلف جلوگیری کند تا دولت افراد فقیر و فاقد بیمه را شناسایی، و به سازمان‌های بیمه‌گر معرفی کند تا حداقل امکانات و خدمات حاکمیتی در اختیار آنان قرار داده شود.

میرزایی ادامه داد: از سال 1393 داده‌های سامانه رفاه ایرانیان از دستگاه‌های مختلف که حدود 6 میلیارد رکورد از 50 پایگاه داده بود تجمیع شد که بر اساس آن درسال‌های 1398 و 1399، 4 میلیون 500 هزار نفر از دهک‌های بالایی شناسایی و یارانه آنها حذف شد؛ همچنین 60 میلیون نفر که از دهک‌های 1 تا 7 درآمدی بودند شناسایی شده و توسط داده‌های سامانه رفاه ایرانیان، فقط با یک درخواست پیامکی به 22 و نیم میلیون نفر از سرپرستان خانوار تسهیلات 1 میلیون تومانی کرونا اختصاص یافت.

کم‌کاری برخی از دستگاه‌ها برای بروزرسانی اطلاعات سامانه رفاه ایرانیان

وی در خصوص تکمیل و بروزرسانی سامانه رفاه ایرانیان گفت: برای تکمیل این سامانه حدوداً 80 دصد داده‌ها در سامانه قرارداده شد، اما تکمیل داده برای این سامانه معنا ندارد بلکه بروزرسانی آن اهمیت دارد و هر 3 ماه یکبار باید در همه داده‌ها بروزرسانی صورت پذیرد. زمان این بروزرسانی‌ها در برخی داده‌ها متفاوت بوده و ممکن است کمتر یا بیشتر از 3 ماه باشد و برخی داده‌ها نیز ممکن است روزانه بروزرسانی شوند.

میرزایی ادامه داد: متأسفانه در سال‌های گذشته دستگاه‌هایی که باید داده‌های خود را در اختیار سامانه رفاه ایرانیان قرار می‌دادند، قصور و کم‌کاری کرده و آن را به عنوان یک امر تشریفاتی تلقی می‌کردند. در حالیکه اصلاح نظام یارانه‌ها یک امر ملی است و از جهت اهمیت بالای داده‌ها، رئیس جمهور باید همه وزیران را مکلف به اجرای آن کنند و از بقیه قوا نیز کمک بگیرند تا با مسئولانی که در امر بروزرسانی این سامانه قصور و کوتاهی می‌کنند را مجازات و برکنار کنند.

جلوگیری از هدر رفت یارانه‌های دولتی از طریق دسترسی به اطلاعات اقتصادی خانوار

میرزایی با اشاره به اینکه با کمک اطلاعلات سامانه رفاه ایرانیان 300 هزار نفر از خانوارهای ثروتمند شناسایی و برای اخذ مالیات از آنان اطلاعاتشان در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفت، افزود: همچنین 300هزار نفر درخواست بیمه کارگران ساختمانی داده بودند اما کارگر ساختمانی نبودند بلکه نمایشگاه ماشین و کارت بازرگانی داشتند و نیز تعداد زیادی حساب اجاره‌ای از افرادی که وضعیت مالی مناسبی نداشته اما گردش حساب بالایی داشتند شناسایی شدند.

این کارشناس حوزه دولت الکترونیک ادامه داد: همه دستگاه‌ها مکلف هستند به وزارت رفاه خدمات ارئه دهند و بالعکس. به طور مثال در دولت قبل برای احیای بیمه سلامت همگانی، ده میلیون نفر رایگان بیمه شدند که این کار، کار غلطی بود. در توافق صورت گرفته بین سازمان سلامت همگانی و وزارت رفاه گفته شد که چرا همه باید به طور رایگان بیمه شوند. منطق بیمه، پیش پرداخت حق بیمه است.

میرزایی ادامه داد: بیمه برای سه دهک پایین کاملا رایگان است و دهک‌های 4 تا7 پنجاه در صد حق بیمه و دهک‌های 8 و 9 و 10 که وضع مالی خوبی دارند باید تمام حق بیمه را پرداخت نمایند.

وی افزود: در تبصره 17 قانون و در بحث رفاه و سلامت بودجه سال 1401، دولت مکلف است داده‌ها را در اختیار وزرات رفاه قرار داده تا کسانی که فاقد بیمه هستند، در وزارت رفاه شناسایی شده و به صورت رایگان تحت پوشش بیمه سلامت قرار گیرند.