مسئول نهاد رهبری در دانشکده فنی انقلاب اسلامی:
گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ بحث کرسی‌های آزاد اندیشی یک بحث دستوری و به صورت بخشنامه ای نیست بلکه بحثی فرهنگی است که باید بستر فرهنگی آن در جامعه صورت بگیرد اما به نظر می رسد هنوز بسترهای این کار فرهنگی در کشور ما فراهم نشده است! حجت الاسلام محمد رضا بنیان جوادی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشکده فنی انقلاب اسلامی از جمله مسئولان فعال دانشگاه است که با علاقه و جدیت موضوع کرسی های آزاداندیشی را پیگیری می کند. او در این مصاحبه به برخی از موانع پیش روی و علت چرایی اجرایی نشدن این کرسی ها در دانشگاه ها تاکید می کند که در ادامه می خوانیم.
«خبرگزاری دانشجو»- دلیل تاکید چندباره رهبری بر شکل گیری کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها چیست؟
جوادی: تاکید مقام معظم رهبری به این مساله دلایل گوناگونی دارد زیرا اگر این مسایل نادیده گرفته شود ما شاهد اتفاقات گوناگونی خواهیم شد. ما اگر بخواهیم تاکیدات مقام معظم رهبری را خوب بفهمیم باید یک مروری به مسایل اجتماعی سطح جامعه به خصوص مسایل دانشگاه ها داشته باشیم تا خلاء ها، کمبودها، آفت ها و تبعات و آثار شوم این مسایل مرتفع شود به همین دلیل است که مقام معظم رهبری تاکید ویژه ای به شناسایی وضع این دغدغه ها دارند.
جوانان کشور ما واقعا انسان های با انگیزه و دغدغه مند هستند
جوانان کشور ما واقعا انسان های با انگیزه و دغدغه مند هستند یعنی اگر در خصوص مطلبی اظهار نظر می کنند، حرفی می زنند یا نکته ای را بیان می کنند از سر دلسوزی و خیر خواهی شان است. اگر این نوع دغدغه ها در جوانان آرمان گرای ما هدایت نشود و سامان نگیرد و کانال ارتباطی هم برایشان تعریف نشود، این مسایل و دغدغه ها به هرز خواهند رفت.
از سوی دیگر ما نمی توانیم از نظر افرادی که این دغدغه ها را دارند در فضایی صرفا هیجانی و احساسی استفاده کنیم؛ زیرا این امر باعث تشنج در جامعه و سوء استفاده دیگران از این فضا می شود. به نظر من تاکید مقام معظم رهبری دو بعد اثباتی و سلبی دارد. بعد سلبی آن از آفاتی مانند تشنج، درگیری، اختلاف، جدایی، کدورت ها و از همه مهمتر سوء استفاده دیگران از احساسات جوانان خیرخواه جلوگیری می کند.
این آفات در صورت نبود کرسی ها در سطح جامعه خصوصا جامعه دانشگاهی ایجاد می شود و جوانان را به سمت و سویی می برد که نتیجه اش به صلاح جامعه نیست. همچنین رشد، تعالی و شکوفایی بعد ایجابی هم مستلزم انجام کارهای کارشناسی شده است. در واقع هر امری که می خواهد انجام شود باید کاری باشد که صاحب نظر آن حوزه نظر داده باشد یعنی کاری باشد که از تیغ نقد عبور کرده باشد و همه جوانب آن امر هم باید دیده شده باشد.
به طبع کسی می تواند نسبت به این موضوع ها و مباحث نظر بدهد که اهل فکر و تامل باشد. دانشگاهیان اولین نفرها در این قضیه خواهند بود بنابراین اگر این دو بعد را باز کنیم آن ضرورت ها و تاکیدات مقام معظم رهبری ملموس تر می شود.
«خبرگزاری دانشجو»- نقش کرسی های آزاد اندیشی در تبیین واقعیت و ماهیت تحول در علم انسانی را چگونه می‌بینید؟
جوادی: کرسی آزاد اندیشی در حقیقت متشکل از جمعی است که گرد هم می آیند تا پیرامون موضوع خاصی به بحث، نقد و بررسی کارشناسی بپردازند و با ارایه نظراتشان نیازی از نیازهای جامعه را برطرف کنند یعنی به مسئولان اجرایی که قصد دارند در حوزه خاصی گره فکری مباحث نظری، اعتقادی را باز کند، خدمات می دهند.
به طبع اگر این بحث، کارشناسی شده و پخته و حساب شده ای باشد، می تواند در نتیجه دستاوردهای مطلوب و با کارایی خوبی داشته باشد. متاسفانه در حال حاضر یکی از مشکلاتی که ما در جامعه مان برای اجرا کارهایمان، قضاوت ها و تصمیم گیری هایمان با آن مواجه‌ایم این است که موضوع های مورد بحث ما خام و در فضایی هیجانی مطرح می شود.
اگر این هیجان پراکنی، تحت تاثیر تعصبات و منافع حزبی و گروهی و مجموع عواملی که فکر مستقل و آزاد را مورد تهدید قرار دهد مطرح شود، آفاتی به همراه خواهد داشت. آفاتش این است که موضوع به سامان و نتیجه نمی رسد. قضاوت ها صحیح نخواهد بود. خروجی ها و دستاوردهایی مطلوبی نخواهیم داشت که بتوانیم روی آن حساب کنیم به همین دلیل است که ما همیشه در مرحله اجرا و عمل با ده ها مشکل مواجه ایم.
قطعا افراد شرکت کننده در این کرسی ها که افکار و اندیشه هایشان را نسبت به یک موضوع خاصی ارایه می کنند باید اهل مطالعه و اندیشه باشند تا علاوه بر اینکه نتیجه محصول کاری کاملا پخته و حساب شده و کارشناسی شده باشد، بتوان از آفت های این فضا مانند درگیری ها، تشنج ها، قضاوت های سطحی و اموری که باعث تشنج و فرسایش ذهن و اعصاب و سوء استفاده های عوامل بیرونی می شود، جلوگیری شود.
دامن زدن به موضوعات خاص و بهاد دادن به گفتمان ها از طریق رسانه ها، مطبوعات و ... و رصد این ضرورت ها از سوی کسانی که در این موضوع ها را می بینند، دانشگاهیان را می توانند در این مورد کمک کنند. وقتی ضرورت این نیاز در کشور احساس شود افراد به آن سمت حرکت می کنند. مثلا یکی از موضوع هایی که مقام معظم رهبری مطرح کرده و بدان تاکید کرده اند، بحث سبک زندگی است.
امروزه بسیاری از مشکلات جامع ما مربوط به اصلاح نشدن سبک زندگی و الگوهای رفتاری است. اگر این مسایل دامن زده شود و نخبه ها و کارشناسان ما این مسایل را درعرصه های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بررسی کرسی های آزاد اندیشی مطرح کنند و به آن بها دهند و برای حل این مسایل چاره بیاندیشند، گره بسیاری از مشکلات ما باز خواهد شد.
«خبرگزاری دانشجو»- ارزیابی شما از نحوه ایجاد و برگزاری کرسی های آزاد اندیشی و نظریه پردازی چه به لحاظ کیفی و چه به لحاظ کمی در دانشگاه ها چطور است؟
جوادی: من اصلا وضع برپایی کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها را از لحاظ کمی و کیفی مطلوب نمی بینم؛ زیرا کرسی های آزاد اندیشی قالب خاص خودش را دارد. کرسی آزاد اندیشی سخنرانی یا تریبون آزاد و جلسه پرسش و پاسخ نیست، بلکه کرسی های آزاد اندیشی متشکل از جمعی اهل فکر و تعقل است که دور هم می نشینند و می توانند در یک مورد و موضوع خاص نظرات موافق و مخالف شان را ارایه دهند.
این کرسی ها می تواند در دانشگاه ها در سطح دانشجویی و استادی برگزار شود؛ یعنی این موضوع ها ابتدا از محور دانشگاهیان که دانشجویان و استادان ( کسانی که هم سطح هم هستند) در فضایی علمی مطالب و نقطه نظرهای خاص خودشان را ارایه دهند و در نهایت تحت نظر کسی که اطلاع و اشراف کاملی به موضوع دارد به یک جمع بندی کلی برسند.
این قالب غیر از سخنرانی است یعنی در حقیقت در این کرسی ها و فضاها اندیشه ها و افکار نهفته تک تک دانشجوها، اساتید به رده های بالاتر انتقال می یابد. متاسفانه شاید در دانشگاه های ما سخنرانی ها به اندازه کافی باشد. جلسه پرسش و پاسخ زیادی برپا باشد؛ اما هنوز آن قالب خاص کرسی های آزاد اندیشی با کیفیت مطلوب و استانداردش در دانشگاه های ما بسیار کم برگزار می شود.
«خبرگزاری دانشجو»- چه کنیم تا این کرسی ها از کیفیت و مطلوبیت خاصی در سطح دانشگاه ها برخوردار باشد؟
جوادی: برپایی کرسی های آزاد اندیشی یک کار بلند مدت را می طلبد؛ زیرا در این کرسی ها فرصت اظهار نظر موافق یا مخالف و گفتمان های منطقی با موضوع ها فراهم می شود؛ یعنی بحثی که دو طرفه است. یک طرف مسئولان و متولیان امور اجرایی و در طرف دیگر هم ایجاد فضا و زمینه های مساعدی است که باید در خود دانشگاه ها دیده شود.
به نظر می رسد باید پایه ریزی و بستر این کار پیش از دانشگاه یعنی باید از دوران دبیرستان آغاز شود زیرا بلوغ انسان با قدرت فکری شکل می گیرد. ما باید به این قدرت تفکر بها بدهیم و استخراجش کنیم. زمینه های شکوفایی اش را فراهم کنیم. باید از این دوران بچه های ما یاد بگیرند که چگونه فکر کنند. تفاوت اندیشه ها را بفهمند و دریابند که باید برای اظهار نظر در مورد موضوعی باید سطح مطالعه شان را بالا ببرند.
این بچه ها باید از این دوران چگونه فکر کردن، دیالوگ گفتن و مناظره کردن و شرکت در بحث ها و گفت و گو کردن بدون داشتن تعصب خاص را یاد بگیرند. سپس این بستر باید در فضایی دانشگاهی تدوام یابد. دانشجو هم نباید نگرانی بابت اظهار نظر کردن افکار و اندیشه هایش در این فضا را داشته باشد. فراهم کردن چنین محیطی به مسئولان و متولیان اجرایی مربوط می شود. هرچند بنابر توصیه دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری برپایی چنین کرسی هایی آزاد اندیشی در گروه های معارف، فرصت، ظرفیت و زمینه خوبی است اما این کرسی ها می توانند در کلاس های درسی هم تشکیل شود یعنی اساتید اجازه دهند دانشجویان بتوانند سر کلاس هم فرصت اظهار نظر داشته باشند و استاد تنها متکلم سر جلسه نباشد.
همچنین باید ما در این زمینه تبلیغات خوبی هم انجام بدهیم و تشویق ها و قدردانی هایی هم در این زمینه به عمل بیاوریم. مثلا وقتی یک موضوع خاص فکری، صنفی در دانشگاه مطرح می شود باید از خروجی محصول و آن مکانی که این موضوع در آن دیده شده است قدردانی و تشویق به عمل آید. این عملکرد مثبت برای تحصیلات دانشجویان لحاظ شود.
مجموع این عوامل است که دست به دست هم می دهند تا این کرسی ها به کیفیت مطلوبشان برسند بنابراین به نظر من باید نحوه آموزش ما در سطح کلان تغییر پیدا کند یعنی آموزش های ما جمع محورتر ارایه شود؛ متاسفانه آموزش های دوره متوسطه، هنرستان ها و دوره های قبل تر ما یک طرفه است. این افراد با همان نگرش و آموزش به عنوان دانشجو وارد محیط و فضای بزرگتر دانشگاه می شوند. دانشجویان ما با همان فرد محوری در قالب یک مجموع استاد و دانشجو به سمت دانش و کسب علم پیش می روند.
هرچند در حال حاضر معاونت های پژوهشی دانشگاه ها و مجموعه های تحقیقاتی فضاهای خاصی را پوشش می دهند، اما اگر ما به دنبال این هستیم که کاری اساسی و بنیادی صورت بگیرد باید این فضاها را درون مدرسه تعریف کنیم .البته این مطلب یک ادعای آرمانی است و آفاتی هم به همراه دارد. باید کار کارشناسی برای این مساله صورت گیرد تا تمام ابعاد آن در فضای دانشگاهی رشد و تعالی یابد. به نظر من کلاس های دیگر هم ظرفیت خوبی برای برگزاری چنین کرسی هایی هستند اما متاسفانه در حال حاضر از این ظرفیت ها کمتر استفاده می شود.
«خبرگزاری دانشجو»- هم اکنون چه موانع اساسی بر سر شکل گیری و تاثیرگذاری کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها وجود دارد که باعث شده است این کرسی ها وضعیت مطلوبی نداشته باشند؟
جوادی: به نظر من، ما از جهت شکلی و کمی در این خصوص مشکلی نداریم این کار در سطح دانشگاه های ما تعریف شده است اما در حال حاضر ما از جهت اجرا مشکل داریم. ما اگر بتوانیم این گونه مسایل و دغدغه ها را به سطح تشکل ها انتقال بدهیم یعنی اگر این فضا و کرسی های آزاد اندیشی از دل تشکل های دانشجویی بیرون آید و در آنجا جرقه های نوینی از ایده ها از جمع استادان و دانشجویان شکل بگیرد و پس از شکل گیری به آن بهاد داده شود، رشد یابند، در آن صورت است که ما می توانیم خدماتی به این مجموعه ها از لحاظ تامین مشاوران و کارشناسان عالی بدهیم و به بهره برداری بیشتر برسیم. در این بین باید مدیریت های دانشگاه ها بتوانند امکانات این امر را فراهم کنند و به دانشجویان بها بدهند و تشکل ها را به این سمت و سو ببرند.
ارسال نظرات