«توافقنامه ژنو» یک بار دیگر توسط غربی‌ها نقض شد!

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ سوم آذر ماه سال گذشته بود که طی انعقاد توافقنامه‌ای در ژنو که از آن به عنوان نقطه عطفی در تاریخ سیاسی کشور یاد شد، گروه 1+5 متعهد شد در قبال 27 تعهدی که ایران داده است، امتیازی 9 گانه به کشورمان بدهد؛ «توقف تلاش گروه 1+5 برای کمتر شدن فروش نفت ایران» یکی از این تعهدات بود.

بر این اساس، تعهدات ایران به طرف مقابل عبارتند از:

1. غنی‌سازی اورانیوم به سطح بالاتر از 5% کاملا متوقف می‌شود.
2.  196 کیلوگرم مواد 20 درصد غنی‌سازی شده در ایران خنثی می‌شود با این تفاوت که نیمی از آن قابل غنی‌سازی مجدد است و نیمی از آن قابلیت غنی‌سازی مجدد را نیز ندارد.
3. فعالیت در اراک و نطنز و فردو به هیچ عنوان نباید گسترش یابد.
4. در نطنز هیچ ماشین جدیدی نصب نشود.
5. ماشین‌های جدید نصب شده ولی فعال نشده، فعال نشود.
6. ماشین‌های خراب در فردو و نطنز صرفا با ماشین‌هایی از همان نوع جایگزین شود.
7. چهار آبشار  موجود در فردو، اورانیوم را فقط تا سقف 5 درصد غنی‌سازی کند.
8. دوازده آبشار دیگر در فردو فعال نشود.
9. در فردو ارتباطی بین آبشارها برقرار نشود.
10.  در اراک آب سنگین به تاسیسات حمل نمی‌شود.
11. هیچ نوع فعالیت بازفرآوری انجام نمی‌شود. (به معنای تعطیل شدن تمامی فعالیت‌های آب سنگین)
12. هیچ نوع تاسیسات بازفرآوری ساخته نمی‌شود.
13. راکتور اراک سوخت گذاری نمی‌شود.
14. سوخت جدید برای راکتور اراک تولید نمی‌شود.
15. سوخت «تولید شده» برای راکتور اراک «تست» نمی‌شود
16. مواد 5 درصد بیش از 10 هزارکیلوی فعلی که در آینده تولید می‌شود اکسید (بی‌اثر) خواهد شد.
17. اطلاعات مربوط به طرح‌ و نقشه‌های ایران برای تأسیسات هسته‌ای به آژانس ارائه می‌شود.
18. توصیف و شرحی کامل از ساختمان هر یک از سایت‌های هسته‌ای ارائه می‌شود.
19. توصیف و شرحی کامل از گستره عملیات‌های هر یک از تأسیساتی که به طور خاص به فعالیت‌های  هسته‌ای مشغول هستند ارائه می‌شود.
20. ارائه اطلاعات در مورد معادن موجود در کشور
21. ارائه اطلاعات درباره شرکت‌های نورد اورانیوم
22. ارائه اطلاعات درباره منبع مواد
23. نهایی کردن توافق درباره پادمان ها در اراک
24. دسترسی به بایگانی دوربین‌های آفلاین
25. دسترسی به کارگاه‌های مونتاژ
26. دسترسی به تولید چرخنده‌های سانتریفیوژ
27. عدم تولید ماشین بیشتر در کارگاه‌ها جزء برای جانشینی

 و در مقابل 5+1 متعهد شد:
1. فراهم کردن امکان ماندن صادرات نفت ایران «در حد فعلی» و توقف روند کم کردن 20 درصد از آن هر 6 ماه و دریافت مقدار مورد توافقی از پول نفتی که از این پس فروخته می‌شود.
2. برقراری بیمه حمل و نقل برای صادرات نفت ایران «با میزان فعلی»
3. «تعلیق» تحریم صادرات پتروشیمی ایران
4. «تعلیق» تحریم طلا و فلزات گرانبها
5. «تعلیق» تحریم خودرو
6. «تعلیق» تحریم قطعات هواپیما
7. «تعلیق» تحریم خطوط هوایی بویژه ایران ایر
8. عدم اعمال «تحریم جدید» در شورای امنیت، اروپا و امریکا
9. ایجاد یک کانال مالی با استفاده از عواید نفتی خود ایران که در خارج از این کشور مسدود شده برای خرید محصولات خوراکی و کشاورزی، دارو، ادوات پزشکی و خسارات پزشکی که در خارج بر ایران تحمیل شده.

همانگونه که مشاهده می‌شود در متن اصلی توافقنامه به صراحت آمده بود: «توقف تلاش برای کاهش خرید نفت خام ایران به نحوی که مشتریان فعلی بتوانند میانگین میزان کنونی خرید نفت خام خود از ایران را کماکان ادامه دهند.»

بلافاصله بعد از توافقات ژنو، بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت یازدهم به گفتگو با فایننشال تایمز نشست و از تصمیم قطعی ایران برای فروش نفت بیشتر خبر داد و گفت: «تحت هر شرابطی ما به 4 میلیون بشکه در روز می رسیم، حتی اگر قیمت نفت به زیر 20 دلار برسد.»

فایننشال تایمز نیز نوشت: «ایران تهدید به ایجاد جنگی نفتی کرده و گفته است که قصد افزایش تولید نفت بدون توجه به آنچه اوپک می‌گوید، را دارد.»

رئیس‌جمهور دولت یازدهم نیز ساکت نماند و پس از آن در مجلس شورای اسلامی به دفاع از رویکرد دولت یازدهم در افزایش صادرات نفت و نگاهی جدید به بودجه 93 پرداخت.

روحانی گفت: «محدود شدن صادرات نفت نیز که باعث کاهش درآمد دولت (گذشته) شد، از دیگر عوامل ایجاد تورم در کشور بود... روند نزولی بودجه به قیمت‌های ثابت به ویژه در حوزه سرمایه‌گذاری نیازمند تغییر است. بر همین اساس تلاش کردیم تا منابع بودجه عمومی افزایش پیدا کند که در این راستا «افزایش درآمدهای نفت» و مالیات را در دستور کار قرار دادیم. با «افزایش درآمدهای نفت» و مالیات حجم بودجه عمومی دولت در سال آینده به بیش از 195 هزار میلیارد تومان رسیده است و این یعنی حدود 50 درصد افزایش نسبت به عملکرد امسال...  تحرک فعالیت‌ها در بخش نفت و گاز قابل توجه است و نوید خوبی را برای سال آینده می‌دهد.»

اما آنچه این روزها بر اساس گزارشات بانک مرکزی، آژانس بین‌المللی انرژی، رویترز و دیگر نهادها می‌بینیم، موضوع دیگری را نشان می‌دهند.

بر اساس گزارش چندی پیش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، طی دو ماه گذشته رقم صادرات نفت ایران به میزان قابل توجهی کاهش یافته و حتی به کمتر از میران قبل از انعقاد توافق ژنو در آذر سال 92 بازگشته است.

بر پایه این آمار، صادرات نفت ایران در ماه‌های مارس و آوریل به ترتیب به 1.29 و 1.11 میلیون بشکه در روز کاهش یافته و به سقف یک میلیون بشکه‌ای نزدیک‌تر شده است.

همچنین طبق آخرین آمارهای بانک مرکزی در پنج ماهه نخست کاری خود توانسته 6.25 میلیارد دلار نفت بفروشد. اگر همین روند پنج ماهه نخست فعالیت دولت یازدهم تا پایان کار این دولت ادامه داشته باشد، یعنی ماهانه دو میلیارد دلار کمتر از دولت سابق بتواند درآمد نفتی داشته باشد، میزان کل درآمدهای نفتی دولت یازدهم در مجموع در چهار سال فعالیتش 96 میلیارد دلار کمتر از درآمدهای نفتی دولت دهم خواهد بود.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد، دولت دهم در سال‌های 88 تا پایان 91 در مجموع بیش از 346 میلیارد دلار نفت فروخته که با حفظ همان روند گذشته در چهار سال آینده و با حفظ قیمت‌ جهانی نفت به نظر می‌رسد این میزان در پایان دولت حسن روحانی به 250 میلیارد دلار برسد.

این رقم یعنی درآمد سالانه نفتی دولت یازدهم بیش از 5.62 میلیارد دلار خواهد بود. این در حالی است که در قانون بودجه سال 93 میزان درآمدهای حاصل از نفت را می‌توان از مجموع صادرات یک میلیون بشکه در روز و پیش‌بینی قیمت 100 دلاری برای هر بشکه نفت صادراتی محاسبه کرد.

رویترز نیز به نقل از منابعی که رفت و آمد نفتکش‌ها را رصد می‌کنند گفت صادرات نفت ایران در ماه آرویل 200 هزار بشکه در روز نسبت به ماه قبل از آن کاهش یافته و به 1.1 میلیون بشکه در روز رسیده است و اعلام کرد: صادرات نفت ایران در ماه آوریل برای دومین ماه متوالی کاهش یافته و به سطح مجاز بر اساس توافق هسته‌ای ژنو نزدیک‌تر شده است. این کاهش ممکن است ناشی از کاهش فصلی تقاضا برای نفت خام و فشار آمریکا بر برخی مشتریان نفتی ایران برای خرید کمتر از این کشور بوده است. مشاهده علائمی از افزایش فروش نفت ایران از اواخر سال 2013، منجر به بروز این نگرانی در مقامات واشنگتن شده بود که مبادا کاهش تحریم‌ها موجب رشد اقتصادی ایران شود.

یک منبع رصد کننده حرکت تانکرها در این باره گفت: «ظاهرا هند در ماه آوریل نفت کمتری وارد کرده است. این ممکن است ناشی از عواملی همچون فشار بیشتر آمریکا و همچنین کاهش تقاضا برای نفت در این موقع از سال از سوی خریداران هندی باشد.»

یکی از این منابع گفت، صادرات نفت ایران در ماه آوریل به طور متوسط روزانه 1.1 میلیون بشکه بوده است، در حالی که این رقم در ماه مارس تقریبا به 1.3 میلیون بشکه رسیده بود. این کاهش، میزان صادرات ایران را به سطح متوسط سال 2013 خواهد رساند.

البته دور روز قبل مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در واکنش به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی به تشریح دلایل کاهش صادرات نفت ایران پرداخت و از وجود موانع متعدد پیش روی صادرات نفت کشور خبر داد و اعلام کرد: وضعیت صادرات نفت کشور وارد مرحله ثبات شده است.

سید محسن قمصری درباره دلایل کاهش صادرات نفت خام ایران برای دومین ماه متوالی، گفت: صادرات نفت ایران دارای شرایط و مولفه‌های مختلفی است.

مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با اعلام اینکه در برخی از ایام سال به دلیل تعمیرات اساسی و دوره ای پالایشگاه ها، صادرات نفت ایران هم دستخوش تغییراتی می شود، تصریح کرد: از این رو یک پالایشگاه مشتری نفت ایران ممکن است در یک ماه چند محموله نفت از ایران وارد کند و در ماه بعد هیچ محموله نفتی از ایران خریداری نکند.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه علاوه بر این ممکن است بارگیری یک محموله در روزهای پایانی ماه انجام شود و عملا آمار آن در ماه دیگر ثبت شود، اظهار داشت: بر این اساس ممکن است صادرات نفت در یک ماه با افزایش چندین هزار بشکه ای و برای ماه بعد با کاهش مشابه روبرو شود.

قمصری با یادآوری اینکه قاردادهای صارات نفت ایران با کشورهای مختلف همچون چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و ترکیه دارای متوسط سالانه است، تبیین کرد: از این رو یک پالایشگاه ممکن است در یک روز 300 هزار بشکه و در روز دیگر 100 هزار نفت از ایران خرید کند اما عملا متوسط صادرات روزانه در طول یکسال 180 هزار بشکه در روز باشد.

مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی هم موانع صادرات نفت به طور کامل پیش روی ایران برداشته نشده است، بیان کرد: اما وضعیت صادرات و فروش نفت خام ایران از حالت گذشته خارج شده است.
این مقام مسئول، افزود: در شرایط فعلی یک شرایط ثبات در وضعیت صادرات نفت ایران حاصل شده و دیگر شاهد کاهش‌های قابل توجه در تولید و صادرات نفت کشور نیستیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: پیش بینی می‌شود وضعیت فروش و صادرات نفت ایران در برخی بازارها در ماه‌های پیش روی با افزایش بیشتری روبرو شود.

اما با تمام این اوصاف سوالی که در ذهن بسیاری از مردم ایران و جهان ایجاد شده است، این است که ایران پس از مذاکرات ژنو چه داده و در مقابل چه گرفته است؟

به نظر می‌رسد تنها دستاورد ایران پس از دادن 27 امتیاز، بدست آوردن یک سری دورغ از سوی مقامات غربی و امریکا بوده است چرا که اساسا مفهوم  «تعهد 1+5 برای توقف تلاش های قبلی جهت کاهش فروش نفت ایران»  یک جمله بسیار کلی و غیرقابل اندازه‌گیری می‌باشد.

مقامات کشورمان نیز در حال حاضر که فروش نفت ایران کاهش یافته و به میزان قبل از توافق ژنو بازگشته، هیچگونه شکایتی نسبت به این  مساله ابراز نمی‌کنند چرا که طرف مقابل به سادگی خواهد توانست با این ادعا که کاهش فروش نفت ایران در دو ماه گذشته هیچ ارتباطی با تلاش‌های آمریکا برای به وقوع پیوستن این مهم ندارد و حتی در صورت پذیرش این موضوع به جهت اینکه در متن توافقنامه هیچ زمانی برای «توقف تلاش برای کاهش نفت ایران» از سوی آمریکا و اروپا قید نشده است، این توافق را کوتاه‌مدت بخوانند و آن را منقضی اعلام کنند.

در پایان شاید بهتر باشد رئیس‌‌جمهور محترم و مسئولان دولت یازدهم این سوال را از خود بپرسند که پس از مذاکرات ژنو چه داده‌اند و در مقابل چه امتیازاتی به دست آورده‌اند؟