گروه فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»ـ زینب صارم؛ در شماره پیشین به بازشناسی دو مسئله شناخت و شناساندن ائمه معصومین پرداخته شد و در همین راستا با یک کارشناس دینی درباره ضرورت شناساندن ومعرفی امام زمان (عج) به کودکان گفتگو کردیم و در نهایت برای ارائه الگو در جهت شناساندن امام زمان (عج) به کودکان از مصادیق واقعی اولین آشنایی ذهنی و مفهومی کودکان با امام زمان (عج) گزارشی مستند تهیه کردیم.
علی رمضان پور اولین آشنایی خود با امام زمان (عج) را این گونه توصیف میکند:« من خیلی کم سن و سال بودم حتی فکر کنم مدرسه هم نمی رفتم؛ ایام محرم بود و شب ششم محرم بود که هیئت ها برای حضرت علی اصغر(ع) عزاداری میکردند. چون جمعیت بسیار زیادی داخل هیئت وجود داشت من مجبور شدم همراه دایی خود در خیابان بنشینم؛ زمانی که مداح روضه علی اصغر (ع) را شروع به خواندن کرد برای من سوال ایجاد شد و از دایی خود پرسیدم چرا حضرت علی اصغر (ع) در روز عاشورا شهید شد. دایی من نیز با مهارت تمام به صورت بسیار ساده و تمثیلی ماجرای حضرت علی اصغر (ع) را برای من بیان کرد و ایشان را به یکی از کودکان اقوام که شیرخواره بوده تشبیه کرد.
داستان حضرت علی اصغر (ع) برای من بسیار دردناک و سوزناک آمد؛ در همان حال بچه گی به دایی خود پیشنهاد دادم که به دشمنان ایشان حمله کنیم و به اصطلاح انتقام بگیریم؛ در همان هیئت دایی برای من توضیح داد که ما شیعیان منتظر امام دوازدهم هستیم تا ظهور کند و قاتلین حضرت علی اصغر (ع) انتقام بگیرد. جالب است که من از شنیدن مظلومیت حضرت علی اصغر (ع) و طلب آب خواستن و لب تشنه شهید شدن وی چنان ناراحت و اندوهگین شده بودم که در عالم کودکی خود را آماده کرده بودم تا از یاوران حضرت باشم و بتوانم انتقام ایشان را بگیرم.
توسل به امام زمان (عج) برای هدایت فرزندم
نرگس شفیعی درباره اولین آشنایی خود با امام زمان (عج) می گوید:« من در بستر خانواده با امام زمان (عج) آشنا شدم مادرم برای من کتاب ها و اشعاری کودکانه در وصف ائمه و امام زمان (عج) می خواند. اما واقعا بستر مناسب برای شناخت امام زمان (عج) به اندازه دیگر ائمه وجود ندارد مثلا دختر من درباره امام علی (ع) و امام حسین (ع) آگاهی های بیشتری داره تا درباره امام زمان (عج). البته وقتی خودم شناخت کمی دارم نمی توانم به فرزند خودم کمک کنم؛ اما به نظر من بهترین راه حل برای آشنایی فرزندان با امام زمان (عج) توسل وکمک خواستن از خود اهل بیت است. یعنی ما به عنوان والدین فرزندانمان در حق آن ها دعا کنیم تا مورد عنایت و توجه حضرت قرار بگیرند و راه را پیدا کنند.
پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد سوال درباره وجود مقدس حضرت صاحب الامر
یحیی شیر خدایی درباره اولین تصورات خویش درباره امام زمان (عج) میگوید:« زمان کودکی ما تازه انقلاب اسلامی پیروز شده بود و من این جمله را بسیار می شنیدیم که نایب امام زمان آمده است و برای من این سوال مطرح شده بود که امام زمان (عج) چه کسی است که نایب دارد؟
با توضیحات والدینم متوجه وجود مقدس حضرت صاحب الامر (عج) شدم؛ یکی از توصیفاتی که از امام زمان(عج) به نادرست در ذهن من نقش بسته بود موضوع کشتار شدیدی بود که بعد از ظهور رخ می دهد به زبان عامیانه تر فکر میکردم حضرت مهدی (عج) آدم بدها رو میکشه؛ راستش خیلی ترسیده بودم که اگر بیاد ممکن من هم بکشه بعد ها متوجه شدم ای طور نیست و تصویر صحیح تر و دقیق تری در ذهن من ایجاد شد.
من مدتی طولانی در خیابان ها به دنبال امام زمان بودم
رحمان جلالی درباره تصور خویش از امام زمان (عج) در دوران کودکی این گونه می گوید:«من از سن 7 سالگی تا یک مدت طولانی در خیابان ها دنبال امام زمان (عج) می گشتم هر کی میدیدم از پیر و جوان فکر می کردم شاید این امام زمان (عج) باشه. البته هنوز هم آرزوی دیدار حضرت دارم اما برای من بیشتر مسئله هدایت خیلی مهم و پر رنگ شده.؛ به هر جهت از وظایف امام هدایت کردن شیعیان است من در تمام مشکلات عقیدتی یا حتی مسائل ریز زندگی از حضرت کمک می خواهم. حتی برخی مواقع در یک مسئله خاص مثل ازدواج دچار مشکل می شوم به احادیث ازدواج در کتاب وسائل شیعه مراجعه میکنم و برای من فرج حاصل می شود چون سخن معصوم هم مانند خود معصوم هدایت گر است همچنین در حرم های اهل بیت و مخصوصا مسجد مقدس جمکران از حضرت بارها یاری خواسته ام و ایشان همیشه نظر لطف و رحمت داشته اند.
انسان ساعت و کامپوتر نیست/ قبل از زمان بلوغ باید تفکرات دینی پایه گذاری شود
ایشان درباره نقش خانواده و جامعه در آشنایی کودکان با مولفه های دینی مصاحبه کردیم: همان گونه که اهل بیت در تاریخ شیعه بستر سازی غنی و بسیار عمیقی برای پذیرش غیبت و آماده کردن جامعه داشتند والدین نیز وظیفه دارند تا ذهن کودکان خود را با مفهوم مهدویت غیبت و امام عصر(عج) آشنا کنند؛ اما باید توجه داشت که تربیت اعتقادی و عبادی کودکان باید قبل از سنین بلوغ صورت پذیرد و این یکی از اصلی ترین نکات تربیتی است چرا که انسان برای شکل گرفتن احتیاج به زمان کافی دارد مثلا انسان در حکم ساعت و کامپیوترنیست که با دادن برنامه و کوک کردن آن دفعتا تغییری در آن ایجاد شود؛ نهادینه شدن تفکرات دینی باید در سنین قبل از بلوغ در کودک صورت پذیرد همچنین باید توجه داشت که کودکان حساس ترین و تاثیر پذیر ترین مخاطبین ما هستند و باید بسیار بسیار زیاد دقت کنیم که چه تصویری از مفاهیم اساسی دین در ذهن کودک ایجاد می کنیم. مثلا در گزارش شما نمونه ای بود که ظهور حضرت، خونریزی وکشتار را به ذهن کودک متبادر می کرد این بسیار نادرست و اشتباه است.
در برخی از نمونه های ذکر شده درگیری شدیدی بین کودک و مفهوم امام زمان (عج) مشاهده میکنیم مثلا کودک در اطرافیان خویش به دنبال امام زمان (عج) میگردد یا کودک می خواهد از یاران حضرت باشد؛ ایجاد این دغدغه و جدی کردن آن در ذهن کودک با مفاهیم اصلی و بنیادین بسیار با ارزش و مهم است به شرط آنکه به بیراهه نرود مثلا بسیاری از نوجوانان ما ذهن خود را با دجال، ماهیت آن و حواشی آن مشغول می کنند در صورتی که کم تر آگاهی نسبت به خود حضرت دارند.
در یک نگاه کلی می توان نقش خانواده را در تصویر سازی مناسب دینی برای کودکان به چند قسم تقسیم کرد؛ خانواده هایی که اصلا هیچ تصوری را در ذهن کودک خویش ایجاد نمی کنند و برخی دیگر اصلا توجهی ندارند که چه تصویری اعم از درست یا نادرست، تاریک یا روشن در ذهن کودک آن ها نقش بسته است. این بزرگترین آفت تربیت دینی است چرا که خالی ذهن بودن کودک در آینده سبب می شود تا وی جذب جریان های انحرافی بشود. امام علی (ع) در نامه خود به امام حسن (ع) بعد از جنگ صفین می نویسند:« قلب نوجوان چونان زمین کاشته نشده آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده شود پس در تربیت تو شتاب کردم پیش از آنکه دل تو سخت شود و عقل تو به چیز دیگری مشغول گردد؛ پس در آغاز تربیت تصمیم گرفتم تا کتاب خدای توانا و بزرگ را همراه با تفسیر آیات به تو بیاموزم و شریعت اسلام و احکام آن را از حلال و حرام به تو تعلیم دهم و به چیز دیگری نپردازم اما از آن ترسیدم که مبادا رای و هوایی که مردم را دچار اختلاف کرده و کار را بر آنان شبهه ناک ساخت به تو نیز هجوم بیاورد گرچه آگاه کردن تو را نسبت به این مسایل خوش نداشتم اما آگاه شدن و استوار ماندنت را ترجیح دادم تا تسلیم هلاکت های اجتماعی نگردی.»