قطار اوپک با بی‌تدبیری وزرای محافظه‌کار چپ کرد/ بودجه در بن‌بست کاهش قیمت نفت چه خواهد کرد؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی "خبرگزاری دانشجو"، شاید بتوان دومین و آخرین اجلاس سازمان کشورهای صادر کننده نفت اوپک در سال 2014 را که 6 آذر ماه سال جاری در وین برگزار شد را یکی از مهمترین نسشت‌های چهار ساله اخیر دانست چرا که در بحبوحه کاهش قیمت نفت و تاثیر شدید این کاهش بر شاخص‌های اقتصادی کشوری همچون ایران که وابستگی به درآمدهای ناشی از فروش نفت و فرآورده‌های آن پررنگ است، چنین نشستی نقطه امیدی در دلها ایجاد می‌کند.

در این اجلاس 12 عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت اوپک بر سر تعیین حجم تولید و افق مقابل بازار جهانی نفت به بحث و تبادل نظر پرداختند و این در حالی بود که این برای نخستین بار در چهار سال اخیر است که قیمت نفت به زیر 80 دلار در هر بشکه می‌رسد و طبیعتا هر تصمیمی در این نشست سرنوشت‌ساز بوده و نقطه عطفی در بازار جهانی محسوب میشد.

اما نتیجه این اجلاس به گونه‌ای دیگر رقم خورد. هر چه به روز برگزاری نشست وزیران اوپک در وین نزدیک‌تر می‌شدیم، موضع منفعلانه اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت در مقابل سقوط قیمت‌ها محسوس‌تر می‌شد و رهبری عربستان نیز بر این جریان پررنگ‌تر و این سکوت آنقدر ادامه پیدا کرد که نتیجه این نشست چیزی نبود جز تثبیت تولید که می‌توان از آن به عنوان یک تصمیم تکراری در اوپک یاد کرد که گویا کسی نیز از آن تعجب نکرد.

اما جالب‌تر اینجاست که این بار ایران بر خلاف نشست‌های پیشین، بیش از همیشه رویکرد محافظه کارانه در پیش گرفت تا آنجا که زنگنه، وزیر نفت ایران درتوجیه این موضوع که چرا ایران خواستار برگزاری نشست اضطراری اوپک نشده است، توضیح داد اگر چنین نشستی درخواست می‌شد، به نتیجه مطلوب نمی‌رسید و بیشتر اثر منفی برای ایران داشت تا مثبت.

زنگنه: حاضرم گنجشک اوپک باشم

این در حالی ست که زنگنه اذعان می‌کند که به دلیل حفظ منافع ملی درخواست برگزاری نشست اضطراری نداده است. وی می‌گوید: در آن زمان قیمت هر بشکه نفت خام بین 15 تا 18 دلار بود و یکی از نمایندگانی که در مخالفت با من صحبت می‌کرد معتقد بود ایران " باز" اوپک است و با عملکرد من تضعیف شده است که من در جواب آن نماینده گفتم که حاضرم گنجشک اوپک باشم اما قیمت نفت تا 25 دلار افزایش یابد، زیرا برای مردم گنجشک و باز و عقاب تفاوتی ندارد و اثر‌بخشی اقدام‌ها مهم است.

زنگنه با تاکید بر این‌که باید به فکر حداکثر کردن منافع ملی باشیم، گفت: درست نیست منافع ملی به دلیل رهایی از فشارهای داخلی زیر پا گذاشته شود.

وی افزود: منافع ملی زمانی حاصل می‌شود که حاصل ضرب قیمت نفت در بشکه‌های صادراتی رقم بیشتری شود و از این‌رو تلاش برای ایجاد اجماع در اوپک و پرهیز از متهم کردن و یا ایجاد درگیری و نزاع در اوپک ضرورت دارد.

این رویکرد محافظه‌کارانه وزیر نفت کشورمان آنچنان محسوس بود که وزیر نفت عربستان نیز از نزدیکی دیدگاه‌هایش به زنگنه سخن گفت تا متوجه شویم که فرمان اوپک به دست اعرابی افتاده است که مسیرشان با غربی‌ها یکی بوده و حال پس از پنجاه و اندی سال حکمرانی در بازار نفت برای پیدا کردن مشتری بیشتر تنها از ابزار تخفیف استفاده می‌کنند.

بازار نیز پس از تصمیم اعضای این سازمان به تثبیت 30 میلیون بشکه‌ای نفت واکنش نشان داد و تنها چند روز پس از اتمام این اجلاس قیمت نفت به زیر 66 دلار در هر بشکه سقوط کرد.

هر چند به اعتقاد بسیاری از موسسات بین‌المللی، کاهش قیمت نفت به دلیل تولید نفت از ذخایر نامتعارف شیل اویک و شیل گس به زیان کشور آمریکا تمام می‌شود اما کارشناسان داخلی بر  این باورند که نفت ارزان هدیه عربستان به آمریکا است، چرا که تولید نفت عربستان هم‌اکنون ٩ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه در روز است که بیش از ٦ میلیون آن صادر می‌شود و سیاست‌های قیمتی این کشور همواره مورد توجه آمریکا قرار دارد.

سید محمد علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک یکی از همین کارشناسان است. وی با بیان اینکه برآوردهای انجام شده از سطح بازار نشان می‌دهد سال آینده میلادی تقاضا برای نفت اوپک در محدوده حدود ۲۹ میلیون بشکه در روز است، می‌گوید: با تثبیت سقف تولید نفت اوپک در محدوده ۳۰ میلیون بشکه، عملا سال آینده یک میلیون بشکه نفت مازاد اوپک به بازار عرضه می‌شود.

مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت با تاکید بر اینکه با افزایش عرضه نفت مازاد و سیاست‌های تخریبی عربستان سعودی بازار فعلا کشش افزایش قیمت نفت را ندارد، تصریح کرد: بر این اساس، در صورت تداوم شرایط فعلی احتمال کاهش قیمت هر بشکه نفت ایران تا محدوده بشکه‌ای ۵۰ دلار وجود دارد.

این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه تاکنون بازار واکنش سختی به تصمیم حفظ سقف تولید نفت اوپک نشان داده به طوری که قیمت طلای سیاه در طول چند روز گذشته حدود هفت دلار کاشه یافته است، بیان کرد: در این شرایط باید اوپک با برگزاری نشست فوق العاده روند سقوط آزاد بهای نفت را متوقف کند.

عدم اجماع در صورت مخالفت ایران با تصمیم تثبیت سقف تولید نفت اوپک

خطیبی با بیان اینکه تصویب تثبیت سقف تولید نفت اوپک نیاز به اجماع کل اعضا داشت، بیان کرد: اگر ایران و چند کشور با این تصمیم مخالفت می‌کردند، این تصمیم به اجماع نمی‌رسید و در نهایت مصوب نمی‌شد.

نماینده سابق ایران در اوپک با بیان اینکه دستکم وزیر نفت ایران در نشست یک و شصت و ششم اوپک اگر با درخواست عربستان برای تثبیت سقف تولید نفت اوپک موافقت می‌کرد باید این شرط را قرار می‌داد که در صورت کاهش قیمت نفت از محدوده قیمتی خاص، کل اعضای نشست فوق العاده برگزار کنند، تاکید کرد: با این وجود، بدون هیچ گونه پیش شرطی مقامات ایران در نشست اوپک با پیشنهاد عربستان موافقت کرده‌اند.

مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه اقدامات و سیاست‌های عربستان مبنی بر کاهش قیمت رسمی نفت خود حاکی از آن است که این کشور به دنبال کاهش بیشتر قیمت نفت در بازار جهانی است، گفت: این کشور با آمریکا تبانی کرده است تا با پائین نگاه داشتن قیمت نفت به اقتصاد کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران ضربه بزند.

وی با اعلام اینکه آمریکا به دلیل آنکه صرفا مصرف کننده نفت بوده و نه صادرکننده قطعا از کاهش قیمت نفت ضربه نمی‌خورد، تاکید کرد: این در حالی است که کشورهای بزرگ صادر کننده نفت همچون ایران بیشترین آسیب را از کاهش قیمت نفت می‌بینند.

نفت ارزان، هدیه عربستان سعودی به اقتصاد آمریکا

خطیبی، نفت ارزان را هدیه عربستان سعودی به اقتصاد آمریکا و شکوفایی بیشتر اقتصاد این کشور عنوان کرد و افزود: با ورود به فصل بهار و کاهش بیشتر تقاضای فصلی قطعا باید شاهد کاهش بیشتر قیمت نفت در بازار جهانی باشیم.

نماینده سابق ایران در اوپک با بیان اینکه عربستان سعودی به هیچ وجه قصد راه‌اندازی جنگ با صنعت نفت آمریکا را ندارد، تصریح کرد: این ادعا یک آدرس انحرافی برای فریب افکار عمومی است و در پشت پرده آمریکا و عربستان به یک توافق نفتی کامل دست یافته‌اند.

این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه با شرایط فعلی بازار نفت قطعا قیمت نفت ۷۲ دلاری در سال ۲۰۱۵ محقق نخواهد شد، بیان کرد: دولت هم باید قیمت نفت را در بودجه سال آینده واقع بینانه‌تر ببیند تا اقتصاد کشور با کسری بودجه روبرو نشود.

مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به وجود نفت مازاد در بازار و سیاست‌های نفتی عربستان سعودی، تحقق نفت ۷۲ دلاری در بودجه سال آینده دور از دسترس به نظر می‌رسد.

شاید زنگنه به این حقیقت پی برده بود که ایران با شرایط فعلی صنعت نفتش، تاثیرگذاری سابق را نه تنها بر بازار نفت، که حتی بر اعضای اوپک نیز ندارد و به همین سبب تصمیم گرفت به جای هر گونه موضع‌گیری رسمی رسانه‌ای که شاید برایش گران تمام می‌شد سکوت اختیار کند و با سفر به کشورهایی که شاید می‌توانستند نقشی حمایتی داشته باشند، نظارتش را به مسئولان نفتی این کشورها منتقل کند. سیاستی که با شکست مواجه شد تا کشورمان با صادرات حداقل 70 درصدی محصولات نفتی و وابستگی بیش از نیمی از بودجه به این محصولات در بن‌بست کاهش قیمت نفت گرفتار شود.

شاید باید پذیرفت که حال قطار اوپک در یکی از حساس‌ترین پیچ‌های تاریخ خود و با هدایت نادرست رانندگانش چپ کرد تا تحلیلگران بدبینی که مدتهاست بر طبل پایان دوران اوج نفت می‌کوبیدند، محکم‌تر از گذشته از پایان نسل اوپک سخن بگویند.