کابوس شب‌های امتحان دانشگاه آزادی‌ها/ از حس اسیر بودن تا اضطراب دانشجویان کم بضاعت

به گزارش گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو» ، ماه‌های دی و خرداد همواره یادآور فزونی هیجانات دانشجویی و در بردارنده خاطرات تلخ و شیرین برای دانشجویان است. شروع فصل امتحانات همه بخش های دانشگاه را دچار تغییر می کند و حتی بی خیال ترین و بی انگیزه ترین دانشجویان در زمینه درسی، دست به اقدامات اساسی برای موفقیت درامتحانات می زنند.

فعالیت ویژه واحد مالی دانشگاه در ایام امتحانات

جدای از اساتید و بخش های دانشکده ای که طراحی و برگزاری امتحانات را بر عهده دارند؛ در دانشگاه های پولی و بویژه دانشگاه آزاد یک بخش دیگر نیز در دی و خردادماه به صورت ویژه فعال می شود و آن واحد مالی دانشگاه است.

بخشی که با استفاده از همه ابزارها از جمله  بستن سامانه دانشجویی تا عدم صدور کارت ورود به جلسه در تلاش هستند تا تراز مالی دانشگاه را مثبت و سر بزنگاه دانشجویان را مجبور به پرداخت بدهی های خود کنند. حرکتی که هرچند نشاط را به بدنه مدیریتی دانشگاه برمی گرداند اما در شب امتحان موجی از استرس و نگرانی را برای دانشجویان و خانواده هایشان ایجاد می کند.

کارشناسان البته معتقدند «داشتن کمی اضطراب و دلهره در ایام امتـحانات امری طبیعی و معقـول است و مـوجب حرکت و انگیـزه دانشجویان برای یادگیری و موفقیت می شود اما اگر این نگرانی به حدی برسد که برابر با از دست رفتن تلاش های یک سال تحصیلی باشد و البته با اندکی زور و تحمیل و احیانا معضل کم بضاعتی خانواده هم همراه شود؛ تاثیر منفی بر روند آموزش می گذارد و مانعی برای پیشرفت آنها خواهد بود.»

البته موضوع برخورد با دانشجویان بدهکار در دانشگاه آزاد فراتر از محرومیت از امتحانات است اما در این مورد خاص برخی دانشجویان نظرات ویژه ای دارند.

عقب ماندن از بازار کار و نگرانی دانشجویان کم بضاعت؛ کابوس شب های امتحان دانشگاه آزاد

سجاد از فعالین فرهنگی و دانشجویی یکی از بزرگترین و پرجمعیت ترین واحد های دانشگاه آزاد در مورد آسیب های محرومیت ناشی از بدهی در دوران تحصیل می گوید: «از بُعد تحصیلی و کاری به طور حتم اگر دانشجویی به دلیل مذکور اجازه حضور در سر جلسه امتحان را پیدا نکند، در این ماراتنی که برای ورود به بازار کار وجود دارد از خیلی ها عقب می افتد.»

وی با اشاره به بخش های مهم تر این چالش معتقد است: «ای کاش تنها آسیب این مسئله همین مورد بود اما مهمتر از این، یک دغدغه ذهنی برای دانشجویان کم بضاعت است که در طول یک ترم و چه بسا در طول حداقل چهارسال تحصیل با آن درگیر هستند. تصور کنید حال و روز دانشجویی که قراراست حداقل شب امتحان با فراغ بال به مطالعه دروس بپردازد اما هر دفعه به سایت دانشگاه سر میزند داخل پروفایلش تیک بدهی شهریه را می بیند. واقعا آیا امیدی هست که چنین دانشجویی بتواند گوشه ای از بار پیشرفت علمی کشور را به دوش بگیرد در حالی که درس خواندن برای اون گزینه دست چندم محسوب می شود.»

این فعال دانشجویی که دستی بر آتش پیگیری مطالبات دانشجویی نیز دارد، برای مقابله با این اقدام آسیب زا نظرات ویژه ای دارد. او بیان می کند: «به نظر من سیستم شهریه پردازی در دانشگاه آزاد نیاز به بازنگری اساسی دارد. این که مسئولان دانشگاه تصور کنند هر زمان به پول بیشتری نیاز دارند می توانند با افزایش معمولا بی سر و صدای شهریه دست در جیب دانشجوها کنند به شدت غلط است.»

اجرای قانون در دانشگاه آزاد یک وظیفه دو طرفه بین دانشجویان و مسئولان باشد

البته قانون همیشه یکی از مهمترین اصولی بوده است که اغلب مدیران بر آن تکیه کرده اند و بحث رعایت قانون و جلوگیری از بی‌قانونی همیشه به عنوان یک شعار تبلیغاتی مطرح بوده است. موضوعی که کمتر کسی به آن جامه ی عمل پوشانده است و اکثرا در حد شعار باقی مانده است.

اما قانون و قانون مداری در برخی از نهاد ها یا ارگان ها می بایست نقش پررنگ تری داشته باشد، از جمله دانشگاه به دلیل جو علمی و فرهنگی آن و همچنین محیط گسترده، همیشه قوانین سختی برای اداره ی آن در نظر گرفته شده است.

در عرصه ی عمل چیزی که مشاهده می کنیم با آنچه بر روی کاغذ نگاشته شده تفاوت دارد.در بسیاری از دانشگاه های ما قانون فقط و فقط مخصوص دانشجوست نه مسئولین و آنها همان اندازه که در اجرای قانون توسط دانشجویان مصر هستند در عمل به وظایف و ارائه خدمات مناسب با شرایط دانشگاه استنکاف می کنند.

مشکل بی قانونی زمانی تاثیرات سو اجتماعی بیشتری دارد که در مقوله های آموزشی دانشگاه مشاهده شود.اینکه دانشجویان تنها با پرداخت های مالی می توانند در جلسه امتحان بر صندلی خود بنشینند و می بایست بدهی خود را حتی مبالغ ناچیزی مثل ۱۰۰ تومان هم که باشد پرداخت کنند، یک انتظار از سوی مدیران دانشگاهی است اما آیا مسئولان هم به وظایف قانونی خود در ارتقا خدمات عمل کرده اند و آیا این زمان و این نحوه برخورد تنها راه و مناسب ترین شیوه برای وصول بدهی های دانشگاه آزاد است؟

دانشجو در همه مراحل محدودیت ناشی از بدهی، حس اسیر بودن دارد

داوود دانشجوی یکی دیگر از واحد های دانشگاه آزاد است و با اشاره به وضعیت نامناسب برخورد با بدهکاران در این دانشگاه اینطور اظهار نظر می کند: «مسئولان دانشگاه آزاد زمان پرداخت شهریه ثابت را برای انتخاب واحد، بقیه شهریه را برای حذف و اضافه و نهایتا تسویه حساب را برای کارت ورود به جلسه در نظر گرفته اند و دانشجو را در این مراحل محدود می کنند. دانشجو هم در هر مرحله هر طور که هست باید مراحل ثبت نام خودش را تکمیل کند از صحبت با مدیر گروه گرفته تا اینکه کسی برای او این کار را انجام دهد.»

این دانشجوی دانشگاه آزاد با اشاره به عاقبت این برخوردها معتقد است: «دانشجو در همه مراحل حس اسیر بودن را دارد و البته حس بدی به مسئولان دانشگاه و به کل مجموعه آموزشی  پیدا می کند. در نتیجه این اتفاق عامل نارضایتی و بد بینی  دانشجو  نسبت به کشور خواهد بود و البته این حس به خانواده و اطرافیان هم تزریق می شود و حکم « پول زور » را برای همه دارد.»

داوود راهکارهایی را هم ارائه می دهد از جمله «تسویه حساب با تعیین دیرکرد در زمان تحویل مدرک، تقسیط بدهی پس از پایان امتحانات و تا قبل از شروع ترم جدید، افزایش وام دانشجویی یا حمایت دولت از دانشجویان کم بضاعت و در شرایط خاص که تحصیل دانشجویان تحت الشعاع قرار نگیرد.»

مطالبات صنفی؛ مساله فراموش شده تشکلهای دانشجویی

یکی از مهم ترین راه های حل مشکلات در دانشگاه، پیگیری آن توسط تشکلهای دانشجویی و شورای های صنفی است که می توانند به نمایندگی از سایر دانشجویان معضلات را با مدیران در میان بگذارند. اما در گیر و دار فضای پرتنش سیاست در دانشگاه های آزاد، گویی جنبش دانشجویی این وظیفه خود را فراموش کرده و باعث ایجاد حاشیه امن برای مسئولان شده است.

علی یکی دیگر از فعالین دانشجویی با اشاره به نپرداختن تشکلهای دانشجویی به این موضوع تاکید می کند: «این که در فضای سیاست زده دانشگاه آزاد، جنبش دانشجویی مجبور باشد با مسائل تهاجم فرهنگی و سیاست بازی ها دست و پنجه نرم کند، دیگر فرصتی برای مطالبه گری صنفی و دانشجویی برایش نمی ماند. البته این عذر بدتر از گناه است چرا که باید روح مطالبه گری محور اصلی فعالیت های تشکلهای دانشجویی باشد و در عین انجام سایر وظایف معضلات و مشکلات صنفی-آموزشی را به جد از مسئولان مطالبه کنند و تا رفع آن پیگیری ها را ادامه دهند.»

وی در ادامه با ابراز نگرانی از آسیب های روحی و انگیزشی برخوردهای دانشگاه با بدهکاران تاکید می کند: «دانشجویان باید به فکر هم کلاسی ها و هم خوابگاهی های خود باشند. این غیرقابل باور است در کنار کسی که در تنش و اضطراب روحی و بی انگیزگی ناشی از محرومیت می سوزد، ما بتوانیم به راحتی به تحصیلمان ادامه دهیم. این مساله با روح عدالتخواهی در انقلاب مستضعفان به رهبری امام روح الله هم در تضاد است.»

مسئولان دانشگاه آزاد و تضمین بازگشت هزینه ها

در هر صورت نباید نادیده گرفت که مسئولان دانشگاهی که بدون بودجه های دولتی اداره می شود، تضمین برگشت هزینه ها را لازم دارند اما به نظر می رسد نیاز به سازکارهایی است که شان و کرامت دانشجویان حفظ شده و در یک تعامل مناسب علاوه بر وصول بدهی ها مانع از بی اعتمادی، بد بینی و القای استرس و نگرانی به جوانان و خانواده هایشان شود.

چنین رفتارهایی هرچند کم و انگشت شمار موجب بی علاقگی به تحصیل و اخلال در نظام سلامت روانی و آمادگی های ذهنی و البته نقش آفرینی اجتماعی دانشجویان است. جایی که صدای دانشجو در دالان های پیچ در پیچ بروکراسی اش جز در مواردی خاص و گاها غیرعلمی شنیده نمی شود و انتظار داریم این دانشجو با این هجمه مصائب، با کوله باری از علم و تجربه و شوق و علاقه به راحتی وارد بازار کار شود و روز به روز بر دستاوردهایش افزوده شود که البته آرزو بر جوانان عیب نیست...