تدوین سند جامع؛ گامی بزرگ در حل مشکل پراکندگی در بخش کشاورزی

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو» - فاطمه ملکی؛ کشاورزی را می توان یکی از فاکتورهای اصلی در اقتصاد هر کشور دانست، به طوری که برخی از کشورهای جهان با توسعه کشاورزی سهم بسیاری را در بازارهای جهانی از آن خود کرده اند. ایران نیز با در اختیار داشتن مزیت های مختلف می تواند سهم بسزایی در کشاورزی و همچنین بازارهای منطقه و یا حتی جهان داشته باشد، اما متاسفانه در سال های گذشته و در پی توسعه شهرنشینی ،کشاورزی در مناطق روستایی با پراکندگی مواجه شد. این موضوع علاوه بر کاهش تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی در مهاجرت روستاییان به شهر های بزرگ و افزایش بیکاری را به دنبال داشت. در نتیجه جلوگیری از پراکندگی می تواند به توسعه کشاورزی در کشور و تثبیت جمعیت روستایی کمک کند.

مسئله ای که حضرت آیت الله جوادی آملی در دیدار سید ابوالفضل رضوی معاون توسعه روستایی و مناطق محروم معاون ریاست جمهور بر آن تاکید کردند ، ایشان گفتند که حوزه کشاورزی و به ویژه کشاورزی روستایی، وارث یک پراکندگی است که از زمان انقلاب سفید و اصلاحات ارضی به وجود آمد که ما وظیفه داریم که این پراکندگی را جمع کنیم و با ایجاد یک نظام یکپارچه در کشاورزی و جمع کردن پراکندگی ها، کشاورزی پیشرفته و صنعتی را در کشور راه اندازی کنند.جمعیت روستایی کشور صاحب امکانات بالقوه گسترده ای است، تنها کافی است که ما داشته های خود را باور کنیم و با همت بلند این امکانات را در اختیار بگیریم.

نبود سند جامع در بخش کشاورزی

یکی از عوامل مهم در پراکندگی کشاورزی نبود سند جامع کشاورزی است که در سال های اخیر با توسعه صنعت در جهان خلاء سند جامع کشاورزی بیش از گذشته در کشور احساس می شود، سندی بالا دستی که توانمندی ها و پتانسیل های موجود در این بخش را مشخص کرده و به عنوان نقشه راه دراختیارمسئولان این بخش و کشاورزان قرار بگیرد. جای خالی این سند را در حال حاضر پراکندگی در این حوزه پر می کند و در صورتی که مسئولان به موقع برای تدوین این سند دست به کار نشوند می توان پیامدهای بسیاری همچون مهاجرت روستاییان به شهر را پیش بینی کرد. 

حال در صورتی که سند جامع در بخش کشاورزی تدوین شود، این صنعت با برنامه ای دقیق و منسجم به اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز ۱۴۰۴ دست خواهد یافت. در واقع با تدوین سند جامع کشاورزی می تواند از پراکندگی در این بخش که شامل نبود الگوی کشت مناسب، عدم استفاده از برنامه های آبیاری مکانیزه و... می شود، جلوگیری کرد.

از دیگر موضوعاتی که می تواند پراکندگی در بخش کشاورزی را به دنبال داشته باشد نبود سیاست های کشت در بخش کشاورزی است. عدم رعایت این موضوع باعث می شود کشاورزان هزینه بسیاری را پرداخت کرده و در نهایت به دلیل نبود برنامه ای دقیق با ضرر مواجه شوند. در صورتی که میزان کشت در هر استان در برنامه راهبردی و سند جامع بخش کشاورزی مشخص شود روستاییان با ضرر های اقتصادی مواجه نخواهند شد. البته نباید این موضوع را فراموش کرد که اجرای چنین برنامه هایی نیازمند عزم مسئولان است. در صورتی که مسئولان دولتی زیرساخت های لازم برای کشت از جمله تامین آب را ایجاد کنند، کشاورزان با انگیزه بیشتر به سراغ کشاورزی مقرون به صرفه خواهند رفت.

بحران آب مشکلی دیگر پیش روی کشاورزان

با تغییر الگوی بارش در کشور مشکل دیگری پیش روی بخش کشاورزی قرار گرفته است که می تواند پراکندگی در این حوزه را بیش از گذشته افزایش دهد. کمبود آب در برخی مناطق کشور موجب تغییر در الگوی کشت و افزایش هزینه می شود.

کاهش بارندگی در سال های اخیر ، کشاورزی در برخی نقاط کشور را با مشکل مواجه کرده است . این در حالی است که بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب در کشور تلقی می شود. با برنامه ریزی دقیق از سوی دولت و مجلس می توان این بحران را به درستی مدیریت کرد. همگام شدن مسئولان دولتی و کشاورزان و اجرای الگوی صحیح آبیاری می تواند در حل این مشکل و جلوگیری از پراکندگی آن موثر باشد.

ایجاد امکانات رفاهی در مناطق روستایی

اما از نکات دیگری که می تواند در جلوگیری از پراکندگی در بخش کشاورزی و کاهش مهاجرت از روستا به شهر موثر باشد، ایجاد رفاه در روستاها است. کمبود امکانات در مناطق روستایی باعث شده ساکنین این مناطق خود را محروم دانسته و برای توسعه زندگی به شهرهای بزرگ همچون تهران بیایند. این در حالیست که در بیشتر موارد روستاییان با ورود به شهرهای بزرگ شغل مورد نظر خود را پیدا نکرده و این موضوع منجر به افزایش آمار بیکاری خواهد شد. در صورتی که امکانات لازم برای زندگی در روستا ها فراهم باشد.

مهاجرت به شهرها با کاهش چشمگیری مواجه می شود. باید این نکته را مدنظر داشت که در صورت مقرون به صرفه بودن کشاورزی هیچگاه روستاییان زمین های خود را رها نکرده و به شهر نمی آیند. مسئولان دولتی می توانند با استفاده از الگوهای کشاورزی در کشورهای موفق این طرح را در کشور اجرا کنند.

البته نکته دیگر این است که توسعه کشاورزی و جلوگیری از پراکندگی در این بخش نیازمند بودجه کافی و حمایت دولت از کشاورزان است. خرید تضمیمنی برخی محصولات کشاورزی تمایل برای این کار را افزایش داده و از سویی دیگر خسارت های اقتصادی وارد شده به کشاورزان را کاهش می دهد. پس بهتر است پیش از آن که دیر شود برای توسعه هرچه بیشتر صنعت کشاورزی اقدامات لازم صورت بگیرد زیرا درآمدهای حاصل از این بخش می تواند جایگزین مناسبی از درآمدهای نفتی شود که همواره قطع وابستگی به نفت و صادرات محصولات غیر نفتی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است.

منبع: تابش کوثر