گزارش/
گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، اردوغان، داوود اغلو را هم کنار گذاشت. عبدالله گل هم چند سال پیش به همین سرنوشت گرفتار شده بود. ظاهراً فوتبالیست استانبولی علاوه بر سیاست های منطقه‌ای، در روش اداره کشورش هم پیرو خوبی برای سلاطین عثمانی است و بنا دارد ترکیه را به شیوه پادشاهان اداره کند. زمان نخست وزیری رئیس جمهور را برنمی‌تابید حالا هم که رئیس جمهور شده با نخست وزیر به هم زد! اما چرا اردوغان با هم حزبی‌هایش اینگونه برخورد می‌کند؟ نقش آمریکایی‌ها در این عزل و نصب چیست؟ ترکیه با سلطان رجب به کجا می‌رود؟
باز هم آمریکا
مشهور است محمدرضا پهلوی زمانی به رابطه دکتر علی امینی با آمریکایی‌ها حسادت می‌کرد و از آن احساس خطر داشت، به این خاطر برای ممانعت از گسترش نفوذ امینی و تضعیف جایگاه شاه، به آمریکا سفر کرد. در آن سفر شاه آمریکایی‌ها را قانع کرد که خودش برای پیشبرد اهداف آمریکا در منطقه و ایران، گزینه بهتری نسبت به امینی است و با مجوز حذف امینی به ایران برگشت و در نهایت دکتر امینی از نخست وزیری عزل شد.
اردوغان در فروردین ماه سال جاری عازم نیویورک شد، در حالی که رسانه‌های آمریکایی مانند وال استریت ژورنال دم از برخورد سرد مقامات آمریکایی با اردوغان می‌زدند، اردوغان خبر از دیدار دو جانبه با اوباما می‌داد. در نهایت وی توانست با اصرارهای گسترده موفق به دیدار با اوباما شود، در این دیدار باراک اوباما گفت از مسیری که رهبر ترکیه در حال هدایت کشورش است، به ویژه در زمینه آزادی رسانه‌ها، نگران است. اوباما در ادامه گفت: «من به رئیس جمهور اردوغان یادآور شدم که زمانی که به قدرت رسید، وعده دموکراسی داده بود و ترکیه به صورت تاریخی کشوری بوده که همزمان اعتقادات غنی اسلامی را در کنار مدرنیته و آزادی داشته است. به جای استراتژی سرکوب اطلاعات و تعطیلی مباحثات دموکراتیک، این میراثی است که وی باید به دنبال عملی کردن آن باشد.» اوباما همچنین به نگرانی‌اش درباره آزادی بیان و مذهب در این کشور مسلمان که صدها نفر از مردم به جرم «توهین» به رئیس جمهور بازداشت شده اند هم اشاره کرد: «من فکر می‌کنم این رویکرد که آنها در قبال رسانه‌ها در پیش گرفته‌اند یکی از مواردی است که منجر به ایجاد مشکلاتی برای ترکیه خواهد شد.»
واکنش‌های داخلی
در اولین واکنش‌های داخلی در ترکیه با موضوع استعفای نخست‌وزیر این کشور، رهبر بزرگترین حزب اپوزیسیون گفت که این اقدام ناشی از «کودتای کاخ ریاست جمهوری» بوده است. کمال قلیچدار اوغلو گفت: استعفای داوود اوغلو نباید یک موضوع داخل‌حزبی درنظر گرفته شود و همه حامیان دموکراسی باید در برابر این کودتای کاخ ریاست جمهوری مقاومت کنند.
بسیاری از روزنامههای متمایل به رئیس جمهوری ترکیه یکی از دلایل اختلافات احمد داووداوغلو با اردوغان را عدم‌هماهنگی نخست وزیر با رئیس جمهور میدانند و به عنوان نمونه از واسطهگری آنگلا مرکل صدراعظم آلمان برای دیدار نخست وزیر ترکیه با باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا یاد میکنند و مینویسند این قرار ملاقات بدون هماهنگی با اردوغان صورت گرفت.
اما روزنامههای منتقد و مخالف اردوغان نظرات دیگری بیان کردند. نورای مرت، ستوننویس روزنامه "جمهوریت" که مخالف اردوغان است، در نوشتهای با عنوان "جرم داووداوغلو چیست؟" با انتقاد از حزب متبوع وی نوشته است: «چه خوب شد که داووداوغلو سکوت کرد و گرنه به او لقب برانداز میدادند. بعد از اینکه او را متهم کردند که "عنصر آلمان و آمریکاست"، معلوم نبود دیگر چه میکردند. گناه داووداوغلو این بود که به قدر کافی فرمانبر نبود و هنوز متوجه تغییر سیستم حاکمیت در ترکیه نشده بود و به همین دلیل باید کنار می‌رفت.»
مشکل اردوغان با اغلو چه بود؟
از مدت ها قبل این زمزمه مطرح بود که اردوغان و داوود اغلو در چند زمینه با یکدیگر اختلاف نظر دارند، یکی از این اختلافات در خصوص برخورد با رسانه‌هاست، داوود اغلو با برخورد امنیتی با رسانه‌ها موافق نبود و در برابر این تصمیمات اردوغان موضع داشت، از سوی دیگر در سفر نیویورک اوباما نیز به این قضیه اشاره کرد و گقت که نمی‌تواند این رفتار را بپذیرد. این خط مستقیمی به اردوغان و یا دیگران بود که در ادامه راه باید این اصل را مورد توجه قرار دهد.
دومین نقطه اختلاف اردوغان با دادوود اغلو، در حوزه مسئله اقلیت ها به ویژه کردها بود، اوبا ما نیز به مسئله اقلیت ها اشاره کرد. اردوغان که با امنیتی سازی فضا و برخورد با کردها توانسته بود در انتخابات پارلمانی ترکیه پیروز شود، سعی داشت با فشار بر کردها کار حزب سیاسی وابسته به آنها را نیز تمام کند، اما داوود اغلو با این رفتار اردوغان مشکل داشت و در قضیه کردها با اروپایی‌ها موافق بود و در پی هضم کردها در جامعه ی ترکیه بود
سومین نقطه درگیری بین اردوغان و داوود اغلو بحث دموکراسی و آینده ساختار سیاسی ترکیه بود، داوود اغلو بنا داشت نظام پارلمانی فعلی را حفظ کند، اما اردوغان همه تلاشش را برای ریاستی کردن نظام سیاسی در ترکیه انجام داد. اوباما نیز در این دیدار بر مسئله دموکراسی تاکید کرد و بیان داشت اردوغان در زمان رای آوردن، قول دموکراسی داده بود.
در پایان با توجه به جمیع جهات و در نظر گرفتن سخنان اوباما می‌توان چند نکته را در نظر گرفت:
1- اوباما تحت شرایطی که اردوغان به سیستم دموکراسی پایبند بماند، حقوق کردها را در نظر بگیرد و با رسانه ها مدارا کند، مجوز برکناری داوود اغلو را از اوباما گرفته است
2- تاریخ تکرار شده است، یک دولت وابسته برای تغییرات در کشورش مجبور است از آمریکا مجوز بگیرد و اوباما خیلی راحت به وی بگوید برای چه بر سر کار آمده است.
مرد تنش صفر، در روزهایی که منطقه در بالاترین سطح تنش قرار دارد از پست نخست وزیری خداحافظی می‌کند. داوود اغلو رفتنی شد و یقیناً کسی مانند هویدا در ترکیه بر سر کار خواهد آمد تا منویات اردوغان را اجرایی کند، اما آنچه برای حزب عدالت و توسعه باقی خواهد ماند، از دست دادن نخبگان این حزب مانند داووداغلو و عبدالله گل است. عبدالله گل نیز به دلیل مخالفت با اردوغان و اینکه گزینه‌ای بر سر راه خواسته های او بود از مدار قدرت در ترکیه حذف شد.
بحران سوریه و آوارگان، وضعیت کردها در ترکیه، احزاب مخالف و آینده سیاسی نظام ترکیه، همگی پاشنه آشیل اردوغان باقی مانده‌اند. از سوی دیگر تحریم‌های روسیه، رکود اقتصادی وضع را برای وی دشوار کرده‌اند و رجب طیب برای تحکیم پایه های قدرت سلطان مانندش مجبور است افراد ذی نفوذی را حذف کند که در آینده می‌توانند کرسی قدرت را از زیر پای او بیرون بکشند.
ارسال نظرات