چند وقتیست که کشتیهای چینی توسط برخی شرکتهای داخلی اجاره شده و در حال کف روبی سواحل خلیج فارس از انواع گونههای آبزی هستند.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، هانا چراغی؛* چند وقتیست که حضور کشتیها و صیادان خارجی در آبهای منطقه خلیج فارس به یکی از ابهامات و دغدغههای مردم بومی و ساحل نشینان تبدیل شده؛ این مسئله در حالی نمایان شده که آثار جنگ اقتصادی به خوبی بر بدنه اجتماع خصوصا مناطق ساحل نشین جنوب مشهود است و صیادان با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم میکنند.
این روزها کشتیهای چینی که به گفته مسئولین توسط شرکتهای داخلی اجاره شده اند، در حال جارو کردن دریای جنوبیها هستند و با روش صید ترال و به اصطلاح کف روبی، انواع و اقسام ماهیها را از کف دریا جمع آوری میکنند. کشتیهای صید ترال که باید در عمق ۲۰۰ متری دریا شناور باشند، مجوز صید یک نوع ماهی خاص را دارند؛ اما حالا در ساحل خلیج فارس و در عمق ۹۰ متری در حال صید تمامی گونههای آبزی هستند؛ کاری غیرقانونی که در سایه بی توجهی مسئولان در حال انجام است و سود کلانی را از ماهی گیری سواحل خلیج فارس نصیب منفعت طلبان داخلی و خارجی که سکانداران این کشتیها هستند، میکند.
کشتیهای صید ترال در منطقه مشخصه خود فعالیت ندارند
صحرانشین، دبیر سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان (دفتر تحکیم وحدت) از سکوت مسئولان در این خصوص گلایه کرده و میگوید: این کشتیها اوایل با پرچم چینی در آبهای دریای عمان و خلیج فارس حضور داشتند و به صیادی میپرداختند و از سوخت یارانهای استفاده کردند و مالیاتی نیز از جانبشان پرداخت نمیشد؛ ولی پس از افشای قطعی حضور این کشتیها، شیلات اعلام کرد که کشتیها توسط چارترهای ایرانی اجاره شده و مجوز اصلی آن را سازمان شیلات ایران صادر کرده است.
او میافزاید: در چارچوب کنسرسیومهای بین المللی، صیادی این کشتیها در عمق ۲۰۰ متری و فاصله ۱۲ مایلی برای صید فانوس ماهی و ریبون فیش قابل اجراست. این دو نمونه آبزی غیر خوراکیست و از آنها در تولید پودر ماهی استفاده می شود و قطعا صید آنها باعث کاهش ۵۰ درصدی نیاز کشور به واردات پودر ماهی و صادرات آبزیان میشود؛ اما سوال های زیادی وجود دارد؛ چرا باید کشتیهایی که براساس گفته مسئولین در مالکیت ایران است، کارکنان خارجی داشته باشد و چرا نباید از صیادان بومی در این کشتیها برای صیادی بکارگیری شود؟ ما خواستار پاسخگویی مسئولین امر هستیم.
دبیر سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان اضافه میکند: دانشجویان استان هرمزگان به محض اطلاع از این موضوع، پیگیر ماجرا شدند و با برخی مسئولین دیدار کردند. در این دیدارها فریدون همتی، استاندار هرمزگان بیان داشت که این کشتیها چینی نیستند و مجوز صید برای ایرانی هاست که هرساله تمدید میشود. اما احمد مرادی، رئیس مجمع نمایندگان استان عقیده دیگری داشت و در پاسخ به این پرسش که چرا صیادان بومی در این کشتیها کار نمیکنند، گفت مسئولین شیلات علت این امر را نداشتن سواد کافی صیادان بومی دانستند! قطعا چنین پاسخی برای کشوری که علم ساخت موشک و ماهواره را دارد، سخنی مضحک است.
کشتیهای صید ترال کف دریا را میمکند
صحرانشین خاطرنشان میکند: بیشترین عمق خلیج فارس ۱۶۵ متر و در نزدیکی تنگه هرمز است که افراد بومی این کشتیها را در نزدیکی سواحل دیدند که طبق فاصله معینه حضور این کشتیها در این مناطق غیرقانونی است. البته این کشتیها با روش ممنوعه صیادی (ترال، کف روبی) در حال جاروکردن کف دریا هستند که صیادان بومی آنها را صیاد قاتلمی نامند و معتقدند که این کشتیها دریا را به کشتن میدهد. آنها علاوه بر دو نمونه ماهی ذکر شده در حال صید دیگر آبزیان حتی در زمان تخم ریزی هستند که با توجه به خطر حتمی برای معیشت صیادان محلی، مشکلات اکوسیستم و ذخایر ژنتیکی خلیج فارس و حذف ماهی از سفره مردم، باید نظارت و برخورد با فعالیتهای این شناورها به طور جدی صورت بگیرد.
وی تاکید میکند: حرف اینکه تجهیزات کافی برای نظارت وجود ندارد،غیرقابل قبول است. قطعا با اختصاص ۵ نفر برای بازرسی شیلات در این بخش نمیتوان با تخلفات متعدد در این زمینه مقابله کرد و نیاز به همت بیشتری از سوی مسئولین است.
دبیر سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان یادآور میشود: البته با گذشت مدتی از این ماجراها متوجهشدیم که این کشتیها در اختیار عدهای آقازاده قرار دارد که بدون اهمیت دادن به اکوسیستم خلیج فارس و معیشت مردم بومی در پی صید ترال هستند و تورهایشان مثل یک جاروبرقی کف دریا را میمکد و به کشورهای دیگر صادر میکند؛ آن هم در زمانی که صیادان سنتی حق ماهی گیری ندارند و به اصطلاح در زمان «دریابست» این صیادان در حال صیادی هستند.
وی میگوید: قیمت ماهی روز به روز در حال افزایش یافتن است به حدی که ماهی دیگر در سفره مردم جنوب نایاب شده و مردم روی به خرید ماهیهای خارجی آوردند؛ این امر برای مردمی که خود در معدن ماهی زندگی میکنند، امری ناخوشایند است. ما به نظارت هرچه بیشتر مسئولین و دستگاههای مرتبط به این موضوع امید داشتیم، اما اگر این قشر همچنان در پی رانت و آقاگرایی باشند دیگر از دریا و ماهی چیزی باقی نمیماند.
صحرانشین با تاکید بر اینکه مردم ما منتظر عمل صحیح و به جای مسئولین هستند، بیان میکند: این مهم مطالبهای عمومی از طرف تمامی ساحل نشینان است و دانشجویان انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی نیز در پی رساندن صدای مردم به گوش مسئولین هستند تا فرجی شود و پاسخ صحیحی دهند. نه اینکه با پاسخهای سطحی و گرفتن کارت زردهای فرمالیته از مجلس این فاجعه به فراموشی سپرده شود.
اکوسیستم منطقه خلیج فارس در خطر است
حمید آکده، دبیر انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه هرمزگان نیز به خطراتی که در انتظار اکوسیستم منطقه است اشاره میکند. او معتقد است با توجه به اینکه دریای عمان ۳ هزار متر و خلیج فارس نیز ۹۰ متر عمق دارد، حضور کشتیهای بزرگ در این مناطق برای اکوسیستم منطقه مضر است به گونهای که این کشتیها باید حتما در آبهای عمیق صیادی کنند تا به اکوسیستم منطقه ضربهای وارد نشود.
به گفته او، کشتیهای چینی حاضر در دریای خلیج فارس با تجهیزات ماهوارهای که ماهیها را در نزدیکی ساحل مکان یابی کرده اند، اقدام به ماهیگیری در صیدگاههای ساحلی میکنند که این صید در محل تخم ریزی ماهیها اتفاق میافتد که هم باعث از بین رفتن آبزیان شده و هم صیادان سنتی را دچار مشکل کرده است.
همه اینها در حالی است که شیلات هرمزگان چند سالی است که به منظور حفظ ذخایر آبی استان، محدودیتهایی را ایجاد کرده و صیادان بومی با وجود مراجعات مکرر به اداره شیلات، به سختی موفق به دریافت مجوز صید شدند. صیادان بومی حق صید ندارند و هر روزه با جلوگیری نیروهای نظامی و شیلات مواجه میشوند و سهمشان چیزی جز جریمههای هنگفت و گرفتن قایق هایشان نیست.
صیادان چینی فورا آبهای ایران اسلامی را ترک کنند
آکده تاکید میکند به دلیل فعالیت بیش از حد و تعداد زیاد کشتیهای چینی، ذخیره ماهی برای صید بومی و سنتی به شدت کاهش یافته که این امر هزاران صیاد بومی را بیکار و زندگی آنها را سخت تحت فشار قرار داده است. در حالی که معیشت حدود ۷۰ درصد مردم هرمزگان از راه صیادی و دریا میگذرد ولی از ماهها پیش شاهد حضور کشتیهای فوق پیشرفته چینی در آبهای خلیج فارس بوده ایم.
این فعال دانشجویی ادامه میدهد در شرایطی که با توجه به فعالیت ١١هزار و ٣٣٠ شناور تمام ایرانی در آبهای سرزمینمان و ٨٠٠ فروند ناوگان ایرانی در آبهای بینالملل که مشغول صید ماهی هستند، چه لزومی دارد که آبهای ایران برای صید به شناورهای چینی اجاره داده شود؟ آیا پشت این مجوزها چیزی جز منفعت طلبی وجود دارد؟
دبیر انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه هرمزگان اضافه میکند: این مسئله بارها توسط ائمه جمعه شهرستانهای استان و مردم گوشزد شده، اما جز با تکذیب روبرو نشده است. مسلما مسئولی که نتواند صدای عدالت خواهی مردم مظلوم و مدافع همیشه در صحنه خلیج فارس باشد نه تنها به درد مردم و این مرز و بوم نمیخورد، بلکه لیاقت به یدک کشیدن نام خادم مردم را هم ندارد. ما دانشجویان خواستار خروج فوری صیادان چینی از آبهای ایران اسلامی و برگرداندن منافع این مناطق به، ولی نعمتانشان در سواحل دریای عمان و خلیج همیشه فارس هستیم.
محدود شدن فعالیت صیادان سنتی سواحل خلیج فارس و دریای عمان بارها مورد اعتراض صیادان وطنی قرار گرفته و در مقابل مردم و مسئولین استانی و کشوری هم واکنشهای مختلفی در این باره از خود نشان داده اند، حتی برخی این موضوع را رد و عدهای به تایید آن پرداخته اند.
سید مصطفی ذوالقدر، نماینده مردم میناب در مجلس شورای اسلامی در این باره میگوید: آنقدر درباره صیادان چینی صحبت کردهام که خسته شدم و گوش کسی بدهکار نیست. مردم میگویند، کشتیهای چینی در دریا هستند و شیلات میگوید، نیست؛ مشخص نیست باید چه کاری انجام داد. کشتیهای چینی در ایران حضور دارند و ما هم هزاران بار پیگیری کردهایم، اما رئیس سازمان شیلات حرف کسی را گوش نمیکند.
همچنین امام جمعه اهل سنت بندر سیریک در این باره میگوید: متأسفانه آقازادهها با دریافت پولهای هنگفت، دریا را در اختیار چینیها میگذارند و حق و حقوق مردم ساحل نشین هرمزگان را به تاراج میبرند.
امام جمعه جاسک نیز معتقد است: قریب به ۶۰ فروند کشتی صیادی در این منطقه صید میکنند که ۱۶ فروند چینی و با پرچم ایران مشغول صید هستند. اخباری در دست است که نشان میدهد نه تنها جلوی صید چینیها گرفته نشده، بلکه بناست به همین میزان شناور دیگر اضافه شود.
البته در مقابل احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس در مجلس در خصوص تردد کشتیهای چینی در آبهای خلیج فارس با پرچم ایرانی میگوید: کشتیهای چینی در خلیج فارس و آبهای جنوبی کشور حضور دارند که پیش از این سازمان شیلات ایران آن را انکار میکرد و امروز میگوید، کشتیهای چینی با پرچم ایران به خلیج فارس میآیند و سیر میکنند. معلوم است هر کشتی که بخواهد در آبهای ایران سیر کند، باید پرچم کشورمان را روی شناورش نصب کند.
وی مشکل را صید صنعتی ترال و ضعف نظارت بر فعالیتهای این شناورهای مدرن اعلام میکند، شناورهایی که دریا را از کف میروبد و نابود میکند. او میگوید: این شناورهای اجارهای نباید در صید گاه سنتی صیادان تردد و صید کنند. تاکنون ۵ شناور متخلف چینی در جاسک توقیف شده است و صید صنعتی اگر براساس رعایت قوانین و اصول باشد منعی ندارد. البته خبرها حاکی از آن است که شیلات ایرانقراردادهای سه ساله این کشتیها را دوباره تمدید کرده در حالیکه مشکلات سنتی آن هنوز باقی مانده است. تنها راه حل کاهش تنش در دریا، دورکردن کشتیهای صنعتی از صیدگاههای سنتی است. در حال آماده سازی طرح سوال از وزیر جهادکشاورزی هستیم که یکی از مهمترین این سئوالات در مورد فعالیت کشتیهای چینی در آبهای هرمزگان است.
پرویز محبی، مدیرکل اسبق شیلات هرمزگان نیز تاکید میکند: این کشتیها اجارهای هستند و مالکیتشان ایرانی است. روش خاص صید فانوس ماهیان ایجاب میکند برخی شرکتهای صیادی ایرانی، کشتی و صیاد چینی اجاره کنند.
از طرفی محمد احمدی، فرماندار سابق شهرستان جاسک نیز معتقد است: تداخل صید صنعتی و سنتی موجب ایجاد نارضایتی صیادان شده است. این کشتیها باید بالاتر از ۱۰ مایل فعالیت کنند تا این تداخل بوجود نیاید. این تداخلات موجب درگیری بین صیادان محلی و چینیها در سالهای گذشته شده است. در اساسنامه و مجوز صید این کشتیها باید ۶۰ درصد فانوس ماهی و ۴۰ درصد بقیه آبزیان صید شود که در عمل این اتفاق نمیافتد. دولت هدفش ایجاد اشتغال بویژه در جاسک است، اما فعالیت کشتیهای صنعتی نرخ رشد بیکاری این شهرستان که ۱۲ و سه درصد است را افزایش میدهد.
با این وجود پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در نشست خبری اخیر خود بیان میدارد: به شیلات تذکر دادهایم که صید ترال کف در دنیا منسوخ شده است.
همه این حرفها و واکنش ها در حالی اتفاق افتاده که چند روز گذشته سردار تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه اعلام کرده دستور توقیف کشتیهای چینی ترال در محدوده غیرمجاز را صادر کرده ایم. در آبی که لنجهای ما قادر به صید هستند این کشتیها حق ماهیگیری ندارند و در صورت مشاهده، کشتیهای صیادی در این محدوده را توقیف کنند.
حال باید دید که این دستورات در مرحله اجرا به کجا رسیده و آیا تاثیری در روند زندگی مردمان خلیج همیشه فارس خواهد گذاشت. صیادان بومی هرمزگان و سواحل خلیج فارس و دریای عمان چشم امیدشان به مسئولان و ارگانهای مرتبط است.