پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی و حذف برخی رشتهها از آزمون سراسری موجب شد تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو و نحوه اجرای آن از اهمیت ویژهای برخوردار شود.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فرزانه کرمی- بحث تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو یا به قول خودمان طرح حذف کنکور سراسری در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، سالها در دستور کار مجلس شورای اسلامی و جلسات دانشگاهی قرار داشته است.
طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو در سال ۹۲ با وجود کشمکشهای فراوان و مخالفتهای بیشمار با پیشنهاد نمایندگان مجلس در راستای بهبود شرایط پذیرش دانشجو در دانشگاهها به صحن مجلس رسید. این طرح از سال ۹۲ تا ۹۸ بارها در رفت و آمد خانه ملت بود. به طوری که دیگر نمیتوانستیم آن را مهمان ناخوانده بنامیم. مسئله حذف کنکور سراسری در مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی به مذاق گروهی همچون دانشجویان کارشناسی خوش نمیآمد. اما از آن طرف برای دانشجویان ارشد و دکتری از نان شب هم واجبتر بود. بررسی مسئله و یافتن چرایی این خواستنها و نخواستنها را میتوانیم در چند پاراگراف کنکاش کنیم.
سال ۴۲ را به گونهای آغاز کردیم که تنها تعداد محدودی دانشگاه در سطح کشور به جذب دانشجو مشغول بودند. بیراه نیست اگر تعداد آنها را به اندازه انگشتان دستهایمان هم ندانیم. پذیرش دانشجو در این دانشگاهها از طریق آزمون مستقلی که تنها مختص همان دانشگاه بود، انجام میشد. به طوری که هر دانشگاه با توجه به ساز و کارها و سوالهای اختصاصی خود آزمون را برگزار میکرد. این آزمون مشکلات زیادی را برای دانشجویان به همراه داشت که از جمله آنها میتوانیم به حضور دانشجویان در دانشگاههای مختلف برای شرکت در آزمونهای متفاوت اشاره کنیم.
تحولی نوین در آزمونهای سراسری با تشکیل وزارت علوم افزایش تعداد دانشگاهها از سال ۴۲ تا ۴۷ و به تبع آن افزایش آزمونهای ورودی دانشگاهها، مشکلات دانشجویان برای پذیرش در دانشگاهها را افزایش داد. مسائل موجود منجر شد تا نخستین مسابقه سراسری برای ورود به دانشگاهها در سال ۴۲ برگزار شود. در سال ۴۳ این مسابقه همگانی مورد انتقاد برخی از افراد قرار گرفت. با افزایش انتقادها و مخالفتها دانشگاهها برای بار دیگر به صورت مستقل به پذیرش دانشجو پرداختند. این روند تا زمان تشکیل وزارت علوم و مرکز آزمون شناسی در سال ۴۷ همچنان ادامه داشت.
بعد از تشکیل وزارت علوم طبق مصوبات اعلام شده مسابقهای تحت عنوان کنکور برای پذیرش دانشجویان در دانشگاههای سراسر کشور تدارک دیده شد. در نخستین آزمون سراسری که در سال ۴۸ برگزار شد، دانشجویان میتوانستند ۱۲ دانشگاه با ۳۰ رشته - گرایش متفاوت را انتخاب کنند.
پذیرش دانشجویان در این سالها تنها از طریق آزمون انجام نمیشد بلکه سابقه تحصیلی همچون معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و ضوابطی از جمله نوع مدرک، سهمیه منطقه، جنسیت و نظام وظیفه نیز در قبولی داوطلبان برای ورود به دانشگاه تأثیرگذار بود. با گذشت زمان و تصویب قوانین جدید نحوه برگزاری آزمون با تغییر سازو کار مواجه شد به طوری که در سال ۵۷ قبولی داوطلبین تنها به نتایج آزمون سراسری محدود شد.
بعد از انقلاب اسلامی و تعطیلی دانشگاه ها به مدت سه سال سرانجام آزمون سراسری در سال ۶۱ در رشته های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی برگزار شد. برگزاری آزمون در چند رشته محدود تا سال ۷۱ همچنان ادامه داشت. داوطلبان آزمون سراسری در این دهه از سه نوع سهمیه آزاد، منطقهای و نهادهای انقلاب اسلامی برخوردار می شدند.
بررسی طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو در سال ۹۲ روند پذیرش دانشجو در دانشگاهها به همان شکل گذشته و با تمام مشکلات آن از جمله ورود برخی دانشجویان به دانشگاه بدون دانش و صرفا براساس مهارت تست زنی، تا سال ۹۲ همچنان ادامه داشت. تا این که در شهریور سال ۹۲ مسئله حذف آزمون سراسری درمجلس شورای اسلامی مطرح شد؛ با وجود مخالفتهای فراوان، خانه ملت خبر امکان حذف کنکور سراسری در سالهای آتی را اعلام کرد. براساس پیشنهاد مطرح شده، در جهت تحقق تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو میبایست معدل امتحانات دوره متوسطه بر طبق تقاضا تنظیم شده و در آزمون سراسری تاثیرگذار باشد. تا بتواند شرایطی را ایجاد کند تا مشکلات آزمون سراسری حذف شود. به طوری که داوطلبان به جای بررسی یک باره در آزمون سراسری طی سال های متمادی در دوران متوسطه مورد ارزیابی قرار گیرند.
طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو در همان سال برای چندمین بار به صورت یک طرح یک فوریتی به مجلس ارائه داده شد، طی این طرح تصویب شد «آزمون ورودی دانشگاهها با ظرفیت رشته محلها و تقاضای داوطلبان براساس سابقه تحصیلی» یا «سابقه تحصیلی و آزمون (عمومی یا عمومی- اختصاصی)» به صورت سراسری برگزار شود.
همچنین بر اساس این طرح، پذیرش دانشجو و تاثیر سابقه تحصیلی سالانه به صورت تدریجی و صعودی افزایش مییافت به طوری که بعد از گذشت پنج سال حداقل ۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در کل کشور بر مبنای سابقه تحصیلی انجام شود.
طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو بعد از بازبینیهای انجام شده در سال ۹۵ با تبصرههای جدیدی، به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. طبق مصوبه جدید میبایست نمرات تعدادی از دروس دوره متوسطه دوم و پیش دانشگاهی که امتحانات آنها مطابق اصول سنجش و اندازه گیری توسط وزارت آموزش و پرورش به صورت سراسری، نهایی و استاندارد و مطابق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شود، نیز باید در در کنکور سراسری تاثیر گذار باشد.
تاثیر سوابق تحصیلی موجب نگرانی داوطلبان آزمون سراسری شد بازبینیهای انجام شده در طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو به دلایل مختلفی همچنان موجب نگرانی داوطلبان کنکور سراسری بود. ازجمله نگرانیهای دانش آموزان عدم تاثیر قطعی معدل دوران دبیرستان و تاثیر حداقلی آن تا سقف ۲۰ درصد، نبود شرایط و زیر ساختهای لازم در آموزش و پرورش برای انجام امتحانات نهایی به صورت استاندارد، برقراری عدالت و عدم شیوه یکنواخت برای تصحیح اوراق امتحانی بود.
کاهش میزان قبولی داوطلبان ساکن مناطق محروم در رشتههای پرمتقاضی نیز از دیگر مسائلی بود که به این نگرانی دامن میزد. زیرا این مناطق از امکانات و شرایط کافی برخوردار نبودند. به همین جهت در مهر سال ۹۷ اصلاحیهای از سوی نمایندگان به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شد. براساس این اصلاحیه و تغییر چند بند آن، مصوب شد تا زمان ایجاد ساختارها و بسترهای لازم اصلاحیه مصوب ۲۶ اردیبهشت ماه ۹۵ اجرا شود.
آخرین بازنگری طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو در سال ۹۷ انجام شد چهاردهمین جلسه مجلس شورای اسلامی نیز که در سال ۹۷ برگزار شد تاثیر حداقل سوابق تحصیلی تا سقف ۳۰ درصد تاثیر مثبت در آزمون سراسری را به همراه داشت. در این جلسه تصویب شد که از سال ۹۸ به بعد حداقل ۸۵ درصد ظرفیت کل آموزش عالی از طریق سوابق تحصیلی و خارج از فرآیند کنکور سراسری انجام شود.
پیشنهاد برگزاری آزمون سراسری به صورت دو مرحلهای آزمونهای سراسری سال ۹۸ نیز بر اساس همین سیاست گذاری برگزار شد تازهترین خبری که از بحث تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو به دستمان رسیده است، برگزاری آزمون سراسری به صورت دو مرحله است که در تاریخ ۲۹ تیرماه ۹۸ در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت.
بر اساس این پیشنهاد یک آزمون سنجش معلومات دو بار در سال برگزار میشود به طوری که دو آزمون عمومی و تخصصی و جایگزینی سوابق تحصیلی به جای آزمون تخصصی را خواهیم داشت. این آزمون به نحوی برگزار میشود که کارنامه آن برای ۲ سال متوالی قابل قبول باشد. این طرح هم اکنون در لیست بررسیهای خانه ملت قرار دارد و تا اعلام نتایج نهایی آنها باید منتظر خبرهای بود.
طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو به مقطع تحصیلات تکمیلی راه یافت پیشنهاد طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو به آزمون تحصیلات تکمیلی نیز راه یافت، این طرح توسط رضا صابری نماینده مردم آزادشهردر سال ۹۳ برای اولین بار در مجلس با هدف تثبیت سیاست گذاریهای بخش سنجش و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی مطرح شد.
طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی از اهمیت ویژه ای برخوردار بود زیرا داوطلبان مقاطع ارشد و دکتری میبایست با دانش کافی و بدور از مهارتهای تست زنی وارد مقطع تحصیلی خود میشدند. طی این طرح پیشنهادی برای اینکه غربالگری اولیهای بر روی داوطلبان مقطع دکتری انجام شود میبایست، تاثیر نمره آزمون سراسری۵۰ درصد و ارزشیابی داوطلبان نیز که شامل۲۰ درصد سوابق آموزشی، سوابق پژوهشی و ۳۰ درصد اختراعات و نوآوریها ۵۰ درصد باشد. با وجود مخالفت وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی این طرح نیز تصویب شد.
طرح تفکیک سنجش از پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی همچنان در فرازو فرودهای خود به سر میبرد. به طوری که هر روز پیشنهادهای جدیدی در راستای بهبود روند برگزاری کنکور در تمام مقاطع داده میشود. لذا امیدواریم سیاست گذاریهای درستی از سوی وزارت خانههای مربوطه برای این طرح داده شود تا روند برگزاری کنکور برای داوطلبان تسهیل یابد.