شاید هنگامی که ایران را به مقصد لبنان ترک میکرد؛ این عبارت در ذهنش بود «مبارزات مکتبی علیه طاغوتها مرز نمی شناسد» ۱۳۳۸ امام موسی صدر به دعوت و توصیه علمای شیعه برای رهبری شیعیان لبنان به آنجا سفر کرد.
*گوشه کنار نشریات دانشجویی؛ محمد طه علی نژاد، کارشناسی عمران ۹۶ دانشگاه صنعتی شریف: جنبش محرومین به آزادی کامل شهروندان اعتقاد دارد و با همه انواع ستم اعم از استبداد و فئودالیسم سلطه گری و درجه بندی شهروندان بی امان مبارزه میکند؛ و برآن است که نظام طایفه گری سیاسی در لبنان تا کنون ثمربخش نبوده است و اکنون مانع از تحوالت سیاسیت.
شاید هنگامی که ایران را به مقصد لبنان ترک میکرد؛ این عبارت در ذهنش بود «مبارزات مکتبی علیه طاغوتها مرز نمی شناسد» ۱۳۳۸ امام موسی صدر به دعوت و توصیه علمای شیعه برای رهبری شیعیان لبنان به آنجا سفر کرد. به شهر صور در ناحیه جنوبی لبنان. به کنار مردمی بسیار محروم، مستضعف و داغ دیده و با اطلاعاتی کم نسبت به حقایق مکتب.
شیعیان لبنان تحت سلطه چند فئودال زندگی میکردند و پانزده اقلیت دیگر هرکدام توسط یکی از کشورهای خارجی حمایت میشدند. اسرائیل هم چند سالی بود که با حمایت انگلیس شکل گرفته بود و داعیه حکومت از نیل تا فرات را داشت. امام موسی صدر با مسائل متعدد و بسیار سنگین روبرو شد. محرومیت و استضعاف مردم؛ تفرقه و جنگ داخلی که کودکان بسیاری را یتیم کرده بود؛ لزوم مبارزه با اسرائیل و تربیت مردم یا به گفته شهید چمران، صنع الانسان (ساختن انسان برای انسان.)
حکایت از روزی آغاز شد که سوالات ما هیچ پاسخی نمیگرفت و روزمان همچون شب بود و گویی شبانه روز کابوس میدیدم. حکایت از روزی آغاز شد که صدایی جز گریه از ما شنیده نمیشد و راهی جز نادیده گرفتن خشم مان نداشتیم. آن روز از خداوند درخواست کردیم ما را یاری کند و او صدر را فرستاد. سلام به او (اعاده الله بخیر) که به ما زندگی و امید آموخت و منتظر غم و ترس ما نماند.
صحبتهای نبیه بری رئیس پارلمان لبنان و جنبش امل به خوبی نشان میدهد که قبل از امام موسی صدر شیعیان لبنان در چه فضا و موقعیتی بودند امام صدر و جنبش محرومین چه کرد که چنین تغییری در مردم لبنان به وجود آمد که چند سال بعد با امکانات بسیار کم عزمی پیدا کردند که اسرائیل تنها در سی و سه روز از حمله به آنها پشیمان شد؟ شهید چمران میگوید: «هدف حرکت محرومین ساختن انسان به معنی واقعی خودش بود که خلیفه ا... علی الارض باشد و در مقابل هیچ طاغوتی تسلیم نشود و خلاصه هدفش کمال و خدا باشد.» تربیت همچنین انسانهایی و تنظیم تشکیلاتی که امور خیریه را پیش میبرد؛ مدرسه فنی تاسیس میکند، برای محرومین کار ایجاد کند و اسلحه به دست محرومین میدهد و به آنها جرئت فریاد زدن بعد از سالیان سال سکوت میدهد تنها از دست مرشدی الهی و نفسی مطمئن برمی آید.
همه باهم یک چیز را فریاد بزنیم
«آنان خاک وطن را آلوده کردند؛ پس به خانه خدا پناه آوردم تا از او یاری بجویم و در اینجا در حال اعتکاف باقی خواهم ماند تا کشور بحران را پشت سر گذارد و صدای توپخانهها خفه شود! هم میهنان من جز جان خود چیزی ندارم و همان را به میدان آورده ام تا برای وطن و زندگی هموطنان و مصلحت والای وطن قربانی کنم» بخشی از بیانیه اعتصاب غذا و تحصن امام موسی صدر در مسجد صفا.
لبنان متشکل از شانزده اقلیت بود که اصلا رابطه خوبی بین آنها جریان نداشت. یتیم شدن کودکان به خاطر جنگ داخلی به یک عادت تبدیل شده بود هنگامی که لبنان در سال ۱۹۷۵ میلادی دوباره و در حضور امام موسی صدر درگیر جنگ داخلی شد؛ او با تحصن و روزه داری خود و بیانیه تاریخی اش مردم را نسبت به عمل قبیح و بی فایده خود آگاه کرد و وحدت و انسانیت را فریاد زد. گروههای بسیاری از مردم را با خود همراه کرد؛ و هزاران نفر از بعلبک و شهرهای دیگر جنوب به سوی بیروت سرازیر شدند میشال ابوجوده در روزنامه النهار همزمان با اعتکاف امام نوشته است که: «او اهمیت زمان ما را به ما گوشزد کرد و آن را هم ردیف زندگی خود قرار داد از دیروز امام صدر دیگر تنها امام محرومان نبوده است، دیروز تمام لبنان به امام گرویدند. بلکه همه لبنانیان شیعه او شدند.»
بازگفتن ندای پیامبران و خداحافظی تلخ «حق آن است که بگویم خاستگاه این حرکت ایمان و آرمان آن همان اهداف بیکران انسانی و اخلاقی و انقلابی است. موجی که امروز ایران را درمی نوردد، بیش از هر چیز، ندای پیامبران را در اذهان انسانها تداعی میکند.»
امام موسی صدر مقاله ندای پیامبران با موضوع انقلاب اسلامی ایران را در نشریه لومند پاریس نوشت. او تمام قد از انقلاب اسلامی ایران حمایت کرد و تصویر صحیحی از آن را به غربیها نشان داد شش روز پس از چاپ این مقاله، امام موسی صدر در لیبی، ربوده شد. یک سال و نیم بعد هم محمد باقر صدر که جریان اسلام سیاسی را در عراق پیش میبرد به شهادت رسید. این دو شخصیت و امام خمینی که قرائتی نزدیک به هم از اسلام داشتند؛ منطقه را به سوی انقلابی عظیم میبردند که علاوه بر ایران، لبنان و عراق را هم در فاصله زمانی کمی دربرگیرد. قطعا حذف این دو شخصیت جریان استکیارستیزی و آرمان فلسطین را از منطقه حذف نکرد؛ اما پیروزی کامل جریان حق طلبی را به تاخیر انداخت. اکنون وظیفه ماست، بدون توجه به نژاد و قومیت و مرزها، با اتحاد کامل روبروی امپریالیسم جهانی باستیم و راه این بزرگواران را ادامه دهیم.