عرضه خودرو در بورس به ضرر همه است / انحصار؛ مشکل اصلی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، خودرو در ایران پرواز کرد، نه اینکه ما قادر به ساخت اتومبیل‌های پرنده شده باشیم، بلکه قیمت‌ها آنچنان پر کشید که توان خرید را از مردم عادی گرفت، با اینکه دولتی‌ها در ظاهر راه‌ها و طرح‌های مختلفی برای کاهش قیمت خودرو و جلوگیری از افزایش آن ارائه دادند، اما چون مشکل از جای دیگری است هیچ کدام بازار را سامان نداد، این بار هم بحث عرضه خودرو در بورس مطرح شده است. برای تحلیل این طرح که آیا عرضه خودرو در بورس به نفع مشتری است و چه هدفی را دنبال می‌کند با فربد زاوه؛ کارشناس صنعت خودرو چند دقیقه گپ و گفت داشتیم که در ادامه تقدیم می‌شود.

عرضه خودرو در بورس به دلیل رونق گرفتن بورس دوباره مطرح شده است آیا عرضه خودرو در بازار سرمایه راهکاری برای کاهش یا ثبات بیشتر قیمت خودرو به شمار می‌رود؟
بازار و صنعت خودروی کشور به دلایل زیادی که بیان آن زمان بر است سالهاست با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، این مشکلات وسعت خود را بعد از تحریم‌های آمریکا یا افزایش تحریم‌ها و منع شدن کشور‌ها از تجارت و معامله با جمهوری اسلامی ایران خود را بیشتر و شفاف‌تر نشان داد، بنابراین مشکل آنقدر کوچک یا سهل و ساده نیست که با نسخه عرضه خودرو در بورس منجر به حل مشکل این صنعت و بازار شود. بورس درخصوص قیمت گذاری خودرو چه کار خاصی می‌تواند انجام دهد؟ اصلا هدف عرضه خودرو در بورس چیست؟ کاهش یا افزایش یا ثبات قیمت خودرو؟ اگر هدف از عرضه خودرو در بورس قیمت‌گذاری است خب بازار در شرایط عادی و بدون نوسان هم می‌تواند تعیین کننده قیمت خودرو باشد، چون بازار هم به نوعی بورس کالا به شمار می‌رود بنابراین عرضه خودرو در بورس حسن خاصی ندارد.

چه دلایلی برای رد این طرح دارید؟
به این دلیل که مردم عادی سازوکار حضور و فعالیت در بورس کالا را بلد نیستند، کسانی که برای اولین بار می‌خواهند وارد بازار سرمایه شوند و مثلا از بورس خودرو خریداری کنند، در وهله اول باید به یک کارگزاری مراجعه کند، اینجا یک هزینه کارگزاری بر او تحمیل می‌شود، و در این بازار ممکن است سرگشته شود تا با خم و چم بازار آشنا شود، از سوی دیگر دولت یا کارشناسانی که چنین طرح‌هایی را پیشنهاد می‌دهند آیا به فکر خسارت‌های مالی که بر نمایندگی‌های فروش و خدمات پس از فروش خودرو به آن‌ها وارد می‌شود، هستند؟ چه کسی پاسخگوی این همه سرمایه‌گذاری از دست رفته خواهد بود؟ آیا دولت و کشور توانایی مشاهده و تحمل بار ورشکستگی نمایندگی‌های خودرو در سراسر کشور را دارد، برای تبعات این موضوع چاره‌ای اندیشیده شده است؟ پس طرح عرضه خودرو در بورس را نباید از یک بعد مورد بررسی قرار داد.

هدف عرضه خودرو در بازار سرمایه از نظر شما چیست؟
به نظر می‌آید دولت مایل نیست افزایش قیمت یا آزاد کردن نرخ خودرو را گردن بگیرد، لذا به صورت غیر مستقیم و با نادانی تمام از انجام طرح هایی، چون عرضه خودرو در بورس سخن می‌گویند، در حالی که خودرو کالایی مثل فولاد نیست که در بورس از این شرکت یا از شرکت دیگری بخری، به این دلیل که خودروی ساخت هر شرکتی باید از خود آن شرکت خریداری شود، مثل اینکه پژو ۲۰۶ ساخت ایران خودرو را باید از ایران خودرو بخریم نه از بورس! لذا ایران خودرو باید نرخ کالای خود را مشخص کند.

در حال حاضر مشکل صنعت و بازار خودرو در چه موضوعاتی ریشه دارد؟
انحصار مشکل اصلی این صنعت و اصلا صنعت کشور است، پس اگر انحصار وجود دارد باید ریشه آن با تصمیمات و سیاست گذاری‌ها و تصویب قوانین درست خشک شود، تکرار و تداوم تصمیمات اشتباه، نه به نفع صنعت خودرو و نه به نفع مصرف کنندگان است.

با توجه به اینکه سلطان خودرو نیز دستگیر و دادگاهی شد، آیا امکان دارد با عرضه خودرو در بازار سرمایه شاهد خرید‌های زیاد و سلطان زا در بازار برای ایجاد انحصار یا برهم زدن توازن در عرضه و تقاضا باشیم؟
خیر، به این دلیل که مردم انقدر پول ندارند که مثلا بخواهند یک میلیون دستگاه اتومبیل خریداری کنند، زمانی می‌توان مشکلات اقتصادی و به تبع آن بازار خودرو را حل کرد که قوانین با شفافیت اجرا شود، شفافیت مالی و اقتصادی باید به شدت دنبال شود، اگر شفافیت باشد، اگر همه‌ی خرید‌ها و محل سود و هزینه‌ها در دولت الکترونیک مشخص باشد، بانک مرکزی و دستگاه‌های نظارتی به صورت مستمر دریافتی‌ها و سود کسب و کار و پول‌های مشکوک و رانت و سوء استفاده‌های اقتصادی و مالی را رصد و در نطفه خفه کنند، هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند در کشوی میز محل کارش را که هر روز باز می‌کرده، سکه از آن بیرون می‌زده است! بخش بزرگی از مشکلات و معضلات اقتصادی ما ناشی از فقدان نظارت است، چرا که اگر قوانین شفاف باشد و به صورت سیستماتیک اجرا و دنبال شود، به سهولت محل درآمد افراد مشخص می‌شود، در اروپا و آمریکا حتی در انعقاد قرارداد و خرید یک ماشین، وقتی پول پرداخت می‌شود، پول به دست خریدار نمی‌رسد، مگر اینکه اسناد معامله شفاف باشد، بنابراین اگر کسی قصد خرید ده هزار خودرو را هم داشته باشد قطعاً قوانین سراغ او می‌آید با اینکه بازار در اروپا و آمریکا رقابتی است، اما قانون و ناظران از این جهت به دنبال او می‌آیند که منبع درآمد و پول را مشخص کنند که پول از کجا حاصل شده است، چرا که قانون ضد انحصار در اروپا و آمریکا معاملات را چک می‌کند که حجم خریدی که اشخاص انجام می‌دهند آیا موجب ایجاد انحصار در بازار می‌شود؟ اگر گمان ببرند چنین موضوعی را باطل اعلام می‌کند نه اینکه با روش‌های غلط مثل طرح‌هایی که یکی پس از دیگری بازار را به آشوب می‌کشد وضعیت را خراب‌تر از قبل کند، بنابراین تنها راه حل مشکل خودرو، مقابله با ایجاد انحصار در بازار و نظارت بر بازار است.

در شرایط کنونی با قیمت‌های بالای خودرو و وضعیت بد اقتصادی مردم، آیا تقاضای خرید باعث افزایش قیمت می‌شود؟
به دلیل گرانی قیمت خودرو و اینکه مردم توان خرید ندارند اتفاقا تقاضا از عرضه کمتر است، اما به دلیل حجم نقدینگی بالا و سفته‌بازی‌هایی که در بازار‌های مختلف وجود دارد، علی‌رغم اینکه مشتری وجود ندارد، اما قیمت هر روز افزایش می‌یابد، بنابراین ریشه این موضوع در توازن یا عدم توازن بین عرضه و تقاضا نیست، بلکه ریشه سیاست‌های پولی کشور دارد. کما اینکه افزایش قیمت‌ها در همه کالا‌ها دیده می‌شود، لذا غلط بودن سیاست‌های پولی است که تورم را افزایش می‌دهد، بنابراین در حال حاضر ربطی به موضوع عرضه و تقاضا ندارد، به هر حال تا زمانی که سیاست‌های پولی دولت و بانک مرکزی تغییر نکند و دولت انضباط مالی برای نداشتن کسری بودجه را دنبال نکند، نمی‌توان منتظر کاهش قیمت‌ها یا حتی تثبیت قیمت‌ها بود، چرا که در وضعیت کنونی اصلا بحث کاهش قیمت مطرح نیست بلکه تثبیت قیمت‌ها مورد نظر است.