درد خاموش

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مسلم اکبری؛  اهمیت موضوع خودکشی تا جایی است که سازمان بهداشت جهانی روز ۱۰ سپتامبر را به عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی در نظر گرفته است. هر ۴۰ ثانیه یک مورد مرگ به علت خودکشی در جهان ثبت می‌شود و طبق برآورد‌ها سالیانه حدود ۱ میلیون نفر در جهان به علت خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. بیشتر خودکشی‌ها بین سنین ۱۵-۲۴ رخ می‌دهد. اغلب خودکشی‌ها از فشار‌های روانی ناشی می‌شود. فشار‌هایی که عوامل گوناگونی مانند تنهایی، بی‌هدفی، احساس خلأ در زندگی، بیکاری و مشکلات اقتصادی دارد. خودکشی پدیده‌ای چند دلیلی است که تقریبا همیشه بیش از یک دلیل دارد. اما ناامیدی رکن اساسی اغلب خودکشی هاست. ناامیدی از جامعه، ناامیدی از خانواده، ناامیدی از بهبود شرایط روانی و در کل ناامیدی از هستی.

اما دانستن آمار و علل خودکشی لازم، ولی کافی نخواهد بود، اما با دانستن چند نکته می‌توان از خیلی خودکشی‌ها جلوگیری کرد. در خصوص خودکشی علائمی وجود دارد که باید توسط خانواده و اطرافیان جدی گرفته شود این علایم شامل: مدام صحبت کردن یا فکر کردن در مورد مرگ، ابتلا به افسردگی شدید، از دست دادن علاقه به زندگی، آرزوی مرگ کردن، از دست دادن علاقه نسبت به چیز‌هایی که قبلا به آن‌ها علاقه داشته، بیان مداوم حرف‌های ناشی از ناامیدی، درماندگی یا بی ارزشی، بیان مداوم جملاتی مثل «کاش به دنیا نیامده بودم»، «اگر من اینجا نبودم، بهتر بود» یا با مردنم همه راحت می‌شوند، روی آوردن به رفتار‌های مخرب مثل مصرف الکل یا مواد مخدر، رانندگی بی پروا و... چرخش ناگهانی خلق و خو و روی آوردن به تنهایی و منزوی شدن.

دقت کنید که نه چهره یک نصیحت کننده را به خود بگیرید و نه یک فرد عاقل ناجی یا نصیحت کننده داشته باشید. سعی کنید در این موقعیت برای فردی که قصد خودکشی دارد یک همراه باشید و همدلی کنید بدین معنا که درک کنید و گوش دهید. گوش کنید به جای اینکه به دنبال نصیحت کردن باشید، حرف هایش را بشنوید و بگذارید غم ها، ترس‌ها و نگرانی هایش را هرچقدر که می‌خواهد، بیرون بریزد. همدلی کنید بدون آنکه بخواهید، او را قضاوت کنید و حرف هایش را بی معنی و پوچ بخوانید، با او همدلی کنید.

چیزی که می‌شنوید را جدی بگیرید، آدم‌ها را جدی بگیرید و بگذارید آن‌ها بدانند که برای شما مهم هستند. سعی کنید فردی که قصد خودکشی دارد را قضاوت نکنید، به او نگویید که تنبل یا ضعیف است یا ارزش زندگی‌کردن را نمی‌داند. سعی کنید خودتان را به جای او قرار دهید و مساله را از نگاه او بررسی کنید.

اما بد نیست هم نگاهی منصفانه به موضوع خودکشی در کشور داشته باشیم. متاسفانه آمار خودکشی روبه افزایش می‌باشد. اگرچه استان‌های غربی کشور بیشترین نرخ خودکشی به نسبت جمعیت را دارند، اما افزایش آمار خودکشی در اغلب استان وجود دارد. اخیراً در رسانه‌ها خودکشی کودکان و نوجوانان بیشتر مورد توجه قرار گرفته و زنگ خطری جدی برای همه ماست. همینطور نرخ خودکشی در زنان ایرانی نسبت به زنان سایر کشور‌های مسلمان بالا می‌باشد. با این همه هنوز هم کشور ما دارای آمار خودکشی پایینی نسبت میانگین جهانی می‌باشد. نباید علل خودکشی را تنها به یک دلیل محدود کنیم. محدود کردن دلیل خودکشی به شرایط اقتصادی یا شرایط روانی راهی برای فرار از مسئولیت است.

مثلا در خودکشی‌های اخیر که میان دانش آموزان سنین پایین رخ داد اغلب رسانه ها، نداشتن گوشی (دلیل اقتصادی) را تنها دلیل خودکشی در نظر گرفتند. در ظاهر به نظر می‌رسد که دلیل خودکشی نداشتن گوشی بوده باشد، اما با نگاهی عمیق‌تر می‌فهمیم که ناامید کودک از اینکه هرگز نمی‌تواند گوشی داشته باشد بعلاوه مسخره شدن توسط همکلاسان بابت گوشی نداشتن، و همچنین قولی‌هایی که ممکن است به کودک داده و وقتی کودک با بدقولی‌های مکرر اطرفیان (خانواده، اقوام، مسئولین مدرسه) روبرو می‌شود سبب ایجاد بی اعتمادی و یاس در کودک می‌شود.

در کشور به همت اساتید دلسوز و در حوزه خودکشی اقداماتی صورت گرفته مثلا تاسیس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی، تاسیس کلینیک درمانی خودکشی و چاپ مقالات معتبر که بسیار ارزشمند است، اما هنوز خلا پژوهش‌ها و اقدامات درمانی توسط متخصصین احساس می‌شود که نیازمند توجه و حمایت از طرف مسئولین مربوطه را دارد.

مسلم اکبری - ارشد مهندسی صنایع دانشگاه تهران

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.