جایگاه «عزّت» در گفتمان انقلاب اسلامی

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر گفت: در گفتمان انقلاب اسلامی «عزّت» مفهوم بسیار مهم و کلیدی است، یکی از مفاهیمی است که حقیقتاً انقلاب بانی آن بود، شاید برخی بگویند که قبلا اخلاق، معنویت و آزادی کم و بیش وجود داشت، اما «عزّت» دستاورد ویژه انقلاب بود، انقلاب اسلامی مفهوم «عزّت» را با خود به ارمغان آورد.

نهمین جلسه از نهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «گفتمان انقلاب اسلامی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر قم به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در این نشست گفت: محور گفتمان انقلاب اسلامی «اسلام ناب» است و دال‌های شناور که به این محور، مفهوم می‌بخشند که ما راجع به آزادی، عدالت، اخلاق و معنویت صحبت کردیم و در این جلسه درباره دال مهم «عزّت» بحث می‌کنیم.

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر گفت: در گفتمان انقلاب اسلامی «عزّت» مفهوم بسیار مهم و کلیدی است، یکی از مفاهیمی است که حقیقتاً انقلاب بانی آن بود، شاید برخی بگویند که قبلا اخلاق و معنویت و آزادی کم و بیش وجود داشت، اما «عزّت» دستاورد ویژه انقلاب بود، انقلاب اسلامی مفهوم «عزّت» را با خود به ارمغان آورد.

استاد مهاجرنیا افزود: پادشاهی، استبداد و دیکتاتوری در هرکجا به وجود بیاید موجب فساد می‌شود وعزّت مندی، غیرت، دینداری، حمیّت، تعهد و مسئولیت را نابود می‌کند و به جایش ذلت و ذلیلان را جایگزین می‌کند. انقلاب علیه یک نظام پادشاهی اتفاق افتاد که آنجا عزّت تبدیل به ذلت شده بود و آن چیزی که مبنای عزّت بود کاملاً از بین رفته بود.

استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه با اشاره به معنای «عزّت»، گفت: «عزّت» یعنی سخت، صلابت، سفت ومحکم، دارای استحکام، عزیز، قدرتمند، نفوذ ناپذیر، عزّت یعنی بسیار قدرتمند، کمیاب ونادر. انقلاب در همان آغاز به دوتعبیر «عزّت» را معنا کرد یا به تعبیری دو نوع اسلام را مطرح کرد.

وی افزود: امام؛ اسلام را در دو قالب «اسلام ناب» و اسلام امریکایی دسته بندی کرد، اسلام امریکایی که همان اسلام پادشاهی بود، اسلام مخالف اسلام ناب بود، عزّت مندی در این نوع اسلام نبود، اسلامی بود که با کفر و شرک و نفاق راحت کنار می‌آمد، اسلامی که مسئولیت آور نبود، اسلامی که تعهد نداشت و خنثای مشکله بود.

استاد مهاجرنیا گفت: در مقابل اسلام آمریکایی، اسلام نابی مطرح شد که از همان اول مبنایش بر «عزّت» بود و پیام رسایش این بود که «مَن کانَ یُریدُ العِزَّةَ فَلِلَّهِ العِزَّةُ جَمیعًا»، اگر کسی عزّت می‌خواهد؛ همه عزّت در دستگاه الهی است، همۀ عزّت نزد خداست، یعنی هیچ شقی از عزّت، نه عزّت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، هیچ نوع عزّتی جای دیگر نیست و این شعار و پیام انقلاب اسلامی بود.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: عزّت یعنی اسلام برتر، یعنی برتری، یعنی اقتدار. این ادبیاتی بود که انقلاب اسلامی حاملش بود و پیام انقلاب اسلامی به تمام کسانی که در دوران سخت شاهنشاهی مورد آزار و اذیت و شکنجه و دستگیری و فشار بودند، این آیه قرآن بود که «وَلاتَهِنوا وَلاتَحزَنوا وَ اَنتُمُ الاَعلَونَ»، نگران نباشید شما برترید، چرا؟ چون «وَلِلَّهِ العِزَّةُ وَلِرَسولِهِ وَلِلمُؤمِنینَ»، عزّت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است.

وی بیان کرد: شعار اولیه انقلاب اسلامی ایمان و عمل صالح است، نتیجه اش چیست؟ عزّت است؛ زیرا ایمان و عمل صالح به عزّت ختم می‌شود. ایمان و عمل صالحی که می‌فرماید انسان را بالا می‌برد «إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ»، بالا یعنی کجا؟ یعنی عزّت، یعنی انسان‌ها را به عزّت، شوکت، قدرت و اقتدار و به همه عزّتی که مال خداست می‌رساند.

استاد مهاجرنیا افزود: اسلامِ گفتمانِ انقلابِ اسلامی از روز اول بر پایه آیات الهی؛ اسلامِ سلطه ستیز، مبارز و اسلامِ انقلابی بود. اسلامی که یک لحظه هم نمی‌پذیرد که سلطۀ کفّار و اجانب و پادشاهی بر مسلمانان حاکم باشد «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا»، یعنی خداوند اصلاً چنین چیزی را نمی‌پذیرد که سلطه بیگانه و کفر را بر مسلمانان بپذیریم، زیرا فرمود «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ»، چون شما برترید. اگر برتریم، پس هیچ گاه نباید زیر سلطه برویم، این پیام انقلاب اسلامی است.

وی سپس گفت: اسلامی که انقلاب اسلامی مطرح کرد، اسلامی است که فرمود «مَنْ یُطِعِ اللَّهَ» کسی که خدا را اطاعت کند، خداوند به او عزّت می‌دهد، لذا از روز اول، گفتمان انقلاب اسلامی روی اطاعت، پرستش و عبودیت الهی استوار شده است.

استاد مهاجرنیا با اشاره به آیه «کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِی»، گفت: خداوند مکتوب کرده که منِ خدا و انبیا همیشه غالب وپیروزیم، دائماً در فتح و نصرت هستیم؛ لذا امکان ندارد اسلام ناب دچار مغلوبیت شود، اسلام همواره پیروز است ولو اینکه در شرایط سخت اقتصادی باشد، چون ما به تکلیف عمل می‌کنیم، پیروزیم، اگر امام حسین (ع) در کربلا تکه تکه هم بشود باز پیروزاست، چرا؟ چون درسخت‌ترین شرایط فرمود «هیهات منا الذله»، من اهل ذلت نیستم.

وی افزود: مقام معظم رهبری اخیراً در یک سخنرانی به آیه «و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون» اشاره کردند و پیامش این است که بمانید و توصیه‌ای که به بسیج داشتند، فرمودند بسیجی بمانید، این پیام یعنی پیام عزّت، پیام اقتدار، این پیام اسلامی است که انقلاب با خودش آورد، اسلام خودباوری و اعتماد به نفس، اسلام کرامت نفس و حقیقتاً این اسلام را ما یاد گرفتیم ولو اینکه عده‌ای در میانه راه پشیمان بشوند و برگردند.

استاد مهاجرنیا بیان داشت: اسلامی که انقلاب آورد اسلام غیرت، مردانگی، فرزانگی، اسلام مردان مرد «رِجَالٌ لَا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ»، مردانی که هیچ چیزی آن‌ها را از مسیر خدایی منحرف نمی‌کند، تجارت و دنیا و پست و مقام و... آن‌ها را منحرف نمی‌کند، مردانی که مسیر را تعیین کردند و پایش ایستادند، این آموزه‌ای بود که انقلاب به ما یاد داد.

وی افزود: اسلامی که انقلاب اسلامی با خودش آورد، اسلامی است که «لا شرقیه و لا غربیه»، در راه مستقیم حرکت می‌کند، اگر یک جایی نایستاده از بی توجهی حامیان و طرفداران و رهروان هست، والا اصل اسلامی که انقلاب اسلامی آورد اسلامی است که امام راحل فرمود: اگر همه استکبار جهانی در مقابل من یا ما بایستند من به کمک بسیجیان جهان اسلام در مقابل همه استکبار خواهم ایستاد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: «عزّت» انقلاب اسلامی عزّتی است که بشارت داد که «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ»، کسانی که استقامت کردند و پای کار ایستادند «تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ» یعنی به عزّت می‌رسند، به اوج اقتدار می‌رسند، به معنویت و سکینه‌ای که فرشتگان برایشان می‌آورند، می‌رسند، که همان عزّت است.

استاد مهاجرنیا در ادامه در تبیین عواملی که موجب عزّت می‌شود، افزود: اولین عامل اطاعت از خداست، انقلاب اسلامی انقلاب عبودیت، انقلاب بندگی، انقلاب بازگشت به ارزش‌های دینی و الهی و حاکمیت دین بوده، در صورتی ما می‌توانیم به آن عزّت برسیم که این شرایط فراهم باشد، اگر یک روزی ما از این مسیر پشیمان بشویم و برگردیم، قطعاً بدانید که خداوند عزّتی که وعده داده به ما نخواهد داد.

وی سپس افزود: در بسیاری از آیات می‌فرماید «ان الله هو الحکیم العزیز»، «هو العلیم العزیز» عزّت خداوند دائماً تکرار می‌شود، این یعنی جهت گیری‌هایی که برای مومنین ترسیم شده، تعیین مسیرعزّت است، امام علی علیه السلام فرمودند «مَنْ أَطَاعَ اَللَّهَ عَزَّ وَ قَوِیَ»، کسی که خدا را اطاعت کند به عزّت می‌رسد، معنای مخالفش این است که کسی اطاعت نکند به عزّت نمی‌رسد، امکان ندارد، اگرهمه اقتصاد دنیا را به ما بدهند، ما بشویم کشور پیشرفته همه جهان، درآمد سرانه ملی مان بالا باشد، اما اگر از مسیر اطاعت خارج بشویم، به عزّت نمی‌رسیم.

استاد مهاجرنیا افزود: عامل بعدی برای عزّت که در آیات الهی و در ادبیات انقلاب اسلامی تعریف شده، حاکمیت ارزش‌های اسلامی است، زمانی ما می‌توانیم دنبال عزّت باشیم و به غیرت و تعهد و مسئولیت و عزّت برسیم که ارزش‌های اسلامی حاکم باشد، امکان ندارد شما یک جامعه‌ای در مسیر منکرات داشته باشید بعد بخواهید عزّت‌مند بشوید.

وی عامل دیگر عزّت را تقویت هنجار‌های اخلاقی جامعه دانست و گفت: چه زمانی ما می‌توانیم به عزّت برسیم؟ کی انقلاب اسلامی می‌تواند پیام عزّت مندی اش را اعلام کند؟ زمانی که «غالبوا انفسکم علی ترک المعاصی»، با ترک گناه، با ترک منکرات، با ترک ضد اخلاقیات و ناهنجاری‌هایی که در جامعه هست، با ترک این‌ها می‌توانیم به عزّت برسیم، می‌توانیم مسیر اطاعت الهی را هموار کنیم، اگر شرایط به گونه‌ای شد که ناهنجاری‌ها غالب شد یعنی مسیر بسته است.

استاد مهاجرنیا سپس افزود: عامل بعدی هم تقواست، ببینید تقواگزینی و تقواپیشگی از عوامل اساسی انقلاب اسلامی است، بعضی‌ها فکر می‌کنند با همین واژه‌ی «تقوا»، تقوا حاصل می‌شود، تقوا در واقع یک مفهومی است که در همه عرصه‌ها و کار‌ها باید خودش را نشان بدهد، در سیاست، اقتصاد، فرهنگ، مسائل شخصی، اجتماعی همه جا باید تقوا حضور داشته باشد وعزّتی که انقلاب اسلامی تعریف کرده از کانال تقوا می‌گذرد.

وی افزود: رسیدن به عزّت و شوکت و اقتدار انقلاب اسلامی حتماً پایه اش تقواست، تقوای فردی تک تک آحاد شهروندان و تقوای اجتماعی تمام سیستم، تمام بدنه حکومت، دولت، مجلس، قوه قضاییه و... باید تقوا داشته باشد، قانون ما باید مبتنی بر تقوا باشد، والا قانون اسلامی نخواهد بود.

وی صبوری و تحمل انقلابی را از عوامل دیگر عزّت شمرد و گفت: عزّت همان طوری که بسیار سنگ سختی است و صلابت و استحکام دارد، رسیدن به آن هم دشوار است، یعنی اینطور نیست کسی اراده کند، عزیز شود، بسیار شرایط را باید تحمل کرد، لذا در قرآن فرمود «اصبروا و صابروا و رابطوا»، صبر پیشه کنید و دیگران را توصیه به صبر کنید.

استاد مهاجرنیا افزود: وقتی که امام راحل در همین مدرسه فیضیه و در مسجد اعظم فریاد می‌زدند‌ای حوزه‌های علمیه،‌ای علمای نجف،‌ای علمای قم و مشهد به داد اسلام برسید، یعنی چه؟ خوب اسلام که نرفت، اصل اسلام که نمی‌رود، اسلام با همان مسلمانان ساده بسیار ابتدایی هم می‌توانست باشد، اما اسلامی را که امام می‌گوید اسلام عزّت‌مند است، این فریاد عزّت طلبی امام راحل بود و الان هم هر چیزی که این عزّت را مخدوش کند خلاف مسیر انقلاب اسلامی است.

وی در پایان گفت:گفتمان انقلاب اسلامی اگر بخواهد استوار بماند و آن دال مرکزی یعنی، اسلام نابی که امام راحل تعریف کرد و مقام معظم رهبری پایش ایستادند، دست نخورده و سالم بماند و به دال‌های شناوری، مثل آزادی وعدالتی و اخلاق و معنویت و عزّتی که تفصیل کننده‌های آن اسلام نابند، عمل شود، این‌ها باید به درستی تبیین و آموزش داده شود تا نسل جوان ما با گفتمان انقلاب اسلامی آشنا شود و با آشنایی با وظیفه ومعارف دین و ارزش‌های انقلاب اسلامی بتوانیم پای گفتمان انقلاب اسلامی تا آخر بایستیم.