به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عدم سوخت کافی در نیروگاه‌های حرارتی برای تولید برق، ناترازی ۲۰ هزار مگاواتی در تابستان و مصرف و اتلاف بالای گاز در نیروگاه‌ها به ویژه نیروگاه‌های فرسوده، بخشی از مشکلاتی است که وابسته بودن صنعت برق به گاز طبیعی، ایجاد کرده است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد تولید برق کشور وابسته سوخت‌های فسیلی یعنی گاز، گازوئیل و مازوت است. بنابراین، در فصول سرد سال که ناترازی گاز افزایش پیدا می‌کند و مانند امسال سوخت مایع نیروگاه‌ها نیز به طور کامل تامین نمی‌شود، تولید برق کشور است با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شود. از این رو، در کنار برنامه‌های بهینه‌سازی و مدیریت مصرف، باید موضوع افزایش تولید با در نظر گرفتن تنوع در سبد سوخت تولید برق، در دستور کار قرار گیرد.
یکی از راه‌های افزایش تنوع سبد سوخت تولید برق، احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر است. در حال حاضر سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور حدود ۱.۳ درصد است که در هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه این عدد باید به ۱۰ درصد برسد. به بیان دیگر، ظرفیت فعلی نیروگاه‌های تجدیدپذیر ۱۵۲۰ مگاوات است و تا پایان برنامه هفتم توسعه باید ۲، ۱ هزار مگاوات از تولید برق به نیروگاه‌های تجدیدپذیر اختصاص پیدا کند.
دولت چهاردهم از ابتدای فعالیت، تمرکز خود را بر افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر قرار داده است. فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت چهاردهم در صفحه ایکس نوشت: ظرفیت نصب شده تولید برق تجدیدپذیر در ایران که در ابتدای دولت چهاردهم ۱۲۳۱ مگاوات بود، در پایان آذر ماه ماه با افزایش ۲۸۹ مگاواتی به ۱۵۲۰ مگاوات رسیده؛ این یعنی افزایش ۲۳ درصد تولید در کمتر از پنج ماه.
معاون وزیر نیرو نیز در افتتاحیه نمایشگاه بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق گفت: ما بنا داریم ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر را تا پایان سال ۱۴۰۳ به ۱۸۰۰ مگاوات برسانیم، همچنین برنامه‌ریزی کرده‌ایم که این عدد تا پایان سال آینده به ۴۸۰۰ مگاوات برسد.
وعده توخالی دولت چهاردهم برای تولید برق تجدیدپذیر
اما نکته مهم در این خصوص وعده عجیب دولت چهاردهم برای احداث ۳۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر است. وعده دولت چهاردهم برای احداث ۳۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر در حالی که نه زیرساخت‌های لازم مانند زمین فراهم است و نه تأمین مالی کافی برای چنین پروژه‌های بزرگی وجود دارد، تنها یک وعده غیرمنطقی و غیرعملی به نظر می‌رسد. در شرایطی که در چند سال گذشته و با ادعا‌های پیگیری فراوان توسط مسئوولان تنها ۱۵۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاه تجدیدپذیر ایجاد شده است، چگونه می‌توان وعده ساخت ۳۰ هزار مگاوات را تا پایان دولت چهاردهم، بیان کرد؟
در وضعیتی که وزارت نیرو منابع مالی کافی برای احداث نیروگاه ندارد، به دنبال جذب سرمایه بخش خصوصی برای ساخت نیروگاه به ویژه در بخش تجدیدپذیر‌ها است. بخش خصوصی نیز اعلام کرده است که تمایل زیادی به احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر دارد، اما موانعی وجود دارد که این امر را با مشکلات جدی مواجه کرده است. یکی از اصلی‌ترین مشکلات، کمبود زمین مناسب برای نصب و راه‌اندازی تجهیزات است. از طرف دیگر، واردات تجهیزات نیز با محدودیت‌هایی مواجه است که شرایط را برای اجرای این پروژه‌ها دشوارتر می‌کند. علاوه بر این، عدم ثبات در قوانین و مقررات، یکی دیگر از عواملی است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران در این مسیر با چالش‌های جدی مواجه شوند.
به عنوان مثال، قوانینی همچون «قانون هوای پاک» و ماده ۶۱ «قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی» که برای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر تصویب شده‌اند، همچنان به طور کامل اجرایی نشده‌اند و در برخی موارد نیز مشخص نیست که اجرای آنها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر، محدودیت‌های موجود در زمینه تأمین ارز نیز فشار زیادی بر واردات تجهیزات نیروگاهی وارد کرده است. با توجه به تحریم‌ها و اولویت‌های ارزی کشور، تأمین ارز برای واردات تجهیزات نیروگاه‌های تجدیدپذیر به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها تبدیل شده است.
علاوه بر مشکلات قانونی و ارزی، مسئله ارزبری بالای تجهیزات نیروگاهی نیز از دیگر معضلات اساسی است. اگرچه در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بومی‌سازی برخی از تجهیزات صورت گرفته، اما هنوز هم بخشی از تجهیزات مورد نیاز برای ساخت نیروگاه‌ها باید از کشور‌های خارجی وارد شود. این وابستگی به واردات، علاوه بر افزایش هزینه‌ها، به دلیل محدودیت‌های تحریم‌ها، موجب تشدید مشکلات در این صنعت می‌شود.
در کنار این مشکلات، انتخاب مکان مناسب برای ساخت نیروگاه‌ها نیز یکی دیگر از چالش‌های مهم است. عواملی، چون نزدیکی به شبکه توزیع برق، مسطح بودن زمین، دسترسی به جاده‌ها، عدم وجود سایه و گرد و غبار، وجود خاک مناسب و فاصله از مناطق مسکونی و مناطق چهارگانه محیط زیست باید در انتخاب سایت‌های نیروگاهی مدنظر قرار گیرد. این موارد باعث می‌شود که یافتن زمین مناسب برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر در بسیاری از مناطق کشور دشوار و پیچیده باشد.