نقد و اکران «من مادر هستم» در دانشگاه امیرکبیر؛
به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، عصر امروز جلسه نقد و اکران فیلم «من مادر هستم» به کارگردانی فریدون جیرانی در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد.
در این جلسه ابتدا فیلم اکران شد و سپس نشستی با حضور فریدون جیرانی که کارگردان این فیلم و حسین معززی‌نیا منتقد سینما برگزار شد مجری این برنامه حسین‌علی کریمی دبیر خانه سینمای دانشگاه ایران بود.
در ابتدا معززی‌نیا در تحلیلی ساختاری و کوتاه این فیلم را ملودرام دانسته و سبک فیلمسازی جیرانی را منحصر به خودش معرفی کرد.
وی ادامه داد: معلوم است جنس فیلمسازی ملودرام گونه‌ای است که آقای جیرانی به آن پایبند است.
معززی‌نیا فیلم «شام آخر» و «من مادر هستم» را از موفق‌ترین کار‌های آقای جیرانی دانسته و آن را قدمی رو به جلو در ژانر ملودرام معرفی کرد.
سپس جلسه به صورت پرسش و پاسخ ادامه پیدا کرد.
در ابتدا از جیرانی پرسیده شد که این فیلم دغدغه چند درصد از اقشار جامعه است و مخاطبین این فیلم را چند درصد مردم جامعه تشیکل می‌دهند.
جیرانی پاسخ داد: من مدام به این سوال پاسخ داده‌ام قشر مرفه‌ای که در این فیلم نشان داده شده گمان نمی‌کنم درصد کمی از جامعه را تشکیل دهد، تأثیر این قشر بر اقشار پایین‌تر از خود بسیار زیاد است و سکولاریزم افسار گسیخته‌ای که در جامعه به وجود آمده و تا حدی از نگاه سنتی شدید در جامع تأثیر می‌گیرد یکی از واقعیات جامعه است که به وسیله این قشر در اقشار دیگر جامعه ترویج می‌شود.
وی ادامه داد: این نوع قشر مرفه جامعه بدون طی کردن مراحل مدرنیته به یک نوع سبک زندگی وارداتی گذار کرده که بحران‌زاست این بحران‌ها در این قشر بروز بیرونی ندارد در حالی که در قشرهای پایینی آنها به نوعی بروز اجتماعی و بیرونی می‌یابد.
جیرانی ادامه داد: به نظر من مهم نیست این قشر چند درصد هستند مهم این است که سکولاریزم افسار گسیخته می‌تواند جامعه را به بحران بکشد.
هرچه فشار اجتماعی بیشتر شود این نوع سکولاریزم نیز شدت می‌گیرد یکی دیگر از مسائلی که در سکولاریزم افسار گسیخته موجود در جامعه اثر می‌گذارد زندگی زیرزمینی است.
در ادامه معززی‌نیا در پاسخ به این سوال گفت: من نیز کم و بیش با این تقسیم‌بندی موافقم این نوع فرهنگ زیرزمینی که آقای جیرانی به آن اشاره کرد در جامعه وجود دارد که نمونه بارز آن سریال‌های امریکایی است که در میان جوانان و نوجوانان دست به دست می‌چرخد.
مخاطبین نیز مجله‌ای که من سردبیر آن هستم نیز مدام از ما درخواست می‌کنند که تحلیلی‌هایی نیز در خصوص این قبیل مسائل ارائه دهیم.
سپس جیرانی در پاسخ به این سوال که از آثار چه کسانی ایده «من مادر هستم» را گرفته‌اید عنوان کرد: به‌طور غریزی ممکن است انسان یک فیلمی را دیده باشد و از آن تأثیر پذیرفته باشد اما من در این فیلم از جایی اثر نگرفته‌ام در ابتدا می‌خواستم یک فیلم جنایی بسازم اما سپس دیدم مشکل جامعه مسائل دیگری است بنا بر این به فکر این فیلم افتادم. فیلم «من مادر هستم» از یک داستان واقعی گرفته شده است. ولی از هیچ فیلمی اقتباس نشده است، اگر این فیلم اقتباسی بود قطعا اعلام می‌کردم.
پس از آن سوال دیگری مطرح شد با این مضمون که شخصیت پدرام کجای قصه قرار گرفته است جیرانی پاسخ داد: پدرام قهرمان داستان است اما یکی از اشکالات فیلم این است که شخصیتی که باید تنها شخصیت بدون عیب داستان باشد به درستی در نیامده است قبلا هم گفته‌ام که این یکی از نقص‌های فیلم است قرار بود عشق پدرام یک عشق خوب باشد.
سپس معززی نیا به این سوال که آیا این فیلم عاشقانه است یا نه پاسخ داد این فیلم عاشقانه نیست در ابتدا عرض کردم که ملودرام است در فیلم‌های ملودرام عشق وجود دارد اما موضوع اصلی نیست.
پس از این سوال از جیرانی سوال شد اسم فیلم چه ربطی به مضمون فیلم دارد که جیرانی پاسخ داد: به نظر من هم باید اسم فیلم عوض می‌شد حتی به سمت عوض کردن اسم فیل رفتیم اما متأسفانه تعلل کردیم از طرفی این عنوان اصرار تهیه‌کننده نیز بود.
سوال دیگری که در این جلسه مطرح شد این بود که آیا در جریان نوشتن فیلمنامه و کارگردانی از متخصصین کمک گرفتید.
جیرانی جواب داد: تهیه کننده این فیلم خود وکیل است و در قسمت‌های حقوقی و همچنین در دیالوگ‌هایی که در دادگاه می‌گذرد به ما کمک کرد اما مهم این است که موضوع این فیلم قصاص نیست بنابراین در این زمینه نیازی به مشاور نداشتیم موضوع این فیلم انتقام شخصی بود بعضی در تحلیل‌ها به اشتباه موضوع این فیلم را قصاص دانستند و بر همین اساس تحلیل‌های گوناگونی را در این فیلم وارد کردند.
سپس سوال شد آیا استفاده از دو نام نادر و سیمین در این فیلم با توجه به فیلم جدایی نادر از سیمین انتخاب شده‌اند که جیرانی پاسخ داد خیر ربطی ندارند زمانی که ما این فیلم را فیلمبرداری می‌کردیم هنوز فیلم جدایی نادر از سیمین اکران نشده بود البته فیلمبرداری آن قبل از فیلمبرداری ما تمام شده بود اما ما اصلا از آن فیلم خبر نداشتیم.
در ادامه یکی از حضار اصرار کرد که اگر شما توجهی به فیلم جدایی نادر از سیمین نداشتید پس مگر قحط اسم در ایران بود که شما از این دو نام استفاده کردید.
جیرانی پاسخ داد: خیر اینکه در این فیلم و در فیلم‌های بسیار دیگری از نام‌های نادر و سیمین استفاده می‌کنند دلیل محتوایی دارد که اینجا جای بحث آن نیست اما در این حد اشاره کنم که هرگاه چنین قشر و منازعه‌ای را کارگردانی بخواهد به تصویر بکشد از این دو نام استفاده می‌کند.
بعد این سوال مطرح شد که آیا فیلمنامه قوی بود و آیا بهتر نبود وقت بیشتری برای این فیلمنامه خرج می‌شد که معززی‌نیا پاسخ داد: به نظر من فیلمنامه چندان قوی نبود کارگردانی این فیلم بهتر از فیلمنامه بود و فیلمنامه جای کار بیشتری داشت.
وی ادامه داد: فیلم‌های ملودرام فرصت کافی برای شخصیت‌سازی ندارد بنابراین حتی لحظه‌ها و سکانس‌های کوتاه نیز مهم می‌شود اما در این فیلم چندان به این امر اهمیت داده نشد.
جیرانی نیز در پاسخ به این سوال گفت: من نفی نمی‌کنم که فیلمنامه نقدهایی داشت اما من تلاش زیادی کردم که نقدها کمتر شود.
سپس سوال دیگری که مطرح شد این بود که بخش عمده‌ای از فیلم به مسائل شرعی برمی‌گردد آیا از مشاور مذهبی نیز کمک گرفته‌اید یا خیر جیرانی پاسخ داد: قصه ما داستانی نبود که به مسائل شرعی و دینی وارد شود بنابراین به مشاور مذهبی نیازی نداشتیم فقط در قسمت‌های حقوقی آخر فیلم از مشاور وکیل و نیروی انتظامی کمک گرفتیم.
جیرانی اشاره کرد: من در این فیلم در خصوص طبقه‌ای صحبت کردم که مهم است و به درصدی که این قشر از جامعه به خود اختصاص داده است نگاه نکنید به این نگاه کنید که اثر آن زیاد است ما در این فیلم به دنبال یک پیام اخلاقی بوده‌ایم که در آن نشان دهیم این چنین روابط چه مشکلاتی در جامعه به وجود می‌آورد.
جیرانی در پاسخ به این سوال که چه مقدار از این فیلم را خودتان خارج کردید و چه مقدار را ممیزی حذف کرد گفت: صحنه‌های آوا و پدرام را خودمان از فیلم خارج کردیم مثلا در انتهای فیلم آوا و پدرام در زندانی با یکدیگر ازدواج می‌کنند که صحنه‌های بسیار تلخی بود که دیدیم کمکی به فیلمنامه نمی‌کند قبلا هم اشاره کردم که صحنه‌‌ای که پدرام در آن بازی کرد به درستی درنیامده است اما دو صحنه را نیز ممیزی حذف کرد یک صحنه قبلا حذف شده بود که مربوط به حرکت آوا به سمت دار بود و یک صحنه نیز چند روز بعد از اکران حذف شد که در آن شخصیت منفی زن صندلی را از زیر پای آوا هل می‌دهد که این صحنه در مجموعه کمتر از یک دقیقه بود.
معززی‌نیا در پاسخ به سوالی در خصوص حواشی به وجود آمده درباره این فیلم گفت: این اتفاقات یک تحلیل پیچیده می‌خواهد که در اینجا جای بحث نیست.
ما باید ببینیم در طول سال‌های گذشته چه بر سر تماشاگر آمده است که فیلم‌ها را این‌گونه می‌بیند این اتفاقات و این حاشیه‌ها بر اثر سوءتفاهمی است که در طول تمام این سال‌ها برای رابطه تماشاگر و سینما به وجود آمده است اما مهم این است که این حاشیه‌ها به این خاطر به وجود آمده که نگاه از خارج به سینما شده است در حالی که باید این فیلم‌ها را از درون سینما دید.
سوال دیگری که از جیرانی پرسیده شد این بود که چقدر حواشی در فروش فیلم کمک کرد جیرانی پاسخ داد: تماشاچی به عنوان تفریح به سینما نمی‌رود بلکه سینما تماشاچیان خاص و حرفه‌ای دارد و اگر این تماشاچیان از فیلم خوششان بیاید و چند بار به دیدن آن فیلم بروند ممکن است فیلم سود کند اما سینما به عنوان تفریح از سبد هزینه خانوار خارج شده است. پس این فیلم هم اگر حواشی به وجود آمده نبود مانند دیگر فیلم‌ها سود نمی‌کرد اما حواشی به وجود آمده منجر به فروش بیشتر این فیلم شد.
درادامه یک خانم لبنانی که نمی‌توانست به درستی فارسی صحبت کند سوالی پرسید که باعث شد قدری حواشی جلسه بیشتر شود و زمینه را برای پرسیدن سوالاتی مشابه پرسش وی فراهم کند.
این خانم لبنانی پرسید آیا گناهانی که در این فیلم نشان داده شد موجب ریختن قبح این گناهان در جامعه نمی‌شود؟
قبل از آنکه جیرانی به این سوال پاسخ دهد دانشجوی دیگری سوال این خانم را این‌گونه کامل کرد که در این فیلم گناهان به شکل ملموسی نشان داده شده است.
جیرانی پاسخ داد: ما در این فیلم گناهان را به شکل ملموس نشان نمی‌دهیم که دانشجوی سوال کننده حرف جیرانی را قطع کرد و گفت: ولی نگاه مخاطب این گونه نیست مخاطبی که در دانشگاه زندگی می‌کند و با جنس مخالف خود رابطه دارد و با توجه به اینکه انواع گناهان در دانشگاه وجود دارد نوع نگاه دیگری به این فیلم دارد.
جیرانی پاسخ داد: بازتاب‌های که از این فیلم گرفته‌ام برعکس است. اینکه بگوییم یک فرد این فیلم را می‌بیند و نسبت به گناهانی که در این فیلم نمایش داده شده ترغیب می‌شود اشتباه است هیچ کس به وسیله این فیلم از گناهان خوشش نمی‌آید چه کسی وقتی فرجام تلخ این فیلم را ببیند به گناهان گرایش می‌یابد. اگر کسی چنین شد خودش مشکل دارد اتفاقا این فیلم به شدت اخلاقی است زیرا در این فیلم گناهان را نشان داده‌ایم اما جوانان را نسبت به عواقب تلخ و شوم آن برحذر داشته‌ایم. بازنشان دادن گناه به معنای خوب نشان دادن آن نیست.
من در این فیلم نشان داده‌ام، درست است که حتی در قشر مرفه سبک زندگی وارداتی پذیرفته شده است اما در لایه‌های پنهانی و درونی همین افراد هنوز دینداری وجود دارد و این را از رابطه آوا و پدرام به خوبی می‌توان درک کرد.
لازم به ذکر است جلسه نقد و اکران فیلم «من مادر هستم» که در یک ماه گذشته با حواشی بسیاری روبه‌روبوده در دانشگاه امیرکبیر به همت خانه سینمای دانشگاهی ایران و کانون فیلم دانشگاهی امیرکبیر با حضور حسین علی کریمی دبیر خانه سینمای دانشگاهی ایران، حسین معززی نیا منتقد سینما، فریدون جیرانی کارگردان و رضا قاضی رئیس بخش هنری وزارت علوم برگزار شد.
ارسال نظرات