از تجهیزات حرفه‌ای کارگاه‌های دانشگاه بجنورد تا روایت آغاز یک کارآفرینی / صفر تا صد محصولات را تولید می‌کنیم

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسین اکبری؛ اکثر ما به دنبال شغل‌هایی شیک، دولتی و بی دغدغه هستیم تا با خیالی راحت صبح از خواب برخیزیم و بدون توجه به قیمت ارز، سکه، مواد اولیه تولید و بسیاری از موارد دیگر به سر کار خود رفته و اصطلاحا کار ارباب رجوع را راه بیندازیم. اندک افرادی هستند که فکری بر خلاف این دارند. آن‌ها روی پای خود ایستادن را ترجیح می‌دهند و به قول معروف راضی به یک آب باریکه برای چرخاندن زندگی خود نیستند.

از این جهت است که این افراد به دنبال ماجراجویی می‌روند. البته ماجراجویی همواره دنبال گنجی ناشناخته رفتن نیست. راه اندازی یک کسب و کار آن هم از جنس تولیدی با وجود موانع ریز و درشتی که بر سر راه این این موضوع قرار دارد شاید به زبان ساده باشد.

ورود به این وادی دلی شجاع می‌خواهد. سرمایه گذاری در تولید آن هم در شرایطی که ممکن است هر لحظه مواد اولیه گران شود و به این ترتیب تولیدی از کار بیفتد، تصمیمی ساده نیست. اما می‌شود با یک مدیریت صحیح و جامع مشکلات را پشت سر گذاشت. اینک جوان‌های زیادی هستند دل از کار دولتی بریده و خود به دنبال فعالیت اقتصادی رفته اند.

مینا نوروزی، استاد رشته صنایع دستی در دانشگاه بجنورد است. نوروزی که مدرک کارشناسی ارشد صنایع دستی را از دانشگاه هنر تهران اخذ کرده، حدود ۱۰ ماه پیش یک کارگاه سفالگری در بجنورد راه اندازی می‌کند و اینک چرخ زندگی اش به خوشی می‌چرخد. او با ایجاد نقش‌های بسیار زیبا بر روی سفال باعث شده مشتریان زیادی به محصولاتش علاقه‌مند شوند. به سراغ این بانوی تولیدکننده رفتیم و با او به گفتگو نشستیم.

دانشجو: ابتدا از نحوه شروع فعالیت خود بگویید.
حدود ۱۳ سال است که در حوزه سفالگری مشغول به فعالیت هستم. در زمان دانشجویی خود در کارگاه‌ها کار می‌کردم. پس از پایان تحصیلم به عنوان استاد کارگاه فعال بودم و از آذر ۹۷ کارگاه خودم را راه اندازی کردم. در میانه راه با فرد دیگری همراه شدم که بیشتر در زمینه ایده پردازی به من کمک می‌کند.

در ابتدا که کار کارگاهم آغاز به کار کرد بیشتر در حوزه نقاشی زیر لعابی بر روی سفال مشغول بود و به مرور در ایجاد طرح دست بردیم و طرح‌های سنتی را مدرن کردیم. تصویر و فرم سازی‌های نو و جدید در متن کار ما قرار دارد. برای محصولاتمان هیچگونه قالبی نداریم و همگی به صورت تک به تک با دست فرم داده شده اند. محصولات ما اکثرا علاوه بر جنبه تزئینی که دارند، کاربردی بوده و قابل استفاده در زندگی هستند و با شست و شو و یا قرار دادن در مایکروویو هیچ آسیبی نمی‌بینند.

دانشجو: چند نفر در کارگاه شما فعال هستند؟
فضای کارگاهم بسیار کوچک است و جا ندارم و لذا در آنجا بیشتر تدریس می‌کنم؛ فعلا ۲ نفر در آنجا کار می‌کنند. با این حال صفر تا صد محصولاتی که تولید می‌شود را خودمان می‌سازیم.

دانشجو: سرمایه اولیه شما چقدر بود؟
حدود ۱۰ ماه پیش برای راه اندازی این کار ۳۰ میلیون تومان هزینه کردم که در این مدت به سرمایه اولیه ام دست پیدا کرده ام. به مرور در حال گسترش کار نیز هستم و سعی دارم از میان کارآموزهایم، آن‌هایی که مهارت بیشتری دارند را جذب کنم.

دانشجو: سیستم فروش محصولاتتان به چه نحوی است؟
برای فروش بیشتر به صورت مجازی فعالیت می‌کنیم. علاوه بر سایت، پیج‌های اینستاگرام و تلگرام برای فروش به ما کمک می‌کنند؛ لذا به شکل آنلاین اجناس خود را می‌فروشیم و یا سفارش گالری‌های خارج از استان می‌پذیریم. برای خارج از کشور نیز این اتفاق رقم خورده است. از طریق یکی از اساتیدم تابلوهایم به اسپانیا برای بازاریابی ارسال شده. برای کشور آلمان نیز نمونه فرستاده ام.

در محل حسینیه جاجرمی‌های شهرستان بجنورد که غرفه‌هایی در اختیار تولید کنندگان قرار گرفته است یک غرفه داریم که بازدیدکننده‌هایی دارد. همچنین در نمایشگاه‌های استانی و خارج از استان را نیز شرکت می‌کنیم.

دانشجو: مواد اولیه سفالگری رشد قیمت داشته است؟
در ابتدای شروع کار مقدار زیادی مواد اولیه خریداری کردم که هنوز تمام نشده و دوباره مواد اولیه نخریده ام؛ به همین دلیل قیمت‌های کنونی ما بسیار پایین‌تر از بازار است. بعد از خرید جدید احتمال دارد افزایش قیمت داشته باشم. یکی از مواد اولیه ما گل است و، چون دستگاه فرآوری گل ندارم مجبور شدم از همدان این ماده را خریداری کنم؛ این دستگاه حدود ۴۰ میلیون تومان است. مواد لعاب نیز از استان‌های دیگری تهیه شده. قیمت این مواد حدودا ۲ و نیم برابر شده است. برخی از مواد اولیه ما وارداتی و برخی نیز در داخل تولید می‌شوند.

دانشجو: حمایت‌های مسئولان مناسب بوده؟
همه می‌گویند خودت باید دنبال باشی تا مورد حمایت قرار بگیری. به این دلیل پیگیری زیادی انجام داده ام. میراث فرهنگی دستگاه‌هایی دارد که به بخش خصوصی واگذار کرده، اما متاسفانه تمام دستگاه‌ها به یک نفر اختصاص یافته است. باید دستگاه‌ها بین صنعتگران پخش شود. نمی‌شود که به یک نفر تمام امکانات داده شود و بقیه افراد روی پای خودشان بایستند. با این حال پیگیری‌هایی کرده ام و بناست یک دستگاه مخصوص نیز به من بدهند. البته غرفه‌ای نیز با اجاره پایین در اختیارم قرار داده اند هرچند در استان‌های دیگر این مبلغ را نیز نمی‌گیرند.

دانشجو: اسقبال دانشجویان از سفالگری در چه حدی بوده است؟
در دانشگاه در حوزه سفال و کارگاه شیشه تدریس می‌کنم. برخی دانشجویانی که استعداد خوبی دارند سعی می‌کنم جذبشان کنم، اما محدودیت فضا دارم. استقبال مناسبی از این کار شده است. دانشجویانی داشته ام که خوشان وارد کار شده اند، اما در تخصص‌های دیگر و اکنون درآمد‌های بالایی دارند.

دانشجو: کارگاه‌های دانشگاه بجنورد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ظرفیت کارگاه‌های دانشگاه بجنورد خوب است و تجهیز شده اند. دستگاه‌ها اکثرا درجه یک هستند. مواد مورد نیاز دانشجویان نیز به میزان کافی وجود دارد. برای اکثر کارگاه‌ها به همین شکل است، اما با وجود این امکانات تعداد دانشجویان که باید از این امکانات استفاده کنند کم است. به عنوان مثال دانشجویان چندین ترم را جمع می‌کنند تا یک بار کلاس سفال برگزار شود؛ در تابستان و یا ترم‌های دیگر این دستگاه‌ها خاک می‌خورد.

دانشجو: این کارگاه‌ها به افراد غیر دانشجو واگذار نمی‌شود؟
من پیشنهاد دادم که کارگاهی را اجاره کنم و هزینه آن را بپردازم. این امر هم برای دانشگاه درآمدزایی دارد و نیز کار یک تولیدکننده راه می‌افتد. روند اداری این موضوع تا حدودی طی شده و فکر می‌کنم این اتفاق خواهد افتاد. البته مواد اولیه را باید کسی که اجاره می‌کند با خود به کارگاه بیاورد.

دانشجو: جایگاه رشته صنایع دستی در جامعه کجاست؟
اکثرا رشته صنایع دستی را نمی‌شناسند. گاهی که از دانشجویانم رشته تحصیلیشان را می‌پرسم می‌بینم اکثرا تجربی و ریاضی بوده اند و معدود افرادی که در هنرستان درس می‌خواندند هم از رشته اطلاعات خاصی نداشتند.

صنایع دستی برای خودش یک دنیا است. البته یک مشکل فکری در این جا وجود دارد. رشته صنایع دستی در بین مردم شناخته شده نیست. زمانی که خودم می‌خواستم به این رشته وارد شوم از سمت خانواده ام نیز موانعی داشتم. همچنین زمان راه اندازی کارگاه، خانواده ام علی رغم کمک‌های زیادی که داشتند، اما ته دلشان راضی نبودند. البته زمانی که دیدند در کارم موفق شده ام آن‌ها نیز نظرشان راجع به رشته صنایع دستی تغییر کرد.

دانشجو: درواقع می‌شود به درآمدزایی از این رشته امید داشت؟
کسانی که علاقه‌مند این کار هستند وارد شوند و بدانند که از نظر مالی نیز تامین خواهند شد. به دانشجویانم می‌گویم که شما حتی در خانه هرکاری توانستید انجام دهید و هرچه در خانه امکان انجامش را نداشتید من در کارگاهم برایتان انجام می‌دهم. محصول نهایی را نیز اگر خواستید خودتان بفروشید و یا در کنار محصولات من با برند خودتان به فروش برسانید.

دانشجو: به فکر گسترش کارگاه خود هستید؟
برای گسترش این کار ابتدایی‌ترین مسئله داشتن نیروی هنرمند است. اگر تجهیزات درجه یک باشد، اما نیروی انسانی نداشته باشیم کارمان لنگ می‌شود. از این جهت در ابتدا به دنبال تربیت نیروی کار هستم. زمانی که نیرو تامین شد کارگاه را گسترش می‌دهم، زیرا بزرگ‌تر کردن فضا کار خاصی نیاز ندارد و فقط باید مقداری تجهیزات خرید و مکان بزرگتری اجاره کرد.

دانشجو: کوچک شدن سفره مردم بر فروش شما اثری داشته؟
کارهایمان تنوع زیادی دارد و حتی ۲ کار شبیه به هم نمی‌توانید در کارگاه ما پیدا کنید. این تنوع باعث شده مشتری جذب شود و حتی سفارش دهد. البته کار ما صرفا تزئینی نیست و جنبه کاربردی نیز دارد. معتقدم اگر کار را حرفه‌ای و با تنوع انجام دهیم مشتری ما از دست نمی‌رود.

دانشجو: سخن آخر
اگر بگویم مسئولان حمایت کنند یک حرف کلیشه‌ای است، اما انتظار دارم به بانوان بهای بیشتری بدهند. زمانی که کارگاهم را بنا بود افتتاح کنم فقط مدیرکل میراث فرهنگی به بازدید آمد. اگر از ما خرید نمی‌کنند حداقل در کنارمان باشند. اساتیدم در تهران می‌گفتند در تهران بمان، اما من خواستم در شهر خودم تولیدی راه بیندازم. کار‌های ما از نظر کیفیت با محصولات سایر استان‌ها برابری می‌کند و از این رو انتظار دارم مسئولان استانی ما را به بخش‌ها و استان‌های دیگر معرفی کنند.

اگر کسی به کاری علاقه داشته باشد پای سختی هایش نیز می‌ایستد. اکنون من کار سنگین سفال را انجام می‌دهم، اما چون به کارم علاقه‌مند بودم، راهم را ادامه دادم و موفق شدم؛ دانشجویان نیز به فعالیت مورد علاقه خود رجوع کنند و آن را ادامه دهند.