پایان‌نامه‌هایی که دغدغه‌‌اند / کاغذی یا الکترونیکی؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- سارا سلیمی؛ دود چراغ خوردن، با قلم و مرکب روی پوست نوشتن و... از نشانه‌های کوشش و زحمات افراد در سالیان دور است. به تدریج با ورود کاغذ و فراگیر شدن آن و سپس صنعت چاپ و... نوشتن روی کاغذ باب شد و راه علم آموزی آسان‌تر گشت.

بوی کاغذ نو برای بسیاری از افراد نوستالژیک و زیباست؛ کاغذی که از دل طبیعت وارد صنعت می‌شود و سپس زیر دست ما سیاه می‌شود. تهیه کردن کاغذ پروسه طولانی را طی می‌کند و روش‌های متفاوتی دارد که هر کدام از آن‌ها هزینه‌های متفاوتی را روی دست صاحبان صنعت می‌گذارد.

 

مصرف کاغذ در یک جامعه و کشور طبیعتا ضروری و زیاد است؛ می‌توان گفت: هر کسی در جامعه با کاغذ سر و کار دارد. در صنعت تولید کاغذ، رسیدن به خودکفایی همه‌جانبه بسیار مفید و مقرون به صرفه خواهد بود، مخصوصاً برای کشوری همچون ما که در شرایط تحریم به سر می‌بریم؛ گفتنی است که نیاز روز افزون به کاغذ هیچ توجیهی برای مصرف غلط از آن نمی‌تواند باشد یا ارتباطی به مصرف نادرست و خارج از حد لازم آن ندارد.

مسئله حذف پایان نامه‌های کاغذی این روز‌ها برای دانشجو‌های تحصیلات تکمیلی و کارشناسی ارشد، بسیار آشنا و داغ است؛ هر دانشجویی که برای پایان نامه می‌دود، حداقل ۳ الی ۴ نسخه از پایان نامه خود تکثیر می‌کند تا به دست اساتید راهنما و مشاور و... برساند؛ پایان نامه‌هایی که برگه‌ها و قطر زیاد جزو ویژگی‌های لاینفک آن هستند.

در تیرماه سال جاری شریعتی نیاسر، معاون وقت آموزشی وزارت علوم، به دانشگاه‌های کشور، نامه‌ای با محتوای ممنوعیت پایان نامه‌های کاغذی ارسال کرد؛ این برنامه در هنگام ابلاغ نامه قرار بود از سال تحصیلی آینده در دستور کار قرار گیرد.

 

 

دنیای الکترونیک روز به روز گسترده‌تر می‌شود و جوامع همه به دنبال گسترش دادن آن در قلمرو خود هستند و گویا هیچ کس مایل نیست از عصر تکنولوژی عقب بماند؛ اما همچنان موضوع الکترونیکی پایان نامه‌ها موافق و مخالف‌های خود را دارد.

 

از مزایای پایان نامه‌های الکترونیکی می‌توان به مواردی همچون اشغال فضای بسیار اندک در مقابل فضایی که پایان نامه‌های کاغذی اشغال می‌کنند، همچنین نداشتن هزینه گزاف هم، چون هزینه پایان نامه کاغذی، حفظ سلامت محیط زیست، دسترسی راحت و آسان دانشجو به پایان نامه و در آخر کاهش وابستگی به ارز در شرایط تحریم را اشاره کرد.

غول دنیای الکترونیک برای دانشگاه‌ها، البته به اعتقاد برخی، معایبی نیز همراه مزایای خود دارد؛ معایبی هم، چون هزینه زیرساخت هنگفتی که روی دست مسئولین و سازمان مربوطه می‌گذارد؛ گرانی زیرساخت‌های آی تی و مسائل مربوط به بودجه بر گریبان دانشگاه‌هایی که زیرساخت مناسب ندارند، دست گذاشته و خواهد فشرد! پس منطقی است که زمانی صرف این موضوع خواهد شد تا دانشگاه‌ها آمادگی لازم را پیدا کنند.

برخی از دانشگاه ها، مثل دانشگاه خواجه نصیر طوسی که از داشتن کتابخانه مرکزی محروم هستند، باید مکانی را تعبیه کنند و هم چنین علاوه بر آن تجهیزاتی همانند سیستم‌های کافی برای دانشجویان تدارک ببینند تا امکان اجرا کردن دستور حذف پایان نامه‌های کاغذی را کاملا اجرا کنند.

 

 

به اعتقاد برخی از اساتید، وزارت علوم باید خیال دانشجو و استاد راهنما را از بابت امنیت حفظ پایان نامه‌ها راحت کند و یا سامانه جامعی را طراحی کرده که مطابق با استاندارد‌های لازم، جامع و مد نظر افراد سیستم آموزشی کشور باشد.

در این بین باید گریزی به پایان نامه‌های مربوط به مسائل خاص و امنیتی کشور زد که درباره آن‌ها نیز باید تدابیری اندیشیده شود تا دغدغه آن دسته از افراد نگران بابت چنین موضوعی نیز حل شود.

گرانی‌های یک سال اخیر بر قیمت کاغذ بسیار تأثیر گذاشته است و آن را چند برابر کرده و طبیعی است که چنین هزینه‌هایی برای بسیاری از دانشجو‌ها فشار اقتصادی در پی دارد؛ از طرفی ممنوعیت پایان نامه‌های کاغذی را می‌توان از اقدامات سبز در جهت کمک به حفظ محیط زیست دانست و امیدوار به اقدامات بعدی در این راستا بود، اما سوالی که پیش می‌آید این است: آیا مسئولین فقط کاغذ پایان نامه‌ها را دیده و نگران شده اند و یا به کاغذ‌های بی شماری که در بسیاری از معاملات، مشاغل و ارگان‌های دولتی و چرخه مالی مصرف می‌شود هم فکر کرده اند؟

 

چندی پیش در یکی از دانشگاه‌های معتبر ایران لب تاب دانشجویی به سرقت رفت و سپس بعد از آن نوشته روی برگه‌هایی که از طرف دانشجوی مذکور بود در سطح دانشکده شان به چشم می‌خورد؛ برگه‌هایی حاوی چنین پیامی که حاصل زحمات پنج سال اش در آن سیستم بوده و فقط برای برگرداندن آن فایل، ۲۰ میلیون تومان مژدگانی پرداخت خواهد کرد! باید تدابیری اندیشیده شود تا دانشجو‌ها ملزم به کپی کردن پایان نامه‌های خود در چند هارد باشند و سامانه خاصی طراحی گردد و یا هر چاره دیگری که بتواند در برابر مشکلاتی همچون به سرقت رفتن سیستم، پریدن و یا حتی پاک شدن ناگهانی آن، عرض اندام کند و از وقوع آن‌ها جلوگیری کند.