به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، از گابریل گارسیا مارکز، نویسنده محبوب کلمبیایی پرسیدند اگر روزی کتابی بنویسی و مردم نخوانند چه احساسی به تو دست می‌دهد، گفت: «همیشه دوست دارم تا خواننده داشته باشم حتی یک نفر، اما طبیعتا برایم خوشایند است که همیشه کتاب‌هایم پرفروش باشد و مردم بخوانند.» نویسنده‌ها دوست دارند کتاب‌هایی که می‌نویسند در ابعاد وسیعی به دست مخاطب برسد و درمورد آن اثر حرف بزنند. حتی اگر به شهرت و محبوبیت مارکز رسیده باشند. رقم فروش کتاب‌ها و اقبال مخاطب نسبت به یک اثر شاید معیار دقیقی برای قدر و اعتبار آن اثر نباشد، اما شاید بتوان با استناد به آن شرایطی را که یک جامعه و فضای نشر در آن زیست می‌کند، بررسی کرد. خیلی‌ها می‌گویند در شرایط عجیب سال کرونایی، تنها بخشی که بین تولیدات فرهنگی سرپا مانده و تا حدی جان گرفته حوزه نشر و کتاب است. در این صفحه بررسی کردیم که مردم در بازه یک‌سال گذشته چقدر کتاب خریدند. آیا مدل کتابخوانی مردم تغییر کرده است و پرفروش‌ترین کتاب‌های سال ۱۳۹۹ چه کتاب‌هایی هستند.
چرا این کتاب‌ها در سال ۹۹ پرفروش شدند.
اما داستان پرفروش‌ها همیشه جذاب بوده است. با رصد همه اتفاق‌هایی که در سال ۱۳۹۹ افتاد به مجموع ۱۵ کتاب رسیدیم که توانسته‌اند جزء پرفروش‌های سال ۱۳۹۹ البته بدون احتساب اسفندماه قرار بگیرند. مطمئنا می‌توان بیشتر از این هم به این لیست اضافه کرد، اما مهم‌ترین نکته تحلیل کردن این مدل خرید مردم است.
برای اینکه این موضوع را بهتر تحلیل کنیم به سراغ زهرا مددی، دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی رفتیم تا او برای‌مان این جدول را تحلیل کند و بگوید چه چیزی باعث می‌شود این کتاب‌ها خریداری شوند.
مددی با اشاره به حضور کتاب‌های روانشناسی در این لیست گفت: «الان چند سالی است جامعه ما به سمت خواندن کتاب‌های روانشناسی رفته است، دلیل آن هم چند مساله است؛ اولین دلیل به این برمی‌گردد که در فضای مجازی بسیار این مساله را شاهد هستیم که روانشناسان یا کسانی که ادعای دانستن روانشناسی دارند، مردم را به سمت خواندن این کتاب‌ها تشویق می‌کنند، همین مساله باعث شده است تا مردم حتی اگر دوست هم نداشته باشند با توجه به حجم تبلیغات به سمت خرید این کتاب‌ها بروند، حتی من آماری را می‌دیدم که در کشور افغانستان هم این مساله زیاد شده است و کتاب‌های روانشناسی بسیار خریده می‌شود. نکته بعدی هم این است که شرایط کشور، به‌گونه‌ای است که مردم دنبال آرام‌کردن روح و روان خودشان هستند، همین باعث می‌شود تا به سمت خرید این مدل کتاب‌ها بروند تا شاید کمی از استرس و اضطراب این روزهایشان کم کنند.»
او همچنین به اضافه‌شدن شکل جدیدی از کتاب‌ها به لیست پرفروش‌های امسال اشاره کرد و گفت: «خیلی کم پیش می‌آید که کتاب‌های خاطره در جمع کتاب‌های پرفروش کشور قرار بگیرد، اما می‌بینیم که امسال این اتفاق با دو کتاب از آمریکا افتاده است. دلیلش هم که کاملا مشخص است. مردم علاقه دارند تا بیشتر درمورد ایران بدانند آن هم از زبان آمریکایی‌ها. کتاب سرزمین موعود در بهمن‌ماه به ایران رسید، اما آنقدر تقاضا برای کتاب بالا بود که در فاصله کوتاهی چاپ‌های مجدد کتاب به فروش رسید. این مساله درمورد کتاب جو بایدن و معاونش هم تکرار شده است. کتاب هنوز منتشر نشده، اما تقاضا برای خرید آن وجود دارد. چه بخواهیم و چه نخواهیم جامعه ما الان دچار تنش است و همین تنش‌ها باعث شده مردم بیشتر به‌دنبال این مدل کتاب‌هایی باشند که در این لیست مشاهده می‌کنید.»
مددی معتقد است چالش‌ها و تنش‌های جامعه بر کتابخوانی مردم بسیار تاثیرگذار است و می‌گوید: «نکته مهم اینجاست شاید خیلی‌ها ندانند، چرا مثلا به سمت خرید کتاب‌های روانشناسی می‌روند و همین جمله که دوست دارم این کتاب‌ها را بخوانم را بگویند، اما شرایط جامعه بسیار تاثیرگذار است. یک مثال برای شما می‌زنم در کشور آلمان زمانی که اقتصاد دچار تنش شده بود، مردم بیشتر به سمت خرید کتاب‌هایی می‌رفتند که به آن‌ها بگوید در شرایط بد اقتصادی باید چه کاری انجام بدهند یا چه کاری را می‌توانند داشته باشند، همه این‌ها نشان از این دارد که خرید مردم در کتاب‌ها به شرایط جامعه برمی‌گردد.»
پرفروش‌های اپلیکیشن‌های کتابخوانی
برخی با ادعای اینکه قیمت کتاب بالا رفته است و بهانه‌هایی مثل اینکه در شرایط کرونا، امکان حضور در کتابفروشی سخت شده است به سراغ اپلیکیشن‌های کتابخوانی می‌روند. به هرحال یکی از مسیر‌های راحت کتابخوانی، اپلیکیشن‌ها هستند. در این مطلب هم به سراغ پرفروش‌های طاقچه و فیدیبو رفتیم تا بدانیم کتاب‌های پرفروش آن‌ها چه چیز‌هایی بوده است.
بازارگرمی با نام پرفروش‌ها
برخی‌ها معتقدند گفتن از کتاب‌های پرفروش باعث می‌شود حواس مخاطب در بازار کتاب به هم بخورد و بخش مهمی از افراد نگاه‌شان معطوف به لیست پرفروش‌ها برود. شاید براساس همین استدلال است که دیگر در طرح‌های فصلی یا برگزاری نمایشگاه کتاب، آمار رسمی از پرفروش‌ها اعلام نمی‌شود. البته در این بین، حرف و حدیث‌هایی درمورد دقیق نبودن آمار فروش کتاب‌ها مطرح می‌شود مثل اینکه گفته می‌شود ناشران برای کتاب‌هایشان آمارسازی می‌کنند تا کتاب‌هایشان را در لیست پرفروش‌ها نگه دارند. حتی گفته می‌شود در نحوه تبلیغات به سایت‌های مرتبط با کتاب پول می‌دهند که همیشه کتاب‌شان را جزء پرفروش‌ها قرار دهند.
با نگاهی به آمار نشر کتاب در بهار ۹۹ و مقایسه با بهار سال ۹۸، متوجه می‌شویم شیوع کرونا باعث چاپ تعداد بیشتری از کتاب‌ها شده است و از آن طرف می‌بینیم که قیمت کتاب‌ها تقریبا ۵۰ درصد گران‌تر شده است. چاپ کتاب‌های بیشتر نشان از این دارد که مردم در دوران قرنطینه سعی کرده‌اند کتاب بیشتری بخوانند و همین مساله باعث شده ناشران دست به کار شوند و کتاب‌های بیشتری چاپ کنند. یک‌سری از کتاب‌ها تحت‌تاثیر تبلیغات و سابقه فروش در بازار نشر یا پیشنهاد‌هایی بین کتابخوان‌ها دست به دست می‌شود. اما بهار امسال کتاب نیم‌دانگ پیونگ‌یانگ تازه‌ترین اثر رضا امیرخانی به جمع پرفروش‌های کتاب اضافه شد.
پاییز ۹۹ هم مانند تابستان پنج درصد از تعداد کتاب‌ها کم شده است که با توجه به وضعیت موجود در کشور و گرانی می‌تواند قابل‌تامل باشد. اما باز در میانگین قیمت شاهد افزایش چشمگیر حدود ۴۰ درصدی در قیمت کتاب هستیم. این مساله مطمئنا برای مخاطب کتاب با وجود گرانی‌هایی که در همه‌چیز وجود دارد، سخت خواهد بود.
با مقایسه آمار در تابستان ۹۹ با تابستان ۹۸، به این موارد می‌رسیم که چاپ کتاب در تعداد کل کتاب‌ها کمی در تابستان ۹۹ کاهش داشته که البته درصد تغییر تقریبا پنج درصد است. اما دوباره در قیمت کتاب شاهد افزایش ۴۰ درصدی هستیم که این می‌تواند به‌خاطر گرانی‌هایی باشد که تقریبا در سال ۹۹ در همه بخش‌ها شاهد بودیم و به بخش کتاب هم رسیده است. تابستان و کم شدن کتاب‌ها یک نکته دیگر هم دارد، قبل ازشروع سال و به بهانه نمایشگاه کتاب، ناشران کتاب‌های بیشتری منتشر می‌کنند، اما در تابستان معمولا تعداد چاپ کتاب کمتر می‌شود، امسال نمایشگاه کتاب نداشتیم و بلاتکلیفی و بعد هم مشخص شدن اینکه نمایشگاه در پاییز و یا زمستان برگزار می‌شود باعث شد تا تعداد کتاب‌های منتشر شده در تابستان کمتر شود.
مطمئنا برای ناشران، زمستان ۹۹، پر از خبر‌های خوب و خوش بود. نمایشگاه مجازی کتاب برگزار شد و توانستند خیلی از کتاب‌هایشان را به فروش برسانند، حتی به قول یکی از ناشران بزرگ، مردم تقاضای کتاب‌هایی را از ما داشتند که اصلا فکرش را نمی‌کردیم که فروش برود برای همین اصلا آن کتاب‌ها را منتشر نکردیم. چون هنوز آمار اسفندماه امسال را نداریم، آمار این جدول را بدون ماه اسفند در دو سال آوردیم و مقایسه داشتیم. با توجه به برگزاری نمایشگاه متوجه می‌شویم که چقدر تعداد کتاب‌های چاپ‌شده در سال ۹۹ بیشتر شده است و از آن طرف قیمت هم بدون احتساب اسفندماه، تقریبا ۴۵ درصدی افزایش داشته است.
منبع: روزنامه فرهیختگان
ارسال نظرات