اعتراض ۲۵۰ استاد دانشگاه به تأخیر­ در نوسازی آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیأت­ علمی / پیشنهاد ارائه آیین‌نامه تحولی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، ۲۵۰ نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های کشور با درجه استاد تمامی ضمن اعتراض به تأخیر­ نهاد‌های سیاست­گذار و مجری در حوزه علم، فناوری و فرهنگ برای نوسازی آیین نامه ارتقاء و ترفیع علمی اعضای هیأت­های علمی در دانشگاه­ها در نامه‌ای به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تاکید کردند که با توجه به تأخیر­های سیاستگذاران، آیین نامه ­ای را بر مبنای ظرفیت‌­­های علمی ایران اسلامی و مبتنی بر خرد جمعی دانشگاهیان در بهار ۱۴۰۰ پیشنهاد خواهند کرد.

متن نامه به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

العِلمُ سُلطانٌ مَن وَجدَهُ صالَ بِهِ وَ مَن لَم یَجِدهُ صیلَ عَلَیه. (امام علی علیه السلام)

دانش، سلطنت و قدرت است، هر که آن را بیابد، با آن یورش برد، و هر که آن را نیابد، بر او یورش برند.

حجت ­الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر سید سعید رضا عاملی، دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی

جناب آقای دکتر منصور غلامی، وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری

سلام علیکم

اللهم صل علی محمد و آل محمد؛ با احترام، همان­طور که مستحضرید، انقلاب شکوهمند اسلامی در حالی وارد گام دوم و نیز دومین مرحله از مراحل تمدنی خویش؛ در خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی نقل مکان کرده، که از چالش­ها و موانع ادوار پیشین عبور نموده است؛ آرمان­های جهان شمول آن که زمانی صدای آن فقط از ایران اسلامی طنین­انداز بود، اینک در بین ملت­های مسلمان و مستضعفین جهان به جریانی زنده تبدیل شده است.

اکنون جمهوری اسلامی در نقطه عطف و پیچی تاریخی قرار دارد، نقطه­ای که می­تواند مرکزی برای بازتاب تولید قدرت ملّی برآمده از هویت ایرانی – اسلامی باشد؛ در این برهه سرنوشت­ساز، یکی از نهاد‌های مهم و توانمند نظام مقدس جمهوری اسلامی که مسئولیت و نقش خطیری در دستیابی به آرمان­های بلند آن در سطوح ملّی و بین المللی بر عهده دارند، همانا دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی کشور است. گو اینکه معمار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) نیز دانشگاه­‌ها را «مبداء همه تحولات و مقدرات یک کشور» نامیدند؛ از این رو تحول در این نهاد می­تواند به موتور پیش‌ران اعتلای کشور در سایر نهاد‌ها و عرصه­ها تبدیل شده و خود نیز الگویی برای دانشگاه تمدن­ساز، پیشرفتگی علم و فناوری تراز اسلامی و همچنین واجد حکمرانی تراز اسلامی در بین ملت­های مسلمان و مستعضفان عالم باشد.

سیر تحول، پیشرفت و عملکرد دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی کشور در گام اول انقلاب بویژه با گذشت دو دهه از نهضت تولید علم، جنبش­نرم­افزاری و نوزایش علمی، به اذعان مؤسسات معتبر بین­المللی و ناظران جهانی نشان می­دهد که در عرصه‌­های مختلف آموزشی، پژوهشی و فناوری، دستاورد‌ها و ثمرات درخشان، بالنده و شگفت­آور به روی ملّت و میهن اسلامی گشوده شده که از آن جمله می ­توان به فعالیت هزاران شرکت و مؤسسه دانش­بنیان و فناور در نقاط مختلف کشور، قرار گرفتن تعدادی از دانشگاه­های کشور در زمره ۱ درصد دانشگاه­های برتر جهان، افزایش چشم­گیر سهم ایران (۲ درصد) در تولید علم جهان، کسب رتبه ۲۱ جهان در مقالات علمی کیفی پر استناد، پیشرفت­های چشم­گیر در حوزه­‌های دانش پزشکی همچون سلول­های بنیادی، ترمیم ضایعات نخاعی، تولید دارو‌های راهبردی، شبیه­‌سازی حیوانات و ...، دستیابی به رتبه نخست منطقه و رتبه ۱۷ جهانی در تولیدات علمی، کسب رتبه پنجم جهانی در عرصه نانو و صادرات محصولات دانش­بنیان مبتنی بر نانو به ۴۷ کشور جهان، قرار گرفتن در بین ۱۲ کشور دارای چرخه کامل فناوری فضایی و ۸ کشور پیشرفته جهان در دانش علمی و فناوری هسته­ای و ده­ها پیشرفت علمی و فناوری در صنایع دفاعی، موشکی، هوافضا، زیست فناوری و ... اشاره نمود. از سویی بنا به بیان رهبر فرزانة انقلاب اسلامی (مدظله العالی)، «همه و همه [این دستاوردها]در حالی اتّفاق افتاده که کشور دچار تحریم­های مالی و علمی بوده و ما با وجود دشمن در جهت مخالف جریان دشمن‌ساز، به رکورد‌های بزرگ دست یافته‌ایم و این نعمت بزرگی است که به‌خاطر آن باید روز و شب خدا را سپاس گفت».

با این وصف، امّا با توجه به بررسی‌های تجربی و ارزیابی‌های میدانی و نیز نظر معظم له: «این راه طی‌شده، با همه‌ی اهمّیّتش فقط یک آغاز بوده است و نه بیشتر. ما هنوز از قلّه‌های دانش جهان بسیار عقبیم؛ باید به قلّه‌ها دست یابیم. باید از مرز‌های کنونی دانش در مهم‌ترین رشته‌ها عبور کنیم. ما از این مرحله هنوز بسیار عقبیم».

از دیگر سو پر واضح است که یکی از مهم­‌ترین محور‌های پیشرفت­های بدست آمده در «گام اول انقلاب» و همچنین از ارکان ادامه مسیر پرشتاب علمی و نیز رفع عقب­ماندگی­ها در نیل به قله­های دانش و عبور از مرز‌های علم و پژوهش در «گام دوم انقلاب»، همانا «اعضای ارجمند هئیت­های علمی» و نظامات حاکم بر آن­ها، یعنی «آئین­نامه ارتقای مرتبه علمی ایشان» است. در واقع آئین­نامه ارزیابی و ارتقاء مرتبه علمی اعضای هیئت علمی را می­توان یکی از ابزار‌های بالقوه و گلوگاه­ مهم تحقق ظرفیت­های «علم و پژوهش» در بیانیه گام دوم انقلاب و نیز مقوّم تحقق سیاست­های کلی علم و فناوری و نقشه جامع علمی کشور دانست.

علی­رغم نقاط قوت و نقشی که آئین­ نامه ارتقاء در جهت­دهی و نظام­مند نمودن فعالیت­های اعضای هئیت علمی، رشد پرشتاب تولیدات علمی و ارتقا رتبه و جایگاه علمی کشور در منطقه و جهان داشته، اما دارای نقاط ضعف اساسی نیز است که به خصوص می­‌توان به یکسان‌­نگری و عدم توجه به تنوع مأموریتی، کارکردی و مقتضیات زیرنظام­‌های آموزش عالی کشور (اعم از دولتی، آزاد، پیام نور، فنی - حرفه­ای، علمی و کاربردی و ...)، علوم و رشته­‌ها (اعم از مهارتی، ترویجی و نظری) و غلبه کمیت­‌گرایی بر کیفیت در فعالیت­های چهارگانه مدنظر آئین­ نامه اشاره نمود که از جمله مصادیق آن می­ توان؛ به غفلت در تقلیل آموزش به کمیت تدریس و غفلت از تکثیر و پرورش شاگردان تراز، پایین بودن جایگاه پژوهش­های علمی و فناوری مسئله­ محور و مأموریت­گرا در فعالیت­های اعضای هئیت علمی، کم­ توجهی به مسئولیت­های اجتماعی و عینیت ­بخشی دستاورد‌های پژوهشی و فناوری در حل مسائل و نیاز‌های کشور و ... را اشاره کرد، این در حالی است که در اسناد مختلف بالادستی نظام آموزش عالی و علم و فناوری کشور از جمله در اقدام ملی ۲۱ ذیل راهبرد کلان ۶ در نقشه جامع علمی کشور بر لزوم «باز تعریف نظام ارتقاء اعضای هیئت علمی و پژوهشگران بر اساس ضوابط کیفی و اهداف و ارزش‌های نقشه جامع علمی کشور» تصریح و همچنین در بند الف ماده ۱۶ قانون برنامه پنجم توسعه کشور نیز صراحتاً بر «بازنگری آیین ­نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی به نحوی که تا ۵۰% امتیازات پژوهشی اعضاء هیئت علمی معطوف به رفع مشکلات کشور باشد» تأکید شده است.

هر چند آئین ­نامه ارتقاء مرتبه علمی اعضای هیئت علمی در طی سال‌های اخیر به صورت مکرر بازنگری و اصلاح شده و اصلاح گران دلسوز نیز سعی داشته تا فعالیت­های اعضای هئیت علمی را در راستای نیل به دانشگاه مأموریت­گرا در چشم انداز دانشگاه تمدن‌ساز و پشتیبان تمدن نوین ایرانی – اسلامی و اهداف نظام علم و فناوری کشور جهت­‌دهی و تداوم بخشند و در این راستا اقدامات ارزشمند و قابل تقدیری نیز انجام یافته، اما نقد‌های اصلی و جدی کماکان در ماده­های چهارگانه آئین­نامه، پابرجا بوده و نیازمند بازنگری و تحول اساسی می­ باشد.

به این ­منظور و متناسب با ضعف­ها و نقد‌هایی که ذکر شد، و نیز به دلیل تأخیر‌های سیاستگذاران در رفع موضوع، بر آن هستیم بازنگری و تحول در آئین­نامه ارتقاء مرتبه علمی استادان دانشگاه­ها را مبتنی بر مشارکت جمعی و با حضور با گروه­های مرکب از استادان معتمد و پژوهشگران مجرب کشور مورد بررسی و بازنگری قرار داده و در همین راستا، مطالبات ملّی بزرگ ایران و مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در حوزه آموزش عالی و علم و فناوری، سیاست­ها و قوانین بالادستی (سیاست‌های کلی علم و فناوری، نقشه جامع علمی کشور، سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها و ...)، آئین‌نامه‌های قبلی و فعلی ارتقاء، چارچوب­ها، ضوابط و معیار‌های دانشگاه‌های برتر جهان و منطقه در نسبت با ظرفیت­های ایران بزرگ مورد ارزیابی واقع خواهد شد؛ در گام نخست، با صاحب‌نظران و مسئولان سیاستگذاری و اجرایی حوزه آموزش عالی، علم و فناوری کشور از جمله هئیت ممیزه برخی از دانشگاه‌ها نیز مصاحبه و گفتگو شد.

در نهایت بر اساس مطالعات فوق مقرر است، آئین‌نامه و شیوه­نامه اجرایی پیشنهادی ارتقاء مرتبه علمی اعضای هئیت علمی مؤسسه ­های آموزش عالی، پژوهشی و فناوری دولتی و وابسته به دستگاه­های اجرایی تا اواخر فروردین ماه ۱۴۰۰ تدوین و تقدیم سیاستگذاران و مجریان شود؛ انتظار دارد دستگاه­های سیاست گذار در حوزة علم، فناوری و فرهنگ با پیوستن به این ایدة ضروری، ملّی و تاریخی، تأخیر‌های خویش را در کمک به تحقق دانشگاه مأموریت­‌گرا، مرجع و تمدن‌ساز جبران نمایند.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

۲۵۰ نفر از اعضای هیأت‌های علمی دانشگاه­های کشور با درجه استاد تمام