مشکلات دیوار مرزی سیستان؛ چرا طالبان با نیروهای ایرانی درگیر شد؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، چهارشنبه شب بود که خبر‌هایی از درگیری نیرو‌های مرزی جمهوری اسلامی با نیرو‌های طالبان در فضای مجازی بازتاب پیدا کرد. این درگیری‌ها که خیلی زود هم پایان یافت مربوط به مشکل دیوار مرزی و زمین‌های کشاورزی مردمان سیستان بود که سالیان سال است کشاورزان این استان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

دیوار مرزی سیستان با افغانستان که آن سویش، زمین‌های مردمی است که صبح به صبح برای کشاورزی بر روی آن همراه با تراکتورهایشان صف می‌کشند و گروهانی که وظیفه اش بازرسی تراکتور‌ها و لوازم‌شان است؛ دیواری امنیتی و نه مرزی که تنها روزنه عبور از آن، در آهنی بزرگی است. از یک سو بومیانی هستند که نگران از دست دادن زمین هایشان با مدعی شدن افغانستانی‌ها بر سر مالکیت اراضی بین دیوار امنیتی و خط مرزی هستند و از سوی دیگر مرزبانی ایران که می‌گوید مجری دستورند و نیز مسئولانی که معتقدند مشکلی ایجاد نمی‌شود؛ چرا که خط مرزی در اسناد بین المللی ثبت شده است و کشور‌ها حق تعرض بر آن ندارند.

دیواری که کار را برای کشاورزان سخت کرده

کشاورزان سیستانی همواره گله‌مندند که برای تردد و سرکشی به مزارع کشاورزی خود، نیاز به کارت تردد و همچنین اجازه عبور مرزبانان داشته و مجبورند تراکتور‌های خود را با اجازه مرزبانان از دیوار مرزی عبور دهند، علاوه بر آنکه برخی مسئولان نگرانند افغانستان، این دیوار امنیتی را نقطه صفر مرزی بداند؛ بنابراین اراضی کشور که در آن‌سوی دیوار مرزی قرار دارد، در اختیار کشور همسایه قرار گیرد. حبیب‌الله دهمرده، نماینده زابل، زهک و هیرمند در مجلس به ایسنا گفته است؛ ساخت دیوار مرزی در منطقه سیستان باعث شده تا عده زیادی از مردم منطقه، به‌خصوص کشاورزان وسیله امرار معاش خود را از دست بدهند.

وی با اشاره به اینکه دیوار مرزی سیستان به صورت غیر کارشناسی‌شده احداث شده است، افزود: در حال حاضر هزاران هکتار از اراضی منطقه سیستان در پشت دیوار مرزی قرار گرفته و عملا دسترسی کشاورزان به این مزارع قطع شده است.

نماینده سیستان در مجلس با اشاره به آخرین اقدامات برای حل این مشکل، گفت: اول اینکه در شورای تأمین استان مصوب شده آن قسمتی که جزو مرز واقعی کشور ماست را فنس بکشند تا زمین‌هایی که آن طرف دیوار افتاده، داخل خاک ایران محسوب شود. مسأله دوم اینکه کشاورزان مالک زمین‌های آن‌سوی دیوار، می‌توانند از مرزبانی استان مجوز بگیرند و آزادانه تردد داشته باشند و کسی نباید مانع آنان شود.

دیواری امنیتی نه مرزی!

محمد سرگزی، دیگر نماینده سیستان در مجلس، اما نگرانی‌ها در خصوص ادعای مالکیت کشور‌های همسایه بر زمین‌های کشاورزی آن‌سوی دیوار را غیرمنطقی دانسته و گفته است: نقاط مرزی بر اساس طول و عرض جغرافیایی، مشخص و در اسناد بین‌المللی ثبت شده است؛ ملاک دیگر حدود مرز‌های کشور هم همان میل‌های مرزی است که مورد توافق کشورهاست.

او معتقد است، این دیوار در واقع «امنیتی» است، نه «مرزی» که در گذشته برای تثبیت امنیت مطلوب‌تر ایجاد شد و قرار بود کشاورزان بتوانند از در‌های تعبیه شده در دیوار به سهولت تردد کنند؛ اما متأسفانه این امکان برای آنان فراهم نشد و باعث شد تا کشاورزی در آن سوی مرز، بدون کشت بماند و ضرر مالی به مالکان آن وارد سازد.

نماینده مردم سیستان در مجلس تصریح کرد: احداث این دیوار برای جلوگیری از تردد مردم به آن‌سوی دیوار، امنیتی نبوده؛ بلکه علت آن ساماندهی تردد‌ها و جلوگیری از اقدامات ضد امنیتی بوده است؛ اگر چه در حال حاضر نیز شرایط امنیتی نقاطی که دیوار وجود دارد با سایر نقاط مرزی که دیوار ندارد به دلیل تسلط کامل نیرو‌های مرزی تفاوتی ندارد، لذا می‌توان زمینه حذف این دیوار را با توجه به شرایط روز منطقه نیز دنبال کرد.

سرگزی خاطرنشان می‌کند: در جلسات متعدد کمیسیون امنیت ملی، این مسأله از سوی نمایندگان مردم شمال استان در مجلس شورای اسلامی مطرح شده و بار‌ها پرسیده‌ایم که چرا این امکان تردد برای کشاورزان منطقه فراهم نشده است. امیدواریم مجموعه استانداری و مرزبانی کشور این امکان را فراهم کنند.

کشاورزان ایرانی و افغان خواستار حذف دیوار مرزی

کشاورزان سیستانی سال‌هاست که با مشکلات گاه و بی‌گاه ناشی از دیوار امنیتی مرزی میان ایران و افغانستان عادت کرده و با تمام زحمات از این دیوار عبور کرده و بعضا در میان تیراندازی نابجا از آنسوی مرز به زراعتشان می‌پرداختند که تیراندازی نیرو‌های طالبان مستقر در مرز و درگیری با مرزبانان ایران از جمله این مزاحمت‌ها بود که خبر آن در همه جا صدا کرد. اخباری که از وجود اختلافات جزیی ناشی از ناآگاهی نیرو‌های طالبان از خط مرزی و درگیری آنان با کشاورزان مرزنشین شهرستان هیرمند استان سیستان و بلوچستان هنگام حضور در آن سوی دیوار مرزی حکایت داشت و خیلی زود با دخالت و مذاکره مقامات امنیتی و مرزبانی پایان یافت و همه چیز آرام شد.

هر چند اوضاع خیلی سریع در درگیری دیروز کشاورزان کشورمان با نیرو‌های طالبان آرام گرفت و در فعالیت‌های تجاری همانگونه که گفته شد هیچ خللی به وجود نیامد، اما باید بخاطر داشته باشیم با وجود دیوار امنیتی مرزی و امکان رفت و آمد همیشگی کشاورزان برای سرکشی زمین‌هایشان امکان چنین اتفاقاتی همچنان وجود دارد و باید برای حل آن چاره اندیشی کرد.

بسیاری از مردم مرزنشین و بویژه کشاورزان و مالکان زمین‌های آن سوی دیوار مرزی خواستار حذف این دیوار یا پیش بینی تدابیر لازم شدند. این در حالیست که مزار یکی از شهیدان عزیزمان در آنسوی دیوار مرزی و در خاک ایران قرار دارد. پیکر شهید مراد بدیع دهقان در سال ۱۳۷۰ در این منطقه دفن شده بود که بعد از ساخت دیوار امنیتی مرزی در آنسوی دیوار قرار گرفته است.

از دیوار ترکیه و ایران گرفته تا دیوار آمریکا و مکزیک، همگی با وجود آنکه برای ایجاد امنیت ساخته شدند؛ اما آسیب شان هم کمتر از سودشان نبوده و جدا کننده فرهنگ و خانواده‌های مرزنشین شده است؛ دیواری که امروز در اروپا برداشته شده و جای آن را یک پرچین و تابلو گرفته و مرز‌ها جهانی شده است.