چرا سرمایه‌گذاران رغبتی برای ورود به صنعت کاغذ ندارند؟

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، هر چندکه وزارت صنعت، معدن و تجارت تولید کاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه  را در اولویت سرمایه گذاری قرار داده است اما رغبتی از سوی سرمایه گذاران برای ورود به این صنعت وجود ندارد. به نظر می رسد که یکی از مهمترین علت آن حقوق ورودی پائین است که باعث  عدم صرفه اقتصادی و سرمایه بر بودن این صنعت شده و سرمایه گذاران تمایل به سرمایه گذاری در این زمینه ها نداشته باشند .

تلاش های وزارت صنعت ،معدن وتجارت نیز برای تغییر تعرفه واردات برای حمایت از تولید داخل تاکنون نتیجه بخش نبوده است وسایر دستگاه های با این تغییر مخالف بوده اند.

بر اساس مصوبه ای  شورای اقتصاد زمانیکه کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه از سبد حمایت یارانه ای و از شمول قیمت گذاری خارج گردید و همزمان به منظور ایجاد رقابت بین کاغذ تولید داخلی و کاغذ وارداتی، حمایت تعرفه ای منطقی را توسط کمیسیون ماده (1) قانون مقررات صادرات و واردات وضع و اعمال نمود و بموازات آن یارانه فرهنگی مربوط نیز مستقیما از طریق وزارتخانه های ذیربط به حوزه های نشر و تولیدات فرهنگی پرداخت شد. وزرای عضو کمیسیون ماده (1) همچنین  آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات را تصویب نمودند که سود بازرگانی کاغذ روزنامه تحت تعرفه گمرکی  از صفر به 6 درصد افزایش یافت که این مصوبه حداقل حمایت از این صنعت به عنوان صنعت مادر بود و در واقع اجرای بخشی از مصوبه فوق الذکر شورای اقتصاد را در بر می گرفت.لیکن در اواسط سال 1391 بنا به درخواست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بدون طرح موضوع در کمیسیون ماده یک ، سود بازرگانی کاغذ روزنامه صفر درصد تعیین شد.

همچنین بر اساس اطلاعات مندرج در کتاب مقررات صادرات و واردات سال 1393 مجموع کل حقوق ورودی و سود بازرگانی انواع کاغذ روزنامه ، چاپ و تحریر 4 درصد است و نیز بر اساس بند 5 ماده 12 عرضه انواع کاغذ چاپ ، تحریر و مطبوعات و واردات آنها حسب مورد از پرداخت مالیات و عوارض معاف می باشد. از این رو با این وضعیت ، کاملا اقتصادی بودن سرمایه گذاری در تولید کاغذ از بین می رود .

مصرف کاغذ در هر کشور نشاندهنده وضعیت اقتصادی آن کشور بوده و یکی از شاخص‌های مهم رشد فرهنگی آن جامعه محسوب می‌گردد. تولید خمیر کاغذ و کاغذ با توجه به فرآیند نسبتا پیچیده آن می‌تواند بیانگر وضعیت صنعتی کشورهای مختلف باشد.در سالهای اخیر سیستمهای اطلاع رسانی انفورماتیک رشد چشمگیری داشته است و این امر سبب شده که مصرف برخی کاغذها مشخصا کاغذ روزنامه در جهان کاهش یابد. هر ساله با گسترش و توسعه سیستم های رایانه ای تولید و بالطبع مصرف برخی کاغذها بالاخص کاغذ روزنامه کاهش یافته است. چالشها و مشکلات فرا روی تولید مصرف و واردات کاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه کشور حاکی از ضرورت حمایت همه جانبه از این صنعت دارد.

کمبود چوب مورد نیاز برای تولید کاغذ در کشور و عدم تولید خمیر کاغذ از یک سو و پایین بودن بازیافت کاغذ و موانع به وجود آمده در تامین مواد اولیه از سوی دیگر از دیگر مشکلاتی است که همچنان فعالان این بخش را درگیر خود کرده است. همچنین ظرفیت پایین تولید، افزایش نرخ ارز و اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها را می توان از دلایل عمده افزایش قیمت چوب و کاغذ دانست.

در این راستا توسعه زراعت چوب برای تأمین نیاز فصلی و آتی صنایع چوب به عنوان راهکار طولانی مدت کاغذ کشور امری بسیار ضروری است همچنین واردات مواد اولیه صنایع چوب به عنوان راهکار کوتاه مدت می‌باید در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد.

در تاریخ هم وجود دارد که ما دومین کشور در دنیا بودیم که کاغذ ساختیم، اول چین، بعد ایران؛ ایران باستان پس از چین دومین کشوری بود که اقدام به ساختن کاغذ کرد، در حال حاضر سیاستگذاریها به این سمت است که ما تولید داخلی را افزایش دهیم ،چراکه ما باید رتبه سابق در این تاریخچه را بازگردانیم.

حداکثر ظرفیت تولید کاغذ در داخل 700 هزار تن است و یک‌میلیون و 300هزار تن مابقی به صورت واردات تامین می‌شود به این ترتیب تنها صنایع داخلی تعیین‌کننده قیمت‌ها نیستند و نقش اساسی را بازار جهانی بازی می‌کند. در حال حاضر 2  شرکت در زمینه تولید این کاغذها در کشور فعالیت می‌نمایند، یکی شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران با ظرفیت اسمی 94 هزار تن در سال و دیگر گروه صنایع کاغذ پارس که با ظرفیت اسمی 85 هزار تن کاغذ چاپ و تحریرفعال می باشند.

اینکه حجم کاغذ تولیدی در کشور ما به چه میزان است، همواره با آمارهای متفاوت روبروست. برخی عنوان می کنند ما سالانه 160 هزار تن کاغذ نیاز داریم، و برخی آمارهایی پایینتر را عرف میدانند.

اما بر اساس گزارش رسمی از بازار، برای روزنامه 80 هزار تن کاغذ نیازمندیم و در زمینه چاپ کتابهای درسی و غیردرسی نزدیک به حدود 170 یا180هزار تن را مطرح میکنند، اما اگر در راستای تجهیز کارخانه های داخلی برآییم و نگاهی به تولید در داخل داشته باشیم، «چوب و کاغذ مازندران» به صورت کامل میزان روزنامه کشور را پوشش داده و تأمین میکند.

آمار سرانه مصرف کاغذ در اروپا 150 کیلوگرم بر نفر است، در فنلاند تقریباً حدود 300 کیلوگرم بر نفر است، اما در ایران 18 کیلوگرم و در چین 50 کیلو؛ یعنی یکی از مقوله هایی که میتوان در برابر کشوری به عنوان شاخصه توسعه فرهنگی مطرح کرد میزان مصرف کاغذ است، دوم «شاخص درآمد سرانه»، در واقع میزان مصرف کاغذ بسیار اثرگذار است. صنعت کاغذ در شاخص توسعه فرهنگی و درآمد ملی اثرگذار است. کشور باید در صنعت کاغذ یک تغییر و بازنگری صورت دهد.

در سال 2012 مصرف سرانه کاغذ روزنامه و کاغذ چاپ و تحریر در جهان به ترتیب 3/4 و 3/15 کیلوگرم بوده در همین مدت در ایران مصرف سرانه کاغذ روزنامه و کاغذ چاپ و تحریر به ترتیب  4/1 و 6/4 کیلوگرم بوده است. همچنین مجموع تولید این نوع کاغذها درکشور در 3 ماهه اول سالجاری با 74 درصد رشد از میزان 12398 تن در سه ماهه اول سال 1392 به 21618 تن در سه ماهه اول سال 1393 رسیده است. نسبت واردات کاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه نیز در دو ماهه اول 1393 در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با 1 درصد کاهش  از 59117 تن به 58724 تن رسیده که حاکی از کاهش نسبی واردات است.