به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، علامه شهيد، آيت الله سيد محمد باقر صدر، يکي از بزرگترين انديشمندان مسلمان به شمار می رود که امام خمینی برای وی تعبیر «مغز متفکر اسلامی» را به کار برده اند.
سيد محمد باقر صدر در تاريخ 25 ذيقعده 1353 در شهر مقدس کاظمين به دنیا آمد، وی دومين فرزند خانواده سيد حيدر صدر بود. مادرش دخت فاضله آيت الله شيخ عبدالحسين آل ياسين بود. سيد محمد باقر ، در دامن مهربان و متقي و در سايه مهر پدري عالم رشد كرد. پدر بزرگ ایشان، آيت الله العظمي سيد اسماعيل صدر که يکي از مراجع بزرگ تقليد شيعه در نيمه اول قرن چهارده اسلامي بود در سال 1338 ق. وفات کرد، تمام اجداد آیت الله صدر که شاخه هايي سرسبز و پربار از شجره پربرکت «خاندان صدر» و از تبار غيرتمند و پاک امام کاظم (ع) بوده اند و در سرزمين ايران، لبنان وعراق از پاسداران فرهنگ و انديشه و دانش و دين بشمار می روند.
آیت‌الله صدر نخبه زمانه‌اش بود
سيد محمد باقر از پنج سالگي به مدرسه رفت و پس از اتمام دوره تحصيلي ابتدايي اولياي مدرسه و مسؤلان امور آموزش و پرورش عراق كه از استعداد و تيزهوشي سيد محمدباقرصدر ، اطلاع داشته و از این موضوع تعجب می کردند، تصميم گرفتند كه با توافق مادر و برادر بزرگش وی را به مدرسه تيزهوشان و نابغه بگذارند تا با هزينه دولت درس بخواند و پس از طي مراحل لازم از خرج دولت به دانشگاههاي اروپا و يا آمريكا اعزام شود و در رشته هاي علوم تحربي جديد، تحصيل كند و به كشور خود بازگردد؛ این در حالی بود که ایشان نه خود راضي بود و نه مادر و برادرش سيد اسماعيل به این مهم رضايت دادند. بالاخره با راهنمايي هاي دو دايي فقيه و دانشمندش آيت الله «شيخ محمدرضا آل ياسين» و آيت الله «شيخ مرتضي آل‍ياسين»، تصميم گرفتند كه سيد محمدباقر، به تحصيل علوم حوزوي و اسلامي بپردازد و نبوغ خويش را در راه نشر معارف الهي به كار گيرد.
به اين ترتيب سيد محمد باقر صدر قدم در راه نیاکانش گذاشت و در يازده سالگي منطق و در اوایل دوازده سالگي، كتاب معالم الاصول در علم اصول را نزد برادرش سيد اسماعيل صدر خواند و بسياري از كتب درسي دوره عالي فقه و اصول را كه طلاب حوزه طي سالها نزد اساتيد بزرگ مي‌خوانند، بدون استاد مورد مطالعه قرار داد و بدين گونه درسهاي دوره سطح را بطورشگفت انگيز درمدت كوتاهي گذراند. وی در كنار تحصيل و كوشش تمام وقت براي مطالعه و تحصيل، دروس ابتدايي را نيز به خواهر كوچكش آمنه بنت الهدي آموخت و بنت الهدي بدون آنكه به مدارس غرب زده و نامناسب آن روز پاي بگذارد، نزد برادرانش به ويژه سيد محمد باقر به آموزش خواندن و نوشتن ادبيات، تاريخ فقه، اصول، قرآن و .. پرداخت.
سيد محمد باقر در دوازده سالگي (1365ﻫ .ق) به همراه برادرش سيد اسماعيل براي گذراندن دوره عالي حوزه عازم سرزمين امامت، نجف اشرف شد و در این شهر پاي درس خارج فقه دايي خود آيت الله العظمي سيد ابوالقاسم خويي نشست.
(1).jpg)
آیت‌الله صدردر جوانی به عالی‌ترین مقام علمی و فکری رسید
اجتهاد آيت الله سيد محمد باقرصدر قبل از شانزده سالگي گرچه خلاف عادت بود، ولي نتيجه بلوغ تفكر و نبوغ فكري و تلاش شانزده ساعته او در روز در دوران تحصيل بود. در حقیقت وی در اوان جواني به عالي‌ترين مقام علمي و فكري رسید.
رهبری حزب الدعوه الاسلامیه به مدت ۵ سال
عالمان آگاه و روشن انديش همچون شهيد سيد محمد مهدي حكيم، سيد طالب رفاعي شيخ مهدي سماوي و ... پس از مطالعه اوضاع سياسي و اجتماعي عراق و تبادل نظر در اين مورد به اين نتيجه رسيدند كه بايد حزبي را با افكار وانديشه‌ها و مبتني بر ايدئولوژي اسلامي تأسيس كنند.
با تمام مشكلات موجود حزب الدعوه الاسلاميه حزب دعوت اسلامي به همت و همكاري و همفكري آيت الله صدر، سيد محمد مهدي حكيم، شيخ مهدي سماوي، شيخ عبدالهادي الفضلي و سيد طلاب رفاعي تأسيس شد و خود آنان از اولين اعضاي حزب بودند؛ از این رو نمي‌توان يك نفر را بعنوان موسس حزب دعوت اسلامي معرفي كرد بلكه اين حزب بصورت دسته جمعي تأسيس شد .تاريخ تأسيس حزب دعوت اسلامي ماه ربيع الاول 1377 بود.
حزب دعوت اسلامي به فعاليت پرداخت و ادامه داد. هرروز تعدادي از طلاب و دانشجويان و ديگر اقشار مسلمان و مخالف حكومت كمونيستي عراق وارد حزب دعوت مي‌شدند. آيت الله صدردر مقام رهبري حزب بود. البته وی در نهایت بعد از ریاست 5 ساله بر این حزب و بنا به درخواست آیت الله حکیم اینگونه نوشت:
آيت الله حكيم ازمن خواسته و تأكيد كرده است كه در هيچ حزب و سازماني عضو نباشم . بنابراين فعلاً من خود را از انتساب به حزب دعوت كنار مي‌كشم اما از شما مي‌خواهم كه به كار خودتان در حزب با تلاش و جديت ادامه دهيد و من در اين مسير الهي پشتيبان شما هستم.
بدين گونه آيت الله صدر پنج سال پس از تأسيس حزب دعوت اسلامي خود را از آن كنار كشيد.
استقبال از امام (ره) درنجف اشرف
در تاريخ 9 جمادي الثاني 1385 حضرت امام خميني به نجف اشرف منتقل شد که ورود امام به حوزه علميه نجف جنب و جوششي تازه در آن حوزه ايجاد كرد و آيت الله صدر با اشتياق تمام به همراه علماي ديگر در مراسم استقبال و پيشواز از امام شركت و شاگردان و همفكرانش را نيز به اين مراسم دعوت كرد.
در طول چهارده سال اقامت امام در نجف آیت الله با ایشان ارتباط نزديكي داشت و به او عشق مي‌ورزيد.
آیت الله صدر از شهادت خود باخبر بود
روز 18 رجب 1399، خانه آيت الله صدر و کوچه هاي اطراف آن از اول صبح تا پاسي از شب، مملو از جمعيتي بود که ديروز براي آزادي رهبرشان دست به تظاهرات اعتراض آميز زده بودند و امروز آمده بودند تا بار ديگر با او بيعت کنند.
رژيم صدام از تجديد پيمان امت مسلمان عراق با مرجع و رهبرشان، سخت به وحشت افتاد و براي قطع رابطه مردم با آيت الله صدر، نيروي امنيتي را در سر کوچه آيت الله صدر و کوچه هاي اطراف، مستقر کردند. بدين گونه محاصره خانه آيت الله صدر آغاز شد.
در مدت نه ماه محاصره، رژيم با فرستادن مأموران و مزدوران خود به نزد آيت الله صدر، سعي کرد او را از راهي که در پيش گرفته، منصرف کند، ولي آيت الله صدر ثابت و استوار ايستاد و همچنان از انقلاب اسلامي ايران و امام و مردم انقلابي ايران حمايت کرد و هرگز به خواسته هاي رژيم صدام، گردن ننهاد. تا اينکه در بعد از ظهر گرم و سوزان روز شنبه 19 جمادي الاول 1400 (16 فروردين 1359)، « ابو سعيد» رئيس سازمان امنيت نجف، با عده اي از مزدوران امنيتي، آيت الله صدر را دستگير و بهسرعت از نجف به بغداد منتقل کرد. آيت الله صدر اين بار مي دانست که ديگر بر نخواهد گشت، چون وقتي ابوسعيد جنايتکار گفت: «آماده باشيد به بغداد برويم!» به آرامي گفت:
«من خيلي وقت است که آماده شهادتم!»
فرداي آن روز، حکومت بغداد، اقدام به دستگيري بنت الهدي کرد چون بيم داشت مبادا بنت الهدي بار ديگر مردم را به اعتراض و تظاهرات دعوت کند و رژيم را رسوا نمايد!
برزان ابراهيم، برادر ناتني صدام و رئيس سازمان امنيت کشور، در زندان از آيت الله صدر خواست که فقط چند کلمه بر ضد امام خميني و انقلاب اسلامي بنويسد، تا آزاد شود، و گرنه کشته خواهد شد! آيت الله صدر اين خواسته را رد کرد و گفت:
«من آماده شهادتم، هرگز خواسته هاي غير انساني و ضد ديني شما را قبول نخواهم کرد و راه من همان است که انتخاب کردم!....»
وقتي که مزدوران بعثي، از منصرف کردن آيت الله صدر و خواهرش مأيوس شدند، آن دو علوي پاک نژاد مظلوم را در روز سه شنبه 23 جمادي الاول 1400 (19 فروردين 1359) زير شکنجه به شهادت رساندند. جنازه آن دو شهيد در جوار مرقد امام علي (ع)، در آرامگاه خانوادگي «شرف الدين» به خاک سپرده شد.
امام خميني، در پيامي که به مناسبت شهادت مظلومانه آن دو شهيد داد، سوگمندانه نوشت:
«...... مرحوم آيت الله شهيد سيد محمد باقر صدر و همشيره مکرمه مظلومه او که معلمين دانش و اخلاق و مفاخر علم و ادب بود، به دست رژيم منحط بعث عراق با وضع دلخراشي به درجه رفيعه شهادت رسيده اند. شهادت ارثي است که امثال اين شخصيتهاي عزيز از مواليان خود برده اند.....»
آثار و تأليفات به جای مانده از آیت‌الله صدر
آیت الله صدر آثار ماندگاری را در حوزه اسلام بر جای گذاشتند که از جمله آنها می توان به فدك في‌التاريخ (فدك در تاريخ)، غايه الفكر في‌علم الاصول در مباحث اصولي، فلسفتنا (فلسفه ما)، اقتصادنا (اقتصاد ما )، المعالم الجديده للاصول – در موضوع علم اصول و سير تحول و تكامل آن، الاسس المنطقيه للاستقراء، بحوث في شرح العروه الوثقي، دروس في‌علم و لفتاوي الواضحه اشاره کرد.
ارسال نظرات