به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، رژیم پهلوی در ادامه جنایت خود، این‌بار در ۱۳ آبان ۱۳۵۷ با آتش گشودن بر روی دانش‌آموزان جنایتی دیگر را در تاریخ به ثبت رساند و محمدرضا پهلوی نشان داد که برای تثبیت دیکتاتوری خود از هیچ جنایتی دریغ نخواهد کرد.
در کتاب "یک‌سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه (بهمن ۱۳۵۶ تا بهمن ۱۳۵۷) " که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حسینیان نگاشته شده و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباره خیزش دانش‌آموزان در سال تحصیلی ۱۳۵۷ آمده است: امام خمینی با مستقر شدن در پاریس در ۱۶ مهرماه در اوّلین پیام خود به مناسبت آغاز سال تحصیلی، دانش‌آموزان، دانشجویان و جوانان را مخاطب قرار دادند.
پیام امام به دانش آموزان در آغاز سال تحصیلی
امام خمینی فرمودند: «در آغاز سال تحصیلی به محصلین علوم دینیه و دانشجویان دانشگاه‌ها و دانش‌آموزان که برای برقراری حکومت عدل اسلامی به‌پا خاسته‌اند درود می‌فرستم... من با تأیید خداوند متعال و تمسک به مکتب پرافتخار قرآن به شما فرزندان عزیز اسلام مژده پیروزی نهایی می‌دهم به شرط اینکه نهضت بزرگ اسلامی و ملی ادامه یابد و پیوند بین شما جوانان برومند اسلام ناگسستنی باشد و به شرط آگاهی از حمله‌های استعمارگران راست و چپ و جنود ابلیسی آنان و مهره‌هایی به اسم شاه و دولت و وزیر و وکیل».
امام خمینی خطاب به جوانان فرمودند: «هان ای عزیزان من! در محیط مدارس و دانشگاه‌ها و دانشسرا‌ها آگاهانه و متعهد به‌پاخیزید و به هم بپیوندید و برای نجات اسلام و کشور کوشش کنید». امام با برشمردن حمایت‌های قدرت‌های راست و چپ از رژیم، خصوصاً سفر رئیس‌جمهور چین به ایران خطاب به دانشجویان و دانش‌آموزان فرمودند: «پیوندتان را با ملّت بزرگمان که تنها می‌خواهد روی پای خود بایستد و هیچ گونه گرایشی به شرق و غرب نداشته باشد... مستحکم‌تر کنید و با شعار واحد توحیدی دست جباران و غارتگران بین‌المللی را از مخازن خود کوتاه کنید». برای رسیدن به حکومت اسلامی «سدهایی باید از سر راه برداشته شود» که عبارتند از: «۱ ـ. برچیده شدن نظام شاهنشاهی... ۲ ـ. بیرون راندن تمام عناصری که در زمان سلطنت پهلوی متصدی امور مهمه کشور بوده‌اند... ۳ ـ. قطع ایادی اجانب راست و چپ از سر کشور».
امام وظایف ویژه دانشجویان و دانش‌آموزان و طلاب علوم دینیه را چنین برشمردند:
۱ ـ. اعتراض به استادان و دبیران و سران قوم که از مقاصد ملی و دینی و سرنگونی رژیم پوسیده انحراف پیدا کرده‌اند؛
۲ ـ. برقراری روابط دوستانه و فعالانه بین طلاب علوم دینی و دانشجویان؛
۳ ـ. دعوت از ارتش برای گسستن زنجیر تسلط اجانب و پیوستن به ملت؛
۴ ـ. هوشمندانه به مسائل روز نظر کردن؛
۵ ـ. حمایت از قیام حقّ‌طلبانه و مردانه قشرهای کارگر و کارمندان محروم و مسلمان ایران که به اعتصاب کشیده‌اند.
پیام امام خمینی بر انگیزه دانش‌آموزان و دانشجویان افزود. نیمه دوم مهرماه تقریباً رهبری تظاهرات در سرتاسر کشور به دست دانش‌آموزان افتاد. نیمه اوّل آبان دانشجویان بر تکاپوی خویش افزودند و خصوصاً دانشگاه تهران مأوای دانش‌آموزان و مرکز تظاهرات مشترک آنان قرار گرفت.
سرآغاز مبارزات دانش‌آموزان و دانشجویان با رژیم پهلوی در آبان ۵۷
روز دوم آبان دانش‌آموزان از مدارس مختلف با تظاهرات به دانشگاه تهران رفتند و تظاهرات بزرگی را مشترکاً با صلوات شروع کردند. به گزارش کیهان تعداد تظاهرکنندگان بیش از ده هزار نفر بودند که در ساعت ۱۱:۳۰ از دانشگاه خارج و در خیابان‌ها به تظاهرات ادامه دادند. [۱]به گزارش اطلاعات در این روز هزاران دختر و پسر مسلمان نماز ظهر خود را در زمین چمن و دیگر نقاط محوطه دانشگاه گزاردند. دانشگاه تهران تاکنون چنین صحنه‌ای ندیده بود. [۲]روز سوم آبان نیز دانش‌آموزان، مدارسِ خود را در تهران تعطیل و به طرف دانشگاه تهران حرکت کردند. گرچه نیروهای نظامی در بعضی از نقاط با آنان درگیر شدند؛ ولی دانش‌آموزان از راه‌های فرعی خود را به دانشگاه رساندند. «دانش‌آموزان با دادن شعارهای ضد دولتی و ضد آمریکایی و شعارهایی مانند درود بر خمینی، نصرمن‌الله و فتح قریب و شعارهایی در حمایت از زندانیان سیاسی در خیابان‌های دانشگاه تهران دست به راهپیمایی زدند». [۳]این تظاهرات تا ساعت ۱۰:۱۰ شب ادامه داشت. این تظاهرات به دانشگاه صنعتی آریامهر نیز کشیده شد. گروهی از دانش‌آموزان نیز با شعارهای مذهبی به دانشگاه آریامهر رفتند که به حدود ۸۰۰۰ نفر رسیدند و بعد از خواندن نماز جماعت مغرب و عشا متفرق شدند.
روز پنجشنبه ۴ آبان، دانشگاه تهران توسط نیروهای حکومت نظامی بسته شد و از ورود دانشجویان جلوگیری به عمل آمد. در نتیجه در اطراف دانشگاه تهران زدوخورد شد.
روز شنبه ۶ آبان نیز اکثر مدارس تهران تعطیل شد و دانش‌آموزان در خیابان‌ها دست به تظاهرات زدند. پلیس به تظاهرکنندگان حمله کرد و چندین دانش‌آموز را مجروح کرد.
رژیم برای جلوگیری از تجمع دانش‌آموزان اعلام کرد: دانشگاه تهران در روزهای ششم و هفتم تعطیل است. رئیس دانشگاه تهران، دکتر عبدالله شیبانی که چند روز پیش اعلام کرده بود دانشگاه باید برای اعتراض دانشجویان آزاد باشد در مصاحبه‌ای گفت: «تجربه پنج روز آزادی عبور و مرور دانشگاه تهران نشان داد که کنترل باید انجام شود. شنیده‌ام گروه‌های بسیاری قصد داشتند به دانشگاه بیایند و تحصن اختیار کنند. این‌ها نشانگر این می‌تواند باشد که ممکن است از آزادی‌ها سوءاستفاده شود». به دنبال این اعلام تعطیلی ۲۱۰۰ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران به مدت یک هفته اعلام تحصن کردند. [۴]هفتم آبان نیروهای ارتش در اطراف دانشگاه تهران مستقر شدند و از رفتن مردم به دانشگاه جلوگیری کردند. دانش‌آموزان در اطراف دانشگاه تهران تجمع کردند و سرانجام عده‌ای توانستند به داخل دانشگاه راه یابند. آن‌ها با شکستن قفل‌ها درهای دانشگاه را بر روی دانشجویان بیرونی گشودند و حدود پنج هزار نفر در دانشگاه تجمع کردند و نیروهای نظامی نیز فقط نظارت می‌کردند. [۵]دانشجویان در زمین چمن اجتماع کردند و بعد از ساعت ۱۲ نماز جماعت برپا داشتند. بعد از نماز جماعت شروع به راهپیمایی کردند و به شعار «حکومت اسلامی ایجاد باید گردد، زندانی سیاسی آزاد باید گردد» و «درود بر طالقانی مجاهد نستوه» و «ایران کربلا شده هر روز عاشورا شده» پرداختند. [۶]هشتم آبان نیز دانشگاه تهران شاهد تظاهرات وسیع دانشجویان بود. در این روز نیروهای نظامی از اطراف دانشگاه تخلیه شده بودند و دو کامیون نظامی فقط جلوی در اصلی دانشگاه مستقر شده بودند. [۷]در این روز عده‌ای از دانشجویان و مردم در محوطه دانشگاه دست به تظاهرات زدند و با انداختن زنجیر به دور مجسمه شاه تصمیم بر انداختن آن را داشتند که به دلیل استحکام آن موفق نشدند. تظاهرات روز نهم در دانشگاه نیز بدون هیچ اتّفاقی پایان یافت. [۸]روز دهم آبان نیز مدارس تعطیل شد و دانش‌آموزان به دانشگاه تهران آمدند. ساعت ۹ صبح اجتماع بزرگ دانشگاه تهران به مناسبت هفته همبستگی با پیام آیت‌الله طالقانی آغاز شد و چند نفر به سخنرانی پرداختند. [۹]سپس ده‌ها هزار نفر دانشجو و دانش‌آموز در محوطه دانشگاه دست به تظاهرات زدند. [۱۰]روز یازدهم نیز تظاهرات بدون درگیری خاتمه یافت.
کشتار دانش‌آموزان در ۱۳ آبان
روز شنبه ۱۳ آبان گروه‌های دانش‌آموزی با تعطیل مدارس به سوی دانشگاه تهران حرکت کردند. هر لحظه بر تعداد تجمع‌کنندگان افزوده می‌شد. نیروهای نظامی از ساعت ۱۱ صبح محاصره دانشگاه را آغاز کردند. حدود ساعت ۱۲ ظهر نیروهای ارتش جلوی در جنوبی دانشگاه مستقر شدند و شلیک نارنجک گاز اشک‌آور را به داخل دانشگاه آغاز کردند. تظاهرکنندگان با برافروختن آتش به خنثی‌سازی گاز‌ها پرداختند که ناگهان نیروهای نظامی نوک اسلحه‌های خودکار خود را از میله‌ها به سوی تجمع‌کنندگان گرفتند و بر روی آن‌ها آتش گشودند. تعداد زیادی از دانش‌آموزان در خاک و خون غلطیدند، صد‌ها نفر مجروح شدند که از در شمالی آنان را به بیمارستان منتقل کردند. [۱۱]این تظاهرات خونین ۶ ساعت ادامه داشت. خبرگزاری‌ها تعداد کشته‌شدگان را ۱۰ نفر و دانشجویان ۶۵ نفر اعلام کردند. کم‌کم تظاهرات به بیرون از دانشگاه کشیده شد و سرتاسر تهران به میدان جنگ تبدیل شد. در این تظاهرات خیابانی ۳۰ نقطه تهران به آتش کشیده شد. [۱۲]خشم مردم از پخش فیلم کشتار ۱۳ آبان
تلویزیون ملی ایران بدون هیچ سانسوری برای اولین بار در شب، فیلم تظاهرات و کشتار دانش‌آموزان و دانشجویان را به نمایش گذاشت. مدیرعامل تلویزیون ناصرالدین شاه‌حسینی مجبور به استعفا شد؛ ولی انتشار تصاویر خونین از تلویزیون موجی از خشم و نفرت را در سرتاسر ایران به وجود آورد. بسیاری از خانواده‌های طبقه مرفه که صاحب تلویزیون بودند، نسبت به رژیم به خشم آمدند و از حالت تردید خارج و به مردم پیوستند.
پیام امام در پی جنایت رژیم پهلوی در ۱۳ آبان
امام خمینی به مناسبت فاجعه ۱۳ آبان در پیامی خطاب به ملّت ایران نوشتند: «من نمی‌دانم که از کدام مصیبت‌های ملت و از کدام جنایت‌های شاه بنویسم، قلم من عاجز است. آیا جنایاتی را که در دانشگاه تهران به دست دژخیمان شاه واقع شد متذکر شوم یا از کشتارهایی که در سراسر ایران به امر این جنایتکار حرفه‌ای صورت گرفت؟» امام خمینی از ملت خواستند تا «رسیدن به هدف، نهضت را هر چه شورانگیزتر ادامه دهد». امام هدف نهضت را سرنگونی شاه، نابودی رژیم شاهنشاهی و برقراری حکومت اسلامی اعلام کردند و تصریح نمودند: «هر کس یا هر گروه که با این پیشنهادهای سه‌گانه موافق نیست، راه او غیر از راه ما و راه ملت ایران است.»
امام لازمه رسیدن به این اهداف را «ادامه اعتصاب در تمام دستگاه‌های دولتی» و «پشتیبانی از اعتصاب کارمندان» و «کمک مالی به کسانی که در اثر اعتصاب ضرر دیده‌اند» اعلام کردند. امام در پایان از «سران نیروهای هوایی و زمینی و دریایی» خواستند «با افراد خود به ملّت بپیوندند که اطاعت شاه اطاعت از طاغوت است» و از «سربازان و سایر قوای انتظامی» خواستند که از «اوامری که برخلاف مسیر ملت است سرپیچی کنند» و از خانواده نظامیان خواستند تا آن‌ها را از «مخالفت با ملت و از ظلم و ستم به خواهران و برادران اسلامی خود باز دارند.» [۱۳]گرچه عوامل سقوط دولت شریف‌امامی از قبل مهیا شده بود؛ ولی تظاهرات خونین ۱۳ آبان نقطه پایان حکومت آشتی ملی بود؛ به همین جهت شریف‌امامی با همه ادّعای استقامت و ماندن در فردای آن روز مجبور به استعفا شد.
دانش‌آموزان پایتخت در ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ با صدور بیانیه‌ای روز ۱۳ آبان را روز دانش‌آموز نامیدند [۱۴]و این گونه ۱۳ آبان در تاریخ ایران جاودانه و الهام‌بخش گردید.
پی‌نوشت‌ها:
۱- روزنامه کیهان، ۲ آبان ۱۳۵۷ ص. ۲،
۲- روزنامه اطلاعات، ۳ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۳- روزنامه کیهان، ۳ آبان ۱۳۵۷، ص. ۲،
۴- همان، ۶ آبان ۱۳۵۷، صص ۲، ۲۱ و ۲۲،
۵- همان، ۷ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۶- همان، ۸ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱۹،
۷- همان، ص. ۲،
۸- روزنامه کیهان، ۹ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱۷،
۹- همان، ۱۰ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۰- همان، ۱۱ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۱- همان، ۱۳ آبان ۱۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۲- همان، ۱۴ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۳- صحیفه امام، ج. ۴، صص ۳۰۸ ـ. ۳۱۰،
۱۴- روزنامه اطلاعات، ۱۶/۱۱/۱۳۵۷، ص. ۷
در کتاب "یک‌سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه (بهمن ۱۳۵۶ تا بهمن ۱۳۵۷) " که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حسینیان نگاشته شده و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباره خیزش دانش‌آموزان در سال تحصیلی ۱۳۵۷ آمده است: امام خمینی با مستقر شدن در پاریس در ۱۶ مهرماه در اوّلین پیام خود به مناسبت آغاز سال تحصیلی، دانش‌آموزان، دانشجویان و جوانان را مخاطب قرار دادند.
پیام امام به دانش آموزان در آغاز سال تحصیلی
امام خمینی فرمودند: «در آغاز سال تحصیلی به محصلین علوم دینیه و دانشجویان دانشگاه‌ها و دانش‌آموزان که برای برقراری حکومت عدل اسلامی به‌پا خاسته‌اند درود می‌فرستم... من با تأیید خداوند متعال و تمسک به مکتب پرافتخار قرآن به شما فرزندان عزیز اسلام مژده پیروزی نهایی می‌دهم به شرط اینکه نهضت بزرگ اسلامی و ملی ادامه یابد و پیوند بین شما جوانان برومند اسلام ناگسستنی باشد و به شرط آگاهی از حمله‌های استعمارگران راست و چپ و جنود ابلیسی آنان و مهره‌هایی به اسم شاه و دولت و وزیر و وکیل».
امام خمینی خطاب به جوانان فرمودند: «هان ای عزیزان من! در محیط مدارس و دانشگاه‌ها و دانشسرا‌ها آگاهانه و متعهد به‌پاخیزید و به هم بپیوندید و برای نجات اسلام و کشور کوشش کنید». امام با برشمردن حمایت‌های قدرت‌های راست و چپ از رژیم، خصوصاً سفر رئیس‌جمهور چین به ایران خطاب به دانشجویان و دانش‌آموزان فرمودند: «پیوندتان را با ملّت بزرگمان که تنها می‌خواهد روی پای خود بایستد و هیچ گونه گرایشی به شرق و غرب نداشته باشد... مستحکم‌تر کنید و با شعار واحد توحیدی دست جباران و غارتگران بین‌المللی را از مخازن خود کوتاه کنید». برای رسیدن به حکومت اسلامی «سدهایی باید از سر راه برداشته شود» که عبارتند از: «۱ ـ. برچیده شدن نظام شاهنشاهی... ۲ ـ. بیرون راندن تمام عناصری که در زمان سلطنت پهلوی متصدی امور مهمه کشور بوده‌اند... ۳ ـ. قطع ایادی اجانب راست و چپ از سر کشور».
امام وظایف ویژه دانشجویان و دانش‌آموزان و طلاب علوم دینیه را چنین برشمردند:
۱ ـ. اعتراض به استادان و دبیران و سران قوم که از مقاصد ملی و دینی و سرنگونی رژیم پوسیده انحراف پیدا کرده‌اند؛
۲ ـ. برقراری روابط دوستانه و فعالانه بین طلاب علوم دینی و دانشجویان؛
۳ ـ. دعوت از ارتش برای گسستن زنجیر تسلط اجانب و پیوستن به ملت؛
۴ ـ. هوشمندانه به مسائل روز نظر کردن؛
۵ ـ. حمایت از قیام حقّ‌طلبانه و مردانه قشرهای کارگر و کارمندان محروم و مسلمان ایران که به اعتصاب کشیده‌اند.
پیام امام خمینی بر انگیزه دانش‌آموزان و دانشجویان افزود. نیمه دوم مهرماه تقریباً رهبری تظاهرات در سرتاسر کشور به دست دانش‌آموزان افتاد. نیمه اوّل آبان دانشجویان بر تکاپوی خویش افزودند و خصوصاً دانشگاه تهران مأوای دانش‌آموزان و مرکز تظاهرات مشترک آنان قرار گرفت.
سرآغاز مبارزات دانش‌آموزان و دانشجویان با رژیم پهلوی در آبان ۵۷
روز دوم آبان دانش‌آموزان از مدارس مختلف با تظاهرات به دانشگاه تهران رفتند و تظاهرات بزرگی را مشترکاً با صلوات شروع کردند. به گزارش کیهان تعداد تظاهرکنندگان بیش از ده هزار نفر بودند که در ساعت ۱۱:۳۰ از دانشگاه خارج و در خیابان‌ها به تظاهرات ادامه دادند. [۱]به گزارش اطلاعات در این روز هزاران دختر و پسر مسلمان نماز ظهر خود را در زمین چمن و دیگر نقاط محوطه دانشگاه گزاردند. دانشگاه تهران تاکنون چنین صحنه‌ای ندیده بود. [۲]روز سوم آبان نیز دانش‌آموزان، مدارسِ خود را در تهران تعطیل و به طرف دانشگاه تهران حرکت کردند. گرچه نیروهای نظامی در بعضی از نقاط با آنان درگیر شدند؛ ولی دانش‌آموزان از راه‌های فرعی خود را به دانشگاه رساندند. «دانش‌آموزان با دادن شعارهای ضد دولتی و ضد آمریکایی و شعارهایی مانند درود بر خمینی، نصرمن‌الله و فتح قریب و شعارهایی در حمایت از زندانیان سیاسی در خیابان‌های دانشگاه تهران دست به راهپیمایی زدند». [۳]این تظاهرات تا ساعت ۱۰:۱۰ شب ادامه داشت. این تظاهرات به دانشگاه صنعتی آریامهر نیز کشیده شد. گروهی از دانش‌آموزان نیز با شعارهای مذهبی به دانشگاه آریامهر رفتند که به حدود ۸۰۰۰ نفر رسیدند و بعد از خواندن نماز جماعت مغرب و عشا متفرق شدند.
روز پنجشنبه ۴ آبان، دانشگاه تهران توسط نیروهای حکومت نظامی بسته شد و از ورود دانشجویان جلوگیری به عمل آمد. در نتیجه در اطراف دانشگاه تهران زدوخورد شد.
روز شنبه ۶ آبان نیز اکثر مدارس تهران تعطیل شد و دانش‌آموزان در خیابان‌ها دست به تظاهرات زدند. پلیس به تظاهرکنندگان حمله کرد و چندین دانش‌آموز را مجروح کرد.
رژیم برای جلوگیری از تجمع دانش‌آموزان اعلام کرد: دانشگاه تهران در روزهای ششم و هفتم تعطیل است. رئیس دانشگاه تهران، دکتر عبدالله شیبانی که چند روز پیش اعلام کرده بود دانشگاه باید برای اعتراض دانشجویان آزاد باشد در مصاحبه‌ای گفت: «تجربه پنج روز آزادی عبور و مرور دانشگاه تهران نشان داد که کنترل باید انجام شود. شنیده‌ام گروه‌های بسیاری قصد داشتند به دانشگاه بیایند و تحصن اختیار کنند. این‌ها نشانگر این می‌تواند باشد که ممکن است از آزادی‌ها سوءاستفاده شود». به دنبال این اعلام تعطیلی ۲۱۰۰ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران به مدت یک هفته اعلام تحصن کردند. [۴]هفتم آبان نیروهای ارتش در اطراف دانشگاه تهران مستقر شدند و از رفتن مردم به دانشگاه جلوگیری کردند. دانش‌آموزان در اطراف دانشگاه تهران تجمع کردند و سرانجام عده‌ای توانستند به داخل دانشگاه راه یابند. آن‌ها با شکستن قفل‌ها درهای دانشگاه را بر روی دانشجویان بیرونی گشودند و حدود پنج هزار نفر در دانشگاه تجمع کردند و نیروهای نظامی نیز فقط نظارت می‌کردند. [۵]دانشجویان در زمین چمن اجتماع کردند و بعد از ساعت ۱۲ نماز جماعت برپا داشتند. بعد از نماز جماعت شروع به راهپیمایی کردند و به شعار «حکومت اسلامی ایجاد باید گردد، زندانی سیاسی آزاد باید گردد» و «درود بر طالقانی مجاهد نستوه» و «ایران کربلا شده هر روز عاشورا شده» پرداختند. [۶]هشتم آبان نیز دانشگاه تهران شاهد تظاهرات وسیع دانشجویان بود. در این روز نیروهای نظامی از اطراف دانشگاه تخلیه شده بودند و دو کامیون نظامی فقط جلوی در اصلی دانشگاه مستقر شده بودند. [۷]در این روز عده‌ای از دانشجویان و مردم در محوطه دانشگاه دست به تظاهرات زدند و با انداختن زنجیر به دور مجسمه شاه تصمیم بر انداختن آن را داشتند که به دلیل استحکام آن موفق نشدند. تظاهرات روز نهم در دانشگاه نیز بدون هیچ اتّفاقی پایان یافت. [۸]روز دهم آبان نیز مدارس تعطیل شد و دانش‌آموزان به دانشگاه تهران آمدند. ساعت ۹ صبح اجتماع بزرگ دانشگاه تهران به مناسبت هفته همبستگی با پیام آیت‌الله طالقانی آغاز شد و چند نفر به سخنرانی پرداختند. [۹]سپس ده‌ها هزار نفر دانشجو و دانش‌آموز در محوطه دانشگاه دست به تظاهرات زدند. [۱۰]روز یازدهم نیز تظاهرات بدون درگیری خاتمه یافت.
کشتار دانش‌آموزان در ۱۳ آبان
روز شنبه ۱۳ آبان گروه‌های دانش‌آموزی با تعطیل مدارس به سوی دانشگاه تهران حرکت کردند. هر لحظه بر تعداد تجمع‌کنندگان افزوده می‌شد. نیروهای نظامی از ساعت ۱۱ صبح محاصره دانشگاه را آغاز کردند. حدود ساعت ۱۲ ظهر نیروهای ارتش جلوی در جنوبی دانشگاه مستقر شدند و شلیک نارنجک گاز اشک‌آور را به داخل دانشگاه آغاز کردند. تظاهرکنندگان با برافروختن آتش به خنثی‌سازی گاز‌ها پرداختند که ناگهان نیروهای نظامی نوک اسلحه‌های خودکار خود را از میله‌ها به سوی تجمع‌کنندگان گرفتند و بر روی آن‌ها آتش گشودند. تعداد زیادی از دانش‌آموزان در خاک و خون غلطیدند، صد‌ها نفر مجروح شدند که از در شمالی آنان را به بیمارستان منتقل کردند. [۱۱]این تظاهرات خونین ۶ ساعت ادامه داشت. خبرگزاری‌ها تعداد کشته‌شدگان را ۱۰ نفر و دانشجویان ۶۵ نفر اعلام کردند. کم‌کم تظاهرات به بیرون از دانشگاه کشیده شد و سرتاسر تهران به میدان جنگ تبدیل شد. در این تظاهرات خیابانی ۳۰ نقطه تهران به آتش کشیده شد. [۱۲]خشم مردم از پخش فیلم کشتار ۱۳ آبان
تلویزیون ملی ایران بدون هیچ سانسوری برای اولین بار در شب، فیلم تظاهرات و کشتار دانش‌آموزان و دانشجویان را به نمایش گذاشت. مدیرعامل تلویزیون ناصرالدین شاه‌حسینی مجبور به استعفا شد؛ ولی انتشار تصاویر خونین از تلویزیون موجی از خشم و نفرت را در سرتاسر ایران به وجود آورد. بسیاری از خانواده‌های طبقه مرفه که صاحب تلویزیون بودند، نسبت به رژیم به خشم آمدند و از حالت تردید خارج و به مردم پیوستند.
پیام امام در پی جنایت رژیم پهلوی در ۱۳ آبان
امام خمینی به مناسبت فاجعه ۱۳ آبان در پیامی خطاب به ملّت ایران نوشتند: «من نمی‌دانم که از کدام مصیبت‌های ملت و از کدام جنایت‌های شاه بنویسم، قلم من عاجز است. آیا جنایاتی را که در دانشگاه تهران به دست دژخیمان شاه واقع شد متذکر شوم یا از کشتارهایی که در سراسر ایران به امر این جنایتکار حرفه‌ای صورت گرفت؟» امام خمینی از ملت خواستند تا «رسیدن به هدف، نهضت را هر چه شورانگیزتر ادامه دهد». امام هدف نهضت را سرنگونی شاه، نابودی رژیم شاهنشاهی و برقراری حکومت اسلامی اعلام کردند و تصریح نمودند: «هر کس یا هر گروه که با این پیشنهادهای سه‌گانه موافق نیست، راه او غیر از راه ما و راه ملت ایران است.»
امام لازمه رسیدن به این اهداف را «ادامه اعتصاب در تمام دستگاه‌های دولتی» و «پشتیبانی از اعتصاب کارمندان» و «کمک مالی به کسانی که در اثر اعتصاب ضرر دیده‌اند» اعلام کردند. امام در پایان از «سران نیروهای هوایی و زمینی و دریایی» خواستند «با افراد خود به ملّت بپیوندند که اطاعت شاه اطاعت از طاغوت است» و از «سربازان و سایر قوای انتظامی» خواستند که از «اوامری که برخلاف مسیر ملت است سرپیچی کنند» و از خانواده نظامیان خواستند تا آن‌ها را از «مخالفت با ملت و از ظلم و ستم به خواهران و برادران اسلامی خود باز دارند.» [۱۳]گرچه عوامل سقوط دولت شریف‌امامی از قبل مهیا شده بود؛ ولی تظاهرات خونین ۱۳ آبان نقطه پایان حکومت آشتی ملی بود؛ به همین جهت شریف‌امامی با همه ادّعای استقامت و ماندن در فردای آن روز مجبور به استعفا شد.
دانش‌آموزان پایتخت در ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ با صدور بیانیه‌ای روز ۱۳ آبان را روز دانش‌آموز نامیدند [۱۴]و این گونه ۱۳ آبان در تاریخ ایران جاودانه و الهام‌بخش گردید.
پی‌نوشت‌ها:
۱- روزنامه کیهان، ۲ آبان ۱۳۵۷ ص. ۲،
۲- روزنامه اطلاعات، ۳ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۳- روزنامه کیهان، ۳ آبان ۱۳۵۷، ص. ۲،
۴- همان، ۶ آبان ۱۳۵۷، صص ۲، ۲۱ و ۲۲،
۵- همان، ۷ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۶- همان، ۸ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱۹،
۷- همان، ص. ۲،
۸- روزنامه کیهان، ۹ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱۷،
۹- همان، ۱۰ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۰- همان، ۱۱ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۱- همان، ۱۳ آبان ۱۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۲- همان، ۱۴ آبان ۱۳۵۷، ص. ۱،
۱۳- صحیفه امام، ج. ۴، صص ۳۰۸ ـ. ۳۱۰،
۱۴- روزنامه اطلاعات، ۱۶/۱۱/۱۳۵۷، ص. ۷
ارسال نظرات