در سالروز حماسه ۹ دی ۸۸ دانشجویان خراسان شمالی در میزگردی دور هم جمع شده و به بررسی ابعاد مختلف این ماجرا پرداختند.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسین اکبری؛ فتنه سال ۸۸، یکی از برهههای زمانی انقلاب اسلامی بود که تمام دشمنان متحد شده و برای نابودی انقلاب شروع به توطئه کردند. در آن روزها آنقدر فضا غبارآلود بود که بسیاری از خواص راه را از بی راهه تشخیص ندادند و در نهایت باعث شد کشور به مدت ۸ ماه در آشوب بماند. اما مردم در ۹ دی ماه آن سال آتش فتنه را خاموش کردند و نشان دادند همچنان پای انقلاب و ولایت ایستاده اند.
اما اینک در سالروز حماسه ۹ دی ۸۸، دانشجویان خراسان شمالی در میزگردی دور هم جمع شده و به بررسی ابعاد مختلف آن ماجرا پرداختند. در این میزگرد مهدی علیپور، مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه بجنورد، رضا اسکندری، عضو انجمن علمی رشته اقتصاد دانشگاه بجنورد و میلاد حسین پور، دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد و مسئول اسبق بسیج دانشجویی دانشگاه بجنورد حضور داشتند.
علت بروز فتنه را چه میدانید؟ علیپور: انقلاب اسلامی ایران ادامه حرکت انبیا و ائمه میباشد و به تبع حوادث و اتفاقهایی در مسیر حق خواهی بر سر راه بوده است؛ همان گونه که در زمان صدر اسلام و بعد از رحلت پیامبر نزاع و درگیری بین مسلمانان اتفاق افتاد و جنگهای صفین و جمل به وقوع پیوست، در انقلاب اسلامی نیز پس از رحلت امام (ره) کشمکشها و اختلافاتی بین افرادی که روزی همسنگر هم بودند، اتفاق افتاد.
انقلاب اسلامی ایران همان طور که رویشهایی داشته است ریزش هم داشته و در طول این چهل سال به مراتب افراد و جریانهایی را دیده ایم که به انحراف کشیده شده اند. در این میان غالبا باطل با لباس حق و یا با بخشی از حق وارد میدان میشود و لذا تشخیص حق از باطل خیلی سخت خواهد شد؛ چه بسا خواص و نخبههای جامعه هم در این زمان دچار انحراف و لغزش شوند.
در حوادث سال ۸۸ که دشمنان ملت ایران از شفاف بودن فضا ناراحت بودند، قصد داشتند فضای غبار آلودی را بسازند. هر فتنهای که در عالم رخ میدهد معلول دو عامل است. یکی نقص شناخت و به تعبیر کلی جهل و ندانستن و دیگری هوس و خواستههای شخصی یا گروهی است.
ریشه فتنه سال ۸۸ چه بود و چه اتفاقاتی در آن دوران افتاد؟ اسکندری: شاید آمریکا سالها پیش به این مسئله پی برد که راهبرد نظامی در مورد ایران جواب گو نخواهد بود؛ از این رو تصمیم گرفت تا با فشارهای اقتصادی بر مردم عزیزمان به خواستههای خود برسد. از این رو به دنبال فرصت و بهانهای بود تا بتواند اعمال فشارها بر ایران را منطقی و مورد قبول سایر کشورها نشان دهد. اما سال ۸۸ هم زمان با انتخابات ریاست جمهوری ایران و حضور حداکثری و پرشور مردم در انتخابات ما به دنیا این پیام را مخابره کردیم که مردم ایران پای نظام هستند و ملت مثل کوهی استوار ایستاده اند و این خود عاملی بود که آمریکا را برای برهم زدن جلوه مردمی کشورمان در دنیا تشویق کند. اما بر پا شدن فتنهای هماهنگ و برنامه ریزی شده که مدیریتش را آمریکا و بعضی کشورهای عربی خاورمیانه بر عهده داشتند و به سرعت حامیانی همچون فرانسه و انگلستان پیدا کرد. فتنهای که آثار زیان باری در تمامی زمینهها از جمله زمینه اقتصادی بر جا گذاشت.
علیپور: حوادث سال ۸۸ از ۲۳ خرداد تا ۹ دی به مدت ۸ ماه اتفاق افتاد که لشکر کشیهای خیابانی و زمینه سازی برای اغتشاشات و ناآرامیهای پس از انتخابات، ادعای تقلب در انتخابات، توهینها و اهانتهای بی شمار به مسئولان نظام و نهادهای انقلابی تنها بخشی از ناهنجاریها و درگیریهای آن سال بود.
سران فتنه تا تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ کاملا آزاد بودند؛ دلیل اصلی حصر این افراد توطئه آمریکاییها و صهیونیستها به واسطه اینها بوده است که اگر هوشمندانه و به هنگام خنثی نشده بود، سرنوشتی شبیه عراق و سوریه برای ایران رقم میخورد.
منظورتان از توطئه آمریکایی چیست؟ علیپور: در واقع موسوی و کروبی نامزد راه اندازی بهار ایرانی قلمداد میشدند که با بیانیهها و درخواست برای راهپیمایی سعی در متشنج کردن فضای کشور و به ثمر رساندن هدفهای شوم خود بودند که با درایت رهبر معظم انقلاب و مردم با بصیرت و انقلابی، از اهداف خود باز ماندند.
۹ دی ۸۸ بیانگر خروش ملت همیشه حاضر در صحنه بود و به نوعی در این روز جای خواص و عوام در این واقعه عوض شد و این مردم جامعه بودند که این بار نیز پیشتازتر و با بصیرتتر از نخبگان و خواص جامعه در صحنه حاضر شدند.
این روز همانند ۱۹ دی ۱۳۵۶ مانند برگی در تاریخ این سرزمین میدرخشد که در هر دو روز مردم نگذاشتند هتک حرمتها به امام جامعه ادامه پیدا کند.
به نظر شما فتنه و اتفاقات سال ۸۸ در دانشگاهها به صورت ویژه روایت و تشریح شده است؟ حسین پور: به نظر میرسد با توجه به بیانات رهبر انقلاب مبنی بر عظمت فتنه که انقلاب و نظام را تا لبه پرتگاه برد، در دانشگاهها به نحو شایسته در این خصوص تبیین صورت نگرفته است.
روایت فتنه در دانشگاهها بسیار مهم است. باید دانست که از چه ابزاری استفاده شود تا تبیین لازم برای دانشجویان و قشر جوانی که اکنون دانشجو هستند و در آن زمان در دوران دانش آموزی به سر میبردند انجام شود. عدهای به نحوی در خاطرات خود گوشهای از سیاهی اتفاقات آن زمان را در یاد دارند و عدهای دیگر تحلیل آن چنان درستی در آن زمان بنا به مقتضیات ذهنی خود نداشته اند. از سوی دیگر با گذشت زمان و همه گیر شدن تکنولوژیهایی مانند شبکههای اجتماعی، باعث شد تا این افراد که تحلیلهای مشخصی از آن زمان نداشتد به صورت مستقیم وارد بمباران دشمنان نظام و انقلاب قرار بگیرند و میتوان تحلیل کرد که از همان ابتدا دارای تشخصی نادرست درباره فتنه شده اند.
علیپور: در فتنه ۸۸ نقش جنبش دانشجویی پر رنگ ظاهر شده است. بسیج دانشجویی، اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان و اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل در دانشگاههای سراسر کشور با برگزاری مناظرات، سخنرانیها و ... تا حد توان شکاف عمیق حاصله از جنگ نرم را کاهش دادند.
بیانیه ۳۱۳ بسیج دانشگاههای کشور در برائت جویی از فتنه گران، اعتراض دانشجویان در مقابل سفارتخانههای کشورهای غربی، نامه دانشجویان دانشکده حقوق دانشگاه تهران به قوه قضائیه، واکنش تشکلهای دانشجویی به هتک حرمت امام (ره) و ... از نمونه اقدامات جنبش دانشجویی در دانشگاههای کشور بود که مانع از حرکت فتنه گران شد.
به نظر شما چه کم کاریهایی در حوزه تحلیل دانشجویان صورت گرفته است؟ حسین پور: با توجه به درگیری مستقیم دانشجویان با فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، به قدری که باید، نیروهای انقلاب به صورت پرحجم و مجهز در خصوص روایت فتنه ورود نکردند و اگر کارهایی همچون جشنواره عمار نیز انجام شد در همان حد شبکه بچههای انقلابی و حزب اللهی ماند و ارتباط مستقیمی با بدنه خاکستری جامعه به صورت گسترده در استانهای کوچک برقرار نکرد.
چرا به نظر میرسد که روایت فتنه به امری غیر ملزوم در دانشگاهها تبدیل شده است؟ حسین پور: ابتدا باید نوعی واقع بینی را وارد نگاهها کنیم؛ زیرا عملا بسیاری از دانشگاهها و مسئولان دانشجویی بر این اعتقاد و باور هستند که، چون ۹ دی در ایام تعطیلات پیش از امتحانات ترم نخست دانشگاهها قرار دارد پس نمیتوان اقدام مقتضی را انجام داد. ولی این در حالی است که بر اساس آنچه که اتفاق افتاد، ۸ ماه کشور درگیر ناآرامی و آشوب بود و زمان بسیاری برای تبیین و تشریح این موضوع وجود دارد که کم کاری مسئولان دانشگاهی همچون تشکل های دانشجویی در این عرصه مشهود است.
نکته دیگری که در این باب میتوان گفت: این است که سیاسی شدن موضوع یک معضل میباشد. در حالی که رهبر انقلاب فتنه ۸۸ را از دستهای پشت پرده غربیها میدیدند، اما عدهای در داخل این موضوع را جناحی کردند و حتی در ابتدای دولت یازدهم از برگزاری جلسات پرشور و مهم در این عرصه جلوگیری به عمل آمد که این امر نیز مزید بر علت شد تا به صورت پررنگ روایت ۹ دی در دانشگاه انجام نشود.
چرا در همان سالهای ابتدایی موضوع فتنه و اتفاقات ۸۸ روایت مشخصی پیدا نکرد؟ حسین پور: جریان انقلابی با حرکت قابل توجه جشنواره عمار، دست به تولید محتوا در خصوص این موضوعات زد؛ اما به علت اینکه مشکل کادر سازی در فضای جمعیت حزب اللهی به طور محسوسی وجود دارد و معمولا در عرصههای مختلف دچار غفلتهایی میشود، چند سالی باید بگذرد تا بتوانیم عملکرد در خور و شایستهای ارائه کنیم. اگر این اتفاق بیفتد خواهیم توانست به روز و به هنگام با نسل جوان ارتباط برقرار کنیم.
از طرف دیگر گرداب کلیشه کاری در افرادی که قالبهای کهنه فکری را در ذهن خود دارند باعث میشد که ارتباط ناب و سریع با قشر جوان و پویا برقرار نشود و طرحهای کلیشه ای، تکراری و شعار زده در حد خود باقی بماند و جای پای مناسبی در این ایام پیدا نکند. هم اکنون نیز کارهای خاصی در میان قشر جوان به مناسبت ۹ دی آنچنان که باید و شاید دیده نمیشود که البته نسبت به گذشته وضعیت بهتری در این حوزه داریم.
چرا دانشجویان و حتی تشکلهای فعال نیز خود را در گیر ۹ دی نمیکنند؟ حسین پور: از جمله موارد مهم در این خصوص میتوان به تمرکز فتنه در شهرهای بزرگ، چون تهران و مشهد اشاره کرد. سایر دانشجویان و دانشگاهها عملا فتنه را از نزدیک لمس نکردند و برخیها نیز این اتفاقات را به نحو بحرانی مورد درک قرار نداده اند؛ اما باید تلاش کرد تا به دور از هرگونه سیاسی کاری و با ارائه واقعیتهای اتفاق افتاده و به دور از سانسورهای بی مورد، آنچه که اصل ماجرا بوده برای نسل جوان تبیین شود تا بتواند نسبت به این موضوع، موضع صحیح و درست را اتخاذ کند.
پیشتر گفتید به کشور ضرر اقتصادی وارد شده است. این ضرر چه بود؟ اسکندری: فتنه ۸۸ در زمینه اقتصادی زیانی در حدود ۳۲۴ هزار میلیارد تومان برای ما به جا گذاشت که این رقم توانایی ایجاد ۲ میلیون و ۱۶۳ هزار شغل در کشور را داشت. فتنهها بهانهای شد برای آمریکا تا تحریمهای ظالمانهای را علیه کشور عزیزمان وضع کند.
تحریم ۲۶ بانک ایران سبب شد تا ارتباط ایران با سایر کشورها قطع شده و تجارت بین الملل برای ما به عملی با هزینههای بالا بدل شود و به دنبال آن تحریمهای حوزه انرژی در سال ۲۰۱۰ نیز سبب شد تا سرمایه گذاری در این حوزه نیز کاهش چشمگیری داشته باشد و ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار کاهش در سرمایه گذاری خارجی رخ دهد و ایران در دریافت درآمدهای نفتی خود و خرید تجهیزات لازم برای استخراج نفت با مشکلی جدی رو به رو شود.
ایجاد حس امنیت برای سرمایه گذاری در یک کشور کاری بسیار سخت و زمان بر خواهد بود. فتنه ۸۸ و آشوب داخلی در ایران امنیت را برای سرمایه گذاری خارجی در کشور بسیار پایین آورد و این آسیبی بزرگ بر بدنه اقتصاد کشور زد.
از طرفی کاهش ۵۵ درصدی ارزش پول ملی در برابر دلار به طوری که دلار از هزار تومان به ۳ هزار تومان افزایش پیدا کرد و به تبع آن خسارتهایی به بخش واردات کشور وارد شد و بسیاری از شرکتهای خصوصی که وابسته به واردات مواد اولیه خود از خارج از کشور بودند بعضا ورشکست و یا زیان ده شدند.
برآوردی از هزینههای ایجاد شده در داخل کشور موجود است؟ اسکندری: علاوه بر تمامی خسارتهایی که در حوزه کلان بر کشور وارد آمد، خسارتها و بلاهایی که آشوب گران در شهرهای مختلف کشور وارد کردند نیز رقم بالایی دارد به طوری که تنها در تهران آتش زدن بانکها هزینه ۶۳ میلیارد تومانی وارد کرد که این هزینه در حساب سود و زیان بانکها ثبت و از سود صاحبان سهام کاسته شد.
در انتها نیز اعمال تحریمهای بانکی سبب شد تا درآمد نفتی ایران بازگشتی را نداشته باشد و صرفا ایران بتواند با مبادله تهاتری این پول را بازگرداند که همه آن صرف در واردات کالاهایی همچون مربا و دسته بیل و کود حیوانی شد که آوردن اسمشان هم شاید برای شما خنده دار باشد.