وقتی آمریکا خروج از برجام را دور می‌زند / اروپا گرفتار در برزخ تهران_واشنگتن

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو- زهرا مهران راد؛ «واشنگتن همچنان عضو برجام است و آمریکا یکی از شرکای آن است این موضوع در متن هم وجود دارد و چیز عجیب و غریب و جادویی نیست». مشارکت آمریکا در برجام «بدون ابهام» است؛ این متن سخنان صریح رئیس سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) یا وزیرخارجه فعلی این کشور است که اگر آن را کنار سخنان رئیس جمهور این کشور در زمان خروج آمریکا از برجام مبنی براینکه "برجام بدترین توافق تاریخ آمریکا بود" بگزاریم.

 

 

به نظر می‌رسد پمپئو هنوز قوانین بین الملل را آن قدر‌ها کامل نیاموخته که در کسوت وزیرخارجه پخته‌تر و قانونی‌تر صحبت کند.

 

پمپئو روز چهارشنبه ده اردیبهشت ماه سال جاری مدعی شد بعد از لغو تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در اکتبر ۲۰۲۰ (مهر ۹۹) آمریکا اجازه خرید سلاح را به ایران نخواهد داد و درباره این ادعا متوسل به دروغ عضویت آمریکا در برجام شد. ظاهرا فرصت ۵ ماهه آمریکائی‌ها تا اکتبر ۲۰۲۰ باعث شده مردان سیاست خارجی این کشور دست و پای خود را گم کرده و نگران موعد مقرر یعنی زمان لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران شوند.

زمانی که ایالات متحده با بهره گیری از مشورت‌های هوشمندانه پمپئو ۸ می ۲۰۱۸ مصادف با ۱۸ اردیبهشت ۹۷ از برجام خارج شد شاید قوای عاقله در کاخ سفید فکر نمی‌کرد با تمام فشار‌های نفس گیری که طی چند ماه پیش رو تا اکتبر ۲۰۲۰ علیه ایران وارد می‌کند، اساسا ایران تاب حفظ برجام و ماندن در آن را داشته باشد چه برسد به آنکه بخواهد مشمول لغو تحریم‌های تسلیحاتی شود و به واردات و صادرات تسلیحات بپردازد. امروز در آستانه لغو تحریم‌های تسلیحاتی پمپئو که خود عضو انجمن ملی اسلحه و گروه لابی گسترش سلاح گرم در آمریکاست و بعد از گذشت ۲ سال از خروج آن‌ها از برجام از یک طرف عضویت کشورش در برجام را مساله‌ای غریب و جادوئی نمی‌داند و از طرف دیگر نگران لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران به بهانه منطقه امن باشد.

البته تلاش یا پشیمانی آمریکا بعد ازدوسال برای عضویت در برجام نه از جهت پایبندی به آن بلکه از جهت بهره مندی از بند‌هایی است که به سود واشنگتن است و تنها در صورت عضویت در برجام می‌تواند به آن دست یابد

به این ترتیب ایالات متحده قصد دارد خود را عضوی از برجام معرفی و با این راهکار از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران جلوگیری کند. اقدامی که در همان روز‌های نخستین پرده برداری از آن توسط روزنامه نیویورک تایمز با واکنش تند وزیرامور خارجه کشورمان مواجه شد و ظریف در صفحه توئیتر خود نوشت:

 

" دو سال پیش، مایک پمپئو و رئیسش، «پایان مشارکت ایالات متحده» در برجام را اعلام کردند، به خیال این که «فشار حداکثری» آن‌ها، ایران را به زانو در خواهد آورد. با توجه به شکست آشکار این سیاست، حالا وی می‌خواهد در برجام شریک باشد. دست از خیال‌پردازی بردارید: مردم ایران همیشه خودشان درباره سرنوشتشان تصمیم خواهند گرفت.

 

 

در ادامه واکنش‌ها به طرح برجامی پمپئو برای بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران "ریچاد هاس" که قبلاً مدیر دفتر برنامه‌ریزی‌های سیاسی در وزارت خارجه آمریکا بوده در توئیتر نوشت: همان‌طور که وزیر خارجه اسبق آمریکا، جان کری می‌گفت از این هم آبی گرم نمی‌شود. دولت ترامپ با خروج یکجانبه از برجام عجولانه عمل کرد. اکنون با پیشبرد این طرح خودمان را بیشتر از ایران منزوی می‌کنیم آن هم در زمانی که تمرکزمان باید روی فعالیت‌های هسته‌ای ایران باشد.

البته سوی دیگر این سناریو اروپایی ایستاده که از زمان امضای توافق برجام و بدعهدی متحد مورد اعتمادش یعنی آمریکا دائما در برزخ انتخاب بین تهران و واشنگتن است ازشرکت‌های اروپایی که بعد از خروج آمریکا ازبرجام درصورت همکاری با ایران تهدید می‌شوند تا اینستکس یا راه اندازی کانال مالی بین ایران و اروپا که مجوزآن باید از طرف کاخ سفید صادر شود.

 

ایستکس نماد تلاش بیهوده اروپا برای سیاست مستقل از آمریکا
دست آخر واکنش واشنگتن به راه اندازی این کانال مالی اعمال تحریم علیه همه آن‌هایی است که به مبادلات تجاری با ایران بپردازند.
اروپایی که از یکسو نمی‌خواهد حیثیت سیاسی خود را پیش پای برجام در جهان قربانی کند و معاملات پرسود در بازار‌های سرمایه‌گذاری ایران را با خروج کامل از برجام از دست بدهد و از سوی دیگر بنا و توان مقابله با عمو سام را ندارد، در حقیقت ایستکس نماد تلاش بیهوده اروپا برای سیاست مستقل از آمریکا خواهد شد.

نکته حائزاهمیت در مورد تحریم‌های تسلیحاتی و فعالیت‌های موشکی کشورمان هم عقیده بودن اروپا و آمریکا است و اروپایی‌ها هم چندان موافق لغو این تحریم‌ها نیستند. هرچند مطابق برجام بر سر لغو آن تعهد داده‌اند، اما آنچه در این مرحله محل اختلاف اروپا و آمریکاست، شیوه برخورد با آن است.

اروپا گرفتار در برزخ تهران- واشنگتن
اساسا دولت ترامپ معتقد است موضوع هسته‌ای و موشکی ایران باید در یک توافق کلی حل و فصل می‌شد، اما اروپایی‌ها معتقدند برجام باید به قوت خود حفظ شود و موضوع موشکی ایران در یک توافق جداگانه حل و فصل شود.

 

اگر به این نوع تفکر موضوع تحریم تسلیحاتی ایران را نیزاضافه کنیم، می‌بینیم اروپا به دنبال حفظ برجام است، اما در عین حال نگران این است که ایران به توافق موشکی تن ندهد و سیاست اروپا شکست بخورد.

کما اینکه "جوزپ بورل" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته آمریکا عضو برجام نیست؛ اما مانند هریک از اعضای سازمان ملل می‌تواند تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران شود.

به هرحال آنچه در این کارزار اهمیت دارد، آن است که قطعا آمریکا به تنهایی قادر به فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران وتمدید تحریم‌های تسلیحاتی نیست، امتیازی که در صورت عدم خروج از برجام به واسطه حق وِتو، از آن برخوردار بود و در عوض آن  تلاش می‌کنند تا گاهی با کتمان خروج از برجام و گاهی با بحث تهدید برنامه‌های موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران اجماعی علیه کشورمان در شورای امنیت ایجاد کنند که با توجه به واکنش‌های چین، روسیه و حتی کشور‌های اروپایی به نظر نمی‌رسد بتوانند شرایط را به سال ۲۰۱۸ و قبل از خروج خود از برجام برگردانند. به قول اردشیر زاهدی آمریکا معتقد است که نه تنها حق آمریکا مال خودش است بلکه حق سایرین هم مال اوست.