چرا قیمت مرغ و تخم‌مرغ سر به فلک کشید؟ / موافق‌قدیری: شبکه توزیع نهاده‌های دامی ناکارآمد است

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، چند روزی است که قیمت گوشت مرغ و گاو و گوسفند از گرانی‌های اخیر سبقت گرفته و سر به فلک کشیده است. وضعیت به حدی برای سبد غذایی مردم به ویژه اقشار ضعیف جامعه سخت شده که صدای همه را درآورده است. حتی قیمت تخم مرغ هم پرواز کرده و در بعضی شهر‌ها تا دانه‌ای هزار و هفصد تومان یا شانه‌ای ۴۰ هزار تومان رسیده و البته مسئولین مربوطه دائما از قیمت مصوب و برخورد تعزیراتی با متخلفان سخن می‌گویند و وزیر جهاد کشاورزی هم وعده‌ی حل مشکل تا چند روز آینده را می‌دهد. برای درک بهتر علت گرانی گوشت و تخم مرغ با مجید موافق قدیری؛ رییس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران و عضو هییت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران گفتگو کردیم که در ادامه مشاهده می‌کنید.

ایران تا چه اندازه به واردات نهاده‌های دامی وابسته است؟
ایران در واردات نهاده‌های دامی تولید خوراک دام کشور مطرحی در عرصه بین المللی است، به نحوی که به طور متوسط ۸۰ درصد از نهاده‌های دامی تولید خوراک ایران وارداتی است، واردات نهاده‌های دامی را نمی‌توان به چند سال اخیر نسبت داد، بلکه از ۵۰ سال گذشته تا کنون ایران یکی از کشور‌های واردکننده نهاده‌های دامی به شمار می‌رود. ایران به دلیل شرایط ژئوپلتیکی و موقعیت جغرافیایی، هوای گرم و خشک و کمبود منابع آبی و نبود ماشین آلات و تکنولوژی‌های لازم و البته استراتژی‌های مناسب تولید محصولات کشاورزی، یک کشور وارد کننده در نهاده‌های دامی به شمار می‌رود که تا امروز هم این موضوع تداوم داشته است.

از طرفی باید بدانیم ۷۰ درصد از هزینه‌های تمام شده محصولات پروتئینی همچون شیر، گوشت، تخم‌مرغ به خوراک دام مربوط است؛ بنابراین با دو معضل بزرگ رو به رو هستیم؛ یکی اینکه بیش از ۸۰ درصد مواد اولیه تولید خوراک دام کشور وارداتی است و دوم اینکه ۷۰ درصد قیمت تمام شده محصولات پروتئینی مستقیما به خوراک دام مرتبط است، لذا در صورتی که در واردات نهاده‌های دامی با کوچکترین چالشی مواجه شویم، مرغدار، دامدار و کارخانه خوراک دام موفق به دریافت به موقع نهاده‌های دامی و خوراک آماده دام نمی‌شود و در نتیجه این موضوع به افزایش قیمت تمام شده محصولات پروتئینی منتهی می‌شود.

قیمت تخم مرغ و مرغ در روز‌های اخیر به شدت افزایش یافته است، آیا پیش از رسیدن به این وضعیت برای جلوگیری از این موضوع راهکار‌های لازم اندیشیده نشده بود؟
هشدار‌هایی مبنی بر ایجاد مشکلاتی از این دست که این روز‌ها مشاهده می‌کنیم، از پاییز سال گذشته به سیاست‌گذاران اقتصادی، وزارت صمت، وزارت جهاد و بانک مرکزی داده شده بود، لذا متهم اصلی در این قصه که از آذر ماه سال گذشته شروع شده بانک مرکزی است که ارز مورد نیاز جهت واردات نهاده‌های دامی را تأمین نکرد. متهم دوم وزارتخانه‌های اقتصادی مثل وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی است که ارز را به موقع تخصیص ندادند و استراتژی مناسبی برای واردات کنجاله‌ی سویا، جو و ذرت اعمال نکردند. معضل مهم بعدی فقدان شبکه توزیع مناسب نهاده‌های دامی است، حتی علی رغم اینکه سامانه بازارگاه راه اندازی و با مشکلاتی همراه بود، سامانه جدید بازار نیز که جزو مصوبات ستاد تنظیم بازار بود، علی رغم اینکه باید در پنج شش ماه گذشته به سرعت راه اندازی می‌شد متاسفانه عملیاتی نشد، لذا همچنان با چالش مناسب توزیع نهاده‌های دامی مواجه هستیم، بنابراین متهم اصلی گرانی نهاده‌های دامی بانک مرکزی به دلیل عدم تامین به موقع ارز، عدم انتقال ارز و عدم تامین ارز برای واردکنندگان بخش خصوصی است، همچنین بروکراسی‌های پیچیده اداری و موازی کاری و فقدان استراتژی مناسب در وزارتخانه‌های صمت و جهاد کشاورزی و نبود شبکه توزیع مناسب نهاده‌های دامی نیز متهمان اصلی به شمار می‌روند که موجب بالا رفتن قیمت تخم‌مرغ و مرغ از نرخ مصوب شدند.

با اینکه جلسه تنظیم بازار با حضور معاون اول رئیس جمهور برگزار شد آیا ممکن است همچنان با مشکلاتی در این موضوع مواجه شویم؟
هر چند که قیمت مرغ چهارشنبه هفته جاری در جلسه تنظیم بازار با حضور معاون اول رئیس‌جمهور بررسی و قیمت جدید ابلاغ می‌شود، اما لازم به ذکر است سیاستگذار اقتصادی باید متوجه این موضوع باشد که کشور با چالش جدی نهاده‌های دامی مواجه است و اگر بانک مرکزی به موقع نیاز‌های ارزی وارد کنندگان را تامین نکند و به درخواست‌های فعالین اقتصادی جامه عمل نپوشاند، به طور حتم کشور با بحران جدی تری مواجه خواهد شد.

برای ماه‌های پیش رو آیا اولویت‌های اصلی تامین نهاده‌های دامی برنامه ریزی شده است؟
تخصیص ارز بخش عمده‌ای از نهاده‌های دامی توسط وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی انجام شده است. موضوع تامین جو دامی به دلیل اهمیت آن قرار است در اولویت کاری بانک مرکزی قرار بگیرد. بانک مرکزی باید پاسخگوی این موضوع باشد که چه زمانی ارز به حساب تامین کننده و فروشنده خارجی واریز می‌شود، ضمن اینکه قرار بر این است وقتی وزارت صمت لیست را اعلام کند ظرف یک هفته ارز مورد نیاز تامین شود.

در حال حاضر کالا‌های مورد نیاز دامی و محصولات پروتئینی وجود دارد که از گمرک ترخیص نشده باشد؟
بله. متاسفانه کالا‌هایی در گمرک دپو شده اند که بعضا شش ماه از رسوب آن می‌گذرد، به این دلیل که بانک مرکزی ارز مورد نیاز را تامین نکرده است. کالا‌های دپو شده‌ای که زیر آفتاب و باران در حال فاسد شدن و کپک زدن هستند به دلیل عدم مساعدت بانک مرکزی در تامین ارز مراحل فاسد شدن را طی می‌کنند.

عدم تخصیص ارز برای واردات نهاد‌ها های دامی چه تبعات اقتصادی به دنبال دارد؟
این موضوع از چند جهت حائز اهمیت است و دامنه نگرانی را افزایش می‌دهد چرا که می‌تواند موجب کاهش انگیزه وارد کنندگان و سرمایه گذاران این عرصه شود، همچنین به اعتبار ایران در عرصه بین المللی آسیب وارد کند چرا که فروشندگان نهاده‌های دامی اعتماد خود را به ایران از دست می‌دهند، این امکان وجود دارد که دیگر به ما کالا نفروشند، همچنین کالایی که قرار بر ترخیص آن است تا در واحد‌های تولیدی شیر، گوشت و تخم مرغ استفاده شود باید استاندارد و کیفیت مورد قبول را داشته باشد تا دام را با چالش‌های بعدی همچون بیماری مواجه نکند ومحصولات پروتئینی با کاهش کیفیت رو به رو و نشوند. همچنین این اقدام موجب از دست رفتن تعادل در بازار هم می‌شود.

قیمت مصوب جو در حال حاضر چقدر است و چرا برای تامین جو دامی نگران هستید؟
قیمت مصوب جو در حال حاضر ١۴۵٠ تومان است، اما در بازار غیررسمی بیش از ٣ هزار تومان خرید و فروش می‌شود، در حالی که متاسفانه جو در گمرکات دپو شده ترخیص نمی‌شود. واردکننده هم به دلیل عدم ترخیص بار اقدام به واردات مجدد نمی‌کند. از سوی دیگر تامین ارز نیز از سوی سیاست‌گذاران اقتصادی انجام نمی‌شود، همه‌ی این عوامل دست به دست هم می‌دهند و تعادل بازار را بر هم می‌زنند. بنده از این جهت نگرانم که مشکلات جدی ما در خصوص تامین و نیاز به جو از مهر و آبان شروع می‌شود به این دلیل که دام‌های روستایی و عشایر در شش ماه اول سال از علوفه مراتع و جو داخلی و پسچر استفاده می‌کنند، با سرد شدن هوا دامداران مجبور به تامین احتیاجات آن‌ها با جو دامی و کنسانتره در دامداری می‌شوند، ضمن اینکه فصل برداشت جو هم تمام شده، بنابراین نیاز به جو دامی افزایش می‌یابد. ضمن اینکه ذخایر استراتژیک کشور هم در این بخش مناسب نیست بنابراین همان اتفاقی که امروز برای کنجاله سویای ۲۴۵۰ تومانی که در بازار غیر رسمی و قاچاق بیش از ۱۴ هزار تومان خرید و فروش می‌شود، ممکن است یکی دو ماه آینده شاهد همین رخداد برای جو دامی باشیم. ما از همین امروز این هشدار را به ستاد تنظیم بازار دادیم، لذا مقرر شد تخصیص و تامین ارز در اولویت بانک مرکزی قرار بگیرد.