طرح ۴۶ هزار هکتاری که قرار بود گره مشکلات کشاورزان سیستانی را باز کند، نه توانسته از پس حقوق کارگران خود برآید؛ نه به دشت و زمینهای کشاورزی استان آب برساند.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو،حنانه جانمحمدی؛ * طرح آب رسانی با لوله به ۴۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی دشت سیستان یا همان طرح ۴۶ هزار هکتاری، بزرگترین طرح کشاورزی در استان سیستان و بلوچستان بود که افتتاح ۳۲ هزار هکتار آن نتوانست رضایت کشاورزان را به خود جلب کند. کشاورزان بر این عقیده هستد تا زمانی که این طرح به بالاترین سطح از آمادگی خود نرسیده، نباید افتتاح بشود؛ چرا که مهمترین دغدغه کشاورزان برای کشت، تامین آب است و ناقص بودن این طرح با وجود افتتاح آن، موجب بروز زیان خواهد شد. با این حال، تا به امروز این طرح حدود ۱۵ مرتبه افتتاح شده و همین اتفاق باعث گلایه و اعتراض تعداد زیادی از پرسنل و کارگران این طرح شده که با وجود اختصاص بودجه به این پروژه، چندین ماه متوالی از دریافت حقوق خود محروم بوده اند.
به گفته برخی کارشناسان متاسفانه زیرساختهای ضعیف این طرح آبرسانی باعث میشود تا تعمیر و نگهداری آن در همین ابتدای کار، هزینه سنگینی بر روی دوش مسئولین بگذارد و وقت را از کشاورزان بگیرد. اساتید و مهندسین سیستان و بلوچستان بارها به روند اجرایی این پروژه اعتراض کرده و به توضیح نواقص آن پرداخته اند. این طرح بعد از سالها خشکسالی با دستور رهبر انقلاب مبنی بر آبرسانی به مردم سیستان و بلوچستان، آغاز و مبلغ ۵۰۰ میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی به آن اختصاص داده شد، ولی هنوز نتیجهای نداشته است. قرار بود با این طرح ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از چاه نیمههای ۱، ۲، ۴ برای بخش کشاورزی دشت سیستان مصرف شود.
طرح ۴۶ هزار هکتاری در نیمههای دوم سال ۹۴ به اجرا در امد و مدت آن نیز چهار سال پیشبینی شد. در سال ۹۷ تکمیل اعتباری برای آن صورت گرفت و ۳۵۰ میلیون دلار به طرح اضافه شد. البته افتتاح چندینباره طرح آبرسانی به دشت سیستان از سوی وزرا و شخص رئیسجمهور هم نتوانست راه به جایی ببرد و خبری از آب در لولههای این پروژه با سرمایه مالی هنگفت نبود.
بعد از اتمام فاز یک، مدیران پروژه کار را به صورت ناقص و با اشکلات متعدد تحویل نیروهای بومی داده و مدیران بومی نیز برای رفع این کاستیها ، مجبور به انجام فعالیتهای بیش از حد معمول در فاز دوم طرح ۴۶ هزار هکتاری شدند. به گفته کارشناسان، با نزدیک شدن به فصل کشت و لزوم رهاسازی آب، حداکثر ۱۵ آبانماه باید آب به دست کشاورزان میرسید که عملی نشد. حتی با این که قالیباف در دومین سفر استانی خود در سیستان و بلوچستان قول حمایت از این طرح را به کارگران داد، اما تا به امروزنتیجهای برای پرسنل و کشاورزان مقرر نشده است.
امام جمعه زابل نیز در نماز جمعه چند هفته گذشته این شهر به این پروژه کلان گریزی زده و در بخشی از سخنرانی خود گفته زحمات بسیاری کشیده شده است، ۵ هزار کیلومتر لولهگذاری شده و یک ایستگاه پمپاژ مادر و ۱۶ ایستگاه پمپاژ در نقاط مختلف تعبیهشده، ۱۴ هزار حوضچه ایجادشده که البته ۳۰۰ حوضچه اشتباه گذاشتهشده که باید اصلاح شود. طرح به این عظمت لاجرم اشکالاتی هم دارد، گرچه اگر هیچ اشکالی نداشت مطلوب بود، ولی بالاخره اشکالاتی دارد و ما هم تأکید میکنیم به عزیزانمان در جهاد کشاورزی، فرمانداری که این مسئله محکم پیگیری شود و این طرح باید ادامهدار هم باشد.حدود ۲۰۰ هزار هکتار زمین قابلکشت در سیستان داریم که ۴۶ هزار هکتار بخش عمده آن نیست و باید ادامه داشته باشد و دیگر مناطق را هم سیراب کند، چرا که میتواند تحول عظیمی را ایجاد کند.
اما محمد سرگزی، نماینده مردم سیستان در واکنش به اعتراض متعدد کشاورزان به موضوع حیاتی رها نشدن آب در تاریخ ۱۵ آبان ماه به خبرنگار خبرگزاری دانشجو میگوید: از مدیران جهاد کشاورزی پیرامون میزان آبرسانی به مزارع در طرح ۴۶ هزار هکتاری گزارش خواستیم؛ که اعلام شد میزان آبرسانی به برخی نواحی در این طرح در حال انجام است، اما سرعتش کم است و در برخی جاها امکان آبرسانی از طریق لوله مهیا نیست. نتیجه این شد تا آن بخش از زمینهای کشاورزی که قابلیت این را دارد که آبرسانی از طریق لوله انجام شود سریعاً ظرف ۲ تا ۳ روز آینده مشخص شود و آنجا که قابلیت آبرسانی از طریق لوله نیست، از طریق کانالها اقدام شود.
سرگزی ادامه داد: هفته گذشته با استاندار صحبتی داشتیم و بنا شد تا سریعاً یک گروه را جهت بررسی میزان آبرسانی و سرعت آب به منطقه اعزام کند تا تصمیمگیری در این خصوص انجام بگیرد. همچنین با دو نفر از معاونین وزیر جهاد کشاورزی در خصوص آبرسانی و نتیجه تمام صحبتهای ما با معاونین جهاد کشاورزی و وزرای مربوط با این حوزه، استاندار و مدیران جهاد کشاورزی استان و شهرستان گفتگویی داشتیم که قرار بر این شد که آنجا که ظرفیت آبرسانی از طریق لوله وجود دارد، تسریع شود و آنجا که امکان دارد در ایام فصل کشت آبرسانی از طریق لولهها اتفاق نیفتد، سریعاً آبدهی را از طریق کانالها شروع کنند. تصمیمات در همین هفته باید جمعبندی و نهایی شود و پیش از پایان فصل کشت یعنی قبل از پایان ماه، این اتفاق خواهد افتاد.
نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس یازدهم گفته با توجه به وجود این نواقص و همینطور کوتاهیهایی که در گذشته صورت گرفته است، طرح تحقیق و تفحص از طرح ۴۶ هزار هکتاری را سه هفته گذشته تحویل هیئترئیسه مجلس دادم تا اقداماتش اجرایی و عملی شود. این طرح باید انجام شود؛ نواقص وجود دارد و باید اصلاح شود، اینطور نیست که بگوییم ما امید نداریم.
وی می گوید: این طرح پول برایش هزینه شده، حتماً باید به اتمام برسد، حتماً باید نواقص اش مرتفع شود. دولت مکلف است این کار را انجام دهد، ما هم پیگیری میکنیم و باید این نواقص مرتفع شود.
اما در کنار این تاخیر در اجرای و بهره برداری از پروژه موضوعات دیگری هم به چشم می خورد. یکی از کارگران شرکت جهاد نصر همدان، از زیر مجموعههای طرح ۴۶ هزار هکتاری در گفتگو با خبرنگار دانشجو از حقوق عقب افتاده شان گلایه کرده و میگوید: هیچکس در این استان به داد ما نمیرسد. کل حقوق عقب افتاده کارگران این شرکت برابر با حقوق و خوراک یک ماه مهندسانی ست که میلیاردی پول گرفتند، درصورتی که نه در صحنه حاضر بودند و نه طرح را به شکل مناسبی تحویل دادند. اینجا هم حق کارگرانی پایمال میشود که حامی ندارند و سفرهایشان خالی شده و کمرشان در برابر قرضها و مشکلات شکسته است.
این کارگر شرکت جهادنصرهمدان گفته پول و سرمایه زیادی به این طرح تزریق شد، ولی سهم ما که در گرمترین آفتاب و سردترین زمستان در این طرح بیل زدیم و زحمت کشیدیم، تنها شرمندگی در مقابل خانواده هایمان بود.
وی به نمایندگی از تمامی کارگران و پرسنل این شرکت خواستار حل شدن سریع مشکل کارگران شده است.
با توجه به شواهد موجود، مسئولین طرح ۴۶ هزار هکتاری علی رغم برخورداری از بودجه هنگفت، نه توانسته از پس حقوق کارگران خود بربیاید نه به دشت و زمینهای کشاورزی استان آب برساند. پروژهای که در صورت منطقی بودن روند اجرایی اش، میتوانست گره از مشکلات بسیاری از کارگران و کشاورزان بگشاید؛ اما نتوانست.