سایه بلند یاس و ناامیدی بر روی سی و هشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- زهرا قربانی رضوان؛ سی و هشتمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران از ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۰ برگزار شد. این رویداد برای نخستین بار در تاریخ سینمای ایران واجد شرایط تایید آکادمی اسکار شناخته و معرفی شده است. جشنواره فیلم کوتاه تهران فضایی برای ارائه دیدگاه و نظریات و ارتباط موثر فیلمسازان و مخاطبان است. در حاشیه اکران فیلم‌های کوتاه، برگزاری بخش‌های جانبی همچون نشست‌های آنلاین قابل توجه بوده است.

حال و هوای فیلم‌های کوتاه امسال همچون سال‌های قبل ارائه نوعی سینمای متنوع و فرم محور، اما با چاشنی غم و اندوه است. بخش اعظم فیلم‌های اکران شده محتوایی نا امید کننده داشتند و تنها بخش اندکی را می‌توان یاد کرد که دست به دامان فضای مه آلود و باران و سیاهی بصری نشده باشند. نکته مهمی که توجه مخاطبان را به خود جلب کرد حضور پررنگ‌تر فیلمنامه‌هایی با نگاه به افغانستان و مردم افغانستانی است. بیان مسائل و مشکلات این افراد و دغدغه‌های آنان از چشم هنرمندان فیلم کوتاه ساز امسال دور نماند.

فیلم «ارغوان» روایتگر دختری به نام ارغوان است که در ادامه متوجه می‌شود دوست صمیمی و افغانی خود به نام بشیره را در حادثه تروریستی مدرسه سیدالشهدا کابل از دست داده است، اما اطرافیانش نمی‌خواهند او از این حادثه باخبر شود. فیلم کلیشه‌ای به موضوع داستان پرداخته است بخصوص زمانی که موضوع انشا با خط درشت روی تخته سیاه نوشته شده است: «نامه‌ای به کودکان کشور‌های جنگ زده». کارگردان و نویسنده سعی داشته کرده اند بیننده را به تجربه کوتاهی از فضای جنگ در کلاس درس نزدیک کنند. البته بازیگر کودک این فیلم هم با بازی خوب خود به نزدیکتر شدن مخاطب به حس درونی اثر کمک بسزایی کرده است.

موضوع جنگ یکی دیگر از مفاهیم مورد توجه فیلمسازان کوتاه بوده است. فیلم‌هایی همچون «اتاق عقد»، «هناسه» و «تانک شب» از جمله آن‌ها بود. فیلم کوتاه اتاق عقد روایتی است از بانوی جوانی که همسرش در خانطومان به شهادت رسیده است و حالا بر اثر اتفاقاتی خاطراتشان را در ذهنش مرور می‌کند. فیلم روایتی یک دست دارد و کارگردان سعی بر این داشته تا زندگی همسران شهدای مدافع حرم را روایت کند. از نکات جالب این فیلم استفاده از رنگ‌های مات و فضای بصری گرفته باست که هم القاکننده آرامش درونی اث بود و هم مفهوم تنهایی زن را به خوبی منعکس می‌کرد.

نقش اول شخصیت‌های بیشتر فیلم‌های کوتاه را نوجوانان و کودکان تشکیل می‌دهند که قدرت ارائه نقش و بازیگری آن‌ها قابل توجه است. برای مثال فیلم «کپسول» داستان پسر نوجوانی است که علی رغم علاقه و استعداد خود در فوتبال مجبور است حرف پدرش را گوش دهد و به مسابقات نرود، اما در نهایت پس از جدال بین پدر و پسر، روز موعود فرا می‌رسدو پسر تصمیم می‌گیرد به هر صورت که شده در مسابقه شرکت کند. بازیگران بخصوص بازیگر نوجوان قدرت تاثیرگذاری فیلم را دوچندان کرده است. حس و میمیک بازیگر، مخاطب را به همذات پنداری با شخصیت وادار می‌کند. طراحی صحنه و قاب‌های خلاقانه یکی دیگر از نقاط قوت فیلم محسوب می‌شود.

جای تخیل و طنز در در جشنواره فیلم کوتاه امسال خالی نبود و فیلم «بشقاب» توانست بینندگان را تحت تاثیر قرار دهد. بشقاب روایتی است از زنی به نام مرحمت که قصد دارد ماهواره خود را از دست ماموران نجات دهد. خلاقیت کارگردان و زبان ترکی بازیگران به هرچه بهتر شدن فیلم افزوده است. طنز به جا و قاب بندی و تصویرسازی‌های خلاقانه از مهم‌ترین ویژگی‌های فیلم بود. از تاثیر گذار‌ترین بخش‌های فیلم بازی پیرزن با نام مرحمت است که نشان دادن تنش و تلاش پیرزن و حس‌های متفاوت او نشان از هدایت درست کارگردان دارد.

فیلم «ارفاق» پیشتاز در اسامی نامزد‌های معرفی شده سی و هشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران است که در بخش‌های بهترین فیلمبرداری، تدوین، صدا، فیلمنامه، کارگردانی و بهترین فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران حضور دارد. داستان روایتی است از دانش آموزی که به همراه دوستش برای معلم ریاضی شان نقشه‌ای می‌کشند تا شاید نمره‌ای به او ارفاق کند. کارگردان و نویسنده این فیلم رضا نجاتی است که با دیدی متفاوت و از زاویه‌ای دیگر به مسئله خشونت معلم نسبت به دانش آموز نگاه کرده است. تدوین روان و صدابرداری فوق العاده به بیننده کمک می‌کند تا لحظه‌ای از فضای فیلم خارج نشود. استفاده از بازیگرانی همچون هوتن شکیبا به قدرت و تاثیرگذاری اثر افزوده است و فیلمنامه به خوبی مخاطب را به چالش می‌کشد.

با نگاهی وسیع‌تر نسبت به جشنواره سی و هشتم فیلم کوتاه تهران می‌توان دریافت که بخش زیادی از مسئله اصلی جشنواره در قالب کودکان، جنگ و زنان خلاصه شده است. فضای سرد و نگاه ناامید، امسال هم سایه خود را روی جشنواره گسترانده بود. اما نباید این مهم را فراموش کرد که محافلی این چنینی محلی برای بحث و گفتگو و بررسی دیدگاه و قالب‌های نوین فیلم کوتاه است.