بررسی شعار اقتصادی سال جدید در برنامه تهران ۲۰/ کنترل نقدینگی و قیمت ارز در کاهش تورم اثرگذار است؟

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، مجید شاکری، کارشناس اقتصادی با حضور در اولین قسمت از فصل جدید برنامه «تهران ۲۰» با اشاره به شعار سال ۱۴۰۲ «زمینه‌های مهار تورم و رشد تولید در کشور» اظهار کرد: یک گفت‌وگوی طولانی از اسفندماه سال گذشته درباره عامل تورم در ایران صورت گرفته و واقعیت این است که این بین نقش نقدینگی و نرخ ارز در ایجاد تورم از هم قابل تفکیک نیست.

شاکری خاطرنشان کرد: اگر به شاخه‌های تورم در خارج از ایران هم نگاه کنید، متوجه می‌شوید که دولت‌ها با رویکرد متعارف سعی می‌کنند تا رشد نقدینگی را برای متعادل کردن بودجه دولت در موضوعات محتلف کنترل کنند، اما باز هم تورم زیاد است. پس این مسئله فقط معطوف به کشورمان نیست.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نگاه دیگری که وجود دارد این است که برای کنترل تورم نرخ ارز را ثابت نگهداریم، گفت: این در حالی است که با این اتفاق دچار کسری بودجه خواهیم شد. به همین دلیل ما ناچار هستیم که چند دستور کار مختلف را در راس امور قرار بدهیم که خروجی آن با شعار امسال همخوانی دارد.

وی عنوان کرد: ما نمی‌توانیم انکار کنیم که نقدینگی و تورم نداریم. در حالی که اقتضای نقدینگی برای هر کشوری تابع ساختار اقتصادی آن است. از مقایسه ساختار اقتصادی چند کشور هم نمی‌توانیم به آمار درستی برای راه‌حل نهایی آن دست پیدا کنیم. طبق نظریه‌های اقتصادی حتی اگر رشد نقدینگی را به دهه هشتاد برگردانیم باز هم تورم به اعداد آن زمان برنمی‌گردد.

شاکری افزود: برای کشوری که در کنار رانت نفت واردات کالای خارجی می‌کرد و در ازای بعضی کالا‌ها اجناسی وارد کشور می‌شد، در آن زمان کالا‌هایی بوده که در تولید ناخالص ما به حساب نمی‌آمد. این اجناس در نمودار خودش را نشان نمی‌دهد، اما در عمل کالا‌های بیشتری وجود داشته است. ولی امروز در تولید ناخالص نتوانستیم جای خالی این کالا‌ها را پر کنیم.

این کارشناس امور اقتصادی با اشاره به این مطلب که حتی اگر به رشد نقدینگی ۲۵ درصد دهه ۸۰ برگردیم، لزوما به تورم‌های آن سال‌ها بازنمی‌گردیم، گفت: برای بازگشت به آن شرایط امروزه باید دو هزار هزار میلیارد تومان تولید ناخالص ما بیشتر می‌شد. پس ما نمی‌توانیم انکار کنیم که رشد نقدینگی تا حدی برای کنترل تورم لازم است.

وی افزود: طرحی که سال گذشته باعث شد تورم را کنترل کنیم، کنترل تراز نامه بانک‌ها بود. طبق این ترازنامه بانک‌ها نمی‌توانستند از حدی مصارفشان را بیشتر کنند و باعث شد رشد نقدینگی پارسال رعایت بشود. در این راستا ۹ واحد کاهش تورم داشتیم، اما نتوانستیم تورم را به طور کامل کنترل کنیم چراکه کاهش نقدینگی به تنهایی نمی‌تواند تورم را کنترل کند.

شاکری با اشاره به مسئله هزینه و شوک‌های ارزی گفت: دستمزد و حامل انرژی تحت تاثیر نرخ ارز است. باتوجه به اینکه بودجه سال پیش خیلی کمتر از امسال است، اما اینکه دولت چقدر می‌تواند حقوق واقعی را نگه دارد مهم است. ما در اقتصاد کلان به این مسئله برخورد می‌کنیم که تورم داخلی به دنبال رشد نقدینگی زیاد می‌شود. اما بحث ما این است که تراز پرداخت کم کم مستهلک می‌شود در حالی که دستی از بیرون به اسم تحریم در آن اثرگذار است.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه تحریم‌ها سه اثر دارد، اما در ایران از اثر اول آن که به درآمد است گفته می‌شود، گفت: نکته دوم که مهم‌تر است این است که تحریم ساختار اقتصادی شما را هدف قرار می‌دهد. طی این اتفاق بانک مرکزی نمی‌فهمد که معامله ارزی بین وارد کننده و صادر کننده رخ داده است و یا نه. بانک ابزار حکمرانی خود را از دست می‌دهد. آنچه در بازار نیما می‌دیدیم کاملا ثبت معامله بود. بانک فرایند معاملات را چک می‌کرد.

وی تصریح کرد: امروز برای مثال در سامانه معاملات به نرخ دلار ۳۶ هزار تومانی انجام می‌شود، اما صادر کننده ما به التفاوت را در بیرون جبران می‌کند. مسئله اینجاست که در صورت نبود ساختار رسمی بانک مرمزی معاملات ارزی خارج از کشور را نمی‌تواند زیر نظر بگیرد.

شاکری با اشاره به اثر سوم تحریم‌ها گفت: اینکه ما بر عایدی سرمایه مالیات بگیریم خوب است، اما مشروط بر اینکه از همه اشکال آن مالیات بگیرید نه که از ملک بگیرید و از خودرو نگیرید. پس در حالی که تقاضا و نقدینگی کار خودش را می‌کند، یک راه برای کنترل تورم مسیر مذاکره است که البته ارتباطی به برجام ندارد. راه دیگر این است که ما در شرایط فعلی با توجه به ساختار پرداخت خارجی با کمک چند وزارتخانه تجارت دوجانبه با برخی کشور‌ها را ایجاد کنیم.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی در وضعیتی هستیم که این کار را بکنیم. مانند ایجاد ارتباط دوسویه با چین. در حال حاضر مهمترین نکته کشور ما تامین کالای اساسی است. نه به این معنی که مشکلی داشته باشیم، اشکال از مدل خرید کالای اساسی است که ما باید پول‌هایمان را به ارز تبدیل کنیم تا از کانال غرب برای ما معافیت صادر بشود تا خرید کنیم. این در حالی است که مکانیزم تبدیل کالای دیگر به ارز هزینه‌بر است.

وی اظهار کرد: ما برای کنترل تورم باید نقدینگی را کنترل بکنیم. همچنین باید جلوی جهش ماهانه دو درصد ارز را بگیریم. با علم به اینکه جهش‌های ماهانه ارزی تقاضای نقدینگی را زیاد می‌کند باید آماده باشیم که از کانالی این را تامین کنیم که باعث افزایش تولید بشود.

شاکری با تاکید بر اینکه طرح‌های پیشران در این زمینه می‌تواند موثر باشد، گفت: اگر ناچار به این باشیم که رشد بیش از حد نقدینگی را قبول کنیم باید مربوط به چیز‌هایی باشد که در حوزه به خصوص و ضروری باشد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: وقتی ارز ۴۲۰۰ تومانی داشت حذف می‌شد می‌گفتند برنامه نئولیبرالیستی است. حذف این ارز نه فقط برای شوکی که ایجاد می‌کند نادرست است بلکه عجولانه انجام گرفت؛ بنابراین در نهایت باید بتوانیم رشد بازار رسمی ارز و قیمت رسمی و بازاری ارز را کنترل کنیم.

وی خاطرنشان کرد: طی دو سال گذشته مصرف سرانه به دلیل از بین رفتن سرمایه گذاری افزایش پیدا کرده است. انگار مردن بیشتر خرید کردند. چرا که ارز مدام در حال نوسان بود. باتوجه به تمام تجربه‌های سال‌های اخیر امروز بازار سرمایه مشروط به اینکه حاکمیت بیمه گری کلان نکند جای خوبی برای سرمایه گذاری است. بازار سرمایه منجر به رشد تولید نمی‌شود، اما برای بلند مدت و به لحاظ ملی می‌تواند اثرگذار باشد. برای نجات اقتصاد راه‌حل یک خطی نداریم و در بسته حکمرانی نیازمند نقش درست برای مردم هستیم.