به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، مجتبی ذوالجودی؛ معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت روز دریای خزر اظهار کرد: کنوانسیون تهران بیش از دو دهه است که جهت حفظ اکوسیستم منحصر‌به‌فرد دریای خزر توسط کشور‌های حاشیه این دریا به تصویب رسیده است.
وی با اشاره به اینکه کشور‌های حاشیه دریای خزر (آذربایجان، ایران، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان) جهت حفاظت از محیط زیست این دریا در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳) "کنوانسیون منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر" موسوم به "کنوانسیون تهران" را امضا کردند، افزود: این کنوانسیون با همکاری و حمایت برنامه محیط زیست ملل متحد شکل گرفت و دبیرخانه آن نیز به صورت موقت در ژنو است.
ذوالجودی تصریح کرد: این کنوانسیون منطقه‌ای تنها معاهده زیست محیطی مورد توافق پنج کشور حاشیه دریای خزر و تنها بستر همکاری جهت حفاظت و نجات اکوسیستم منحصر‌به‌فرد دریای خزر است و به این دلیل از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: هم‌زمان با لازم‌الاجرا شدن کنوانسیون منطقه‌ای "حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر" موسوم به "کنوانسیون تهران" در تاریخ ۲۱ مردادماه ۱۳۸۵، این روز به عنوان "روز دریای خزر" نامیده شد تا یادآور اهمیت تعاملات و همکاری‌های ملی و منطقه‌ای در راستای حفظ اکوسیستم منحصر‌به‌فرد این دریا برای نسل‌های حاضر و آتی باشد. از این رو ۲۱ مردادماه نقطه عطفی در تاریخ همکاری‌های زیست محیطی در رابطه با دریای خزر محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: مردم بومی و جوامع محلی، رابطه دیرین با سرزمین خویش داشته و عموماً، ساکنان اصلی این سرزمین‌ها هستند. حضور آگاهانه و آزادانه مردم و دخالت مستقیم در سرنوشت خود، برآوردن نیازها، ارزیابی و تحلیل وضعیت موجود و اثرگذاری در تصمیم‌گیری‌ها که در نهایت منجر به افزایش خودباوری، رضایت اجتماعی، ایجاد حس تعهد در اجرای امور، کاهش تصدی دولت در امور، به‌کارگیری خرد جمعی، نوآوری در نگرش‌های سنتی، در نظر گرفتن منافع جمعی، هویت بخشی به جامعه، افزایش خلاقیت و حداکثر استفاده از پتانسیل‌ها و توانمندی‌های جامعه در انجام امور می‌شود، مبنای مشارکت مردمی را تشکیل می‌دهد.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: با توجه به اینکه کشور در منطقه گرم و نیمه گرم قرار دارد، مردم مشکلات واقعی را از نزدیک حس می‌کنند، اولویت برنامه‌ها را شناخته و راه حل‌های مناسبی ارائه می‌دهند. با دخالت دادن مردم در تصمیم‌گیری‌ها، جامعه با تعهد بیشتری در کار‌ها دخالت می‌کند.
او با اشاره به اینکه توسعه کشور در گرو حس مسئولیت اجتماعی است و می‌توان رفتار مردم را به منظور توسعه کشور جهت داد، تاکید کرد: موضوع توسعه امری موقتی تلقی نمی‌شود و جزئی از زندگی مردم محلی است.
وی تصریح کرد: بر همین اساس، همه ساله در این روز برنامه‌های متنوعی در کشور جهت آشنایی ساکنان بومی دریای خزر با محیط زیست این دریا، کنوانسیون تهران، فرهنگ‌سازی و ایجاد حس مشارکت مردمی در جهت سالم‌سازی و استفاده درست از دریا، ایجاد انگیزه و آگاهی و ارتقای دانش گردشگران و بهره‌برداران، جوامع محلی و مسئولان و همه ذی‌نفعان به منظور حفاظت از محیط زیست دریای خزر در سه استان ساحلی گلستان، مازندران و گیلان توسط ادارات کل ساحلی و معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان با همکاری شبکه سمن‌های محیط زیستی این استان‌ها برگزار می‌شود.
ذوالجودی با اشاره به آخرین وضعیت پروتکل‌های الحاقی به کنوانسیون تهران بیان کرد: پروتکل حفاظت از دریای خزر در برابر آلودگی‌های ناشی از منابع و فعالیت‌های مستقر در خشکی (پروتکل مسکو) به تازگی و از تاریخ ۱۳ نوامبر ۲۰۲۳ (۲۲ آبان ماه ۱۴۰۲) لازم‌الاجرا شده است.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: از جمله دیگر پروتکل‌های کنوانسیون تهران پروتکل حفاظت تنوع زیستی (پروتکل عشق‌آباد) است که همه کشور‌ها به جز آذربایجان این پروتکل را در مجالس خود تصویب کرده‌اند.
وی افزود: همچنین پروتکل "ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی" نیز از جمله دیگر پروتکل‌ها است که در جلسه فوق‌العاده اعضای متعاهد به کنوانسیون تهران در خردادماه ۱۳۹۷ در شهر مسکو به امضا رسید و در حال حاضر تحت بررسی جهت تصویب در مجلس شورای اسلامی است. در حال حاضر همه کشور‌ها به جز ایران این پروتکل را در مجلس خود تصویب کرده‌اند.
او با اشاره به پروتکل "پایش، ارزیابی، دستیابی و تبادل اطلاعات" گفت: تهیه پیش‌نویس این پروتکل بر اساس تصمیم اتخاذ شده در پنجمین نشست کشور‌های عضو که در تاریخ خرداد ۱۳۹۳ در کشور ترکمنستان برگزار شد، انجام گرفت. این پروتکل هنوز در مراحل اولیه کارشناسی در منطقه است.
ذوالجودی با تأکید بر مهمترین برنامه‌ها و اقدامات انجام شده در حوزه محیط زیست دریایی خزر گفت: افزایش توان و دامنه پایش منابع آلاینده محیط زیست دریایی و سواحل دریای خزر، گسترش کمی و کیفی برنامه پایش آلودگی‌های میکروبی سواحل و شناگاه‌های دریای خزر، تدوین و ابلاغ ضوابط تخلیه پسماند و سایر مواد در دریا در راستای نظام‌مند‌سازی تخلیه پسماند به دریا مطابق ضوابط محیط زیستی و تکمیل و نهایی‌سازی مرحله اول برنامه منطقه‌ای پایش و ارزیابی محیط زیست دریای خزر در چارچوب برنامه‌های کنوانسیون تهران از جمله این اقدامات بود.
او همچنین تصریح کرد: همکاری در تهیه سند قانونی الزام‌آور (کنوانسیون) برای پایان دادن به آلودگی پلاستیکی و میکروپلاستیک‌ها و مطالعات پایش و مدیریت زائدات پلاستیکی دریایی و کاهش آلاینده در سواحل جنوبی دریای خزر از جمله مهمترین برنامه‌ها و اقدامات در این زمینه است.
وی تاکید کرد: برنامه‌های در دست اقدام از جمله پایش جامع محیط زیست دریای خزر (سواحل چنوبی) شامل اندازه‌گیری پارامتر‌های فیزیکو شیمیایی، نوترینت‌ها، آلودگی‌های فلزات سنگین، نفتی و سموم و میکروپلاستیک و همچنین بررسی وضعیت فیتو و زئوپلانکنون و شانه‌دار خزر شامل ۶۰ ایستگاه، تدوین برنامه اقدام پایش و مدیریت آلودگی‌های پلاستیک و میکروپلاستیک در محیط زیست دریایی، تدقیق و بروزنمایی استاندارد‌ها و ضوابط تخلیه به دریا (خزر) و برگزاری هفتمین اجلاس طرف‌های متعهد کنوانسیون تهران از جمله اقداماتی است که برای انجام آن برنامه‌ریزی‌های لازم انجام گرفته است.